Stroczek leśny
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
stroczek leśny |
| Nazwa systematyczna | |
| Serpula himantioides (Fr.) P. Karst. Meddn Soc. Fauna Flora fenn. 11: 137 (1884) | |
_at_the_bottomside_of_dead_firtrees_at_Hoge_Veluwe_NP_-_panoramio.jpg)
.jpg)
Stroczek leśny (Serpula himantioides (Fr.) P. Karst.) – gatunek grzybów z rodziny stroczkowatych (Serpulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Serpula, Serpulaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1818 r. Elias Fries nadając mu nazwę Merulius himantioides. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1884 r. Petter Karsten, przenosząc go do rodzaju Serpula[1].
- Boletus arboreus Sowerby 1802
- Coniophora dimitiella S.S. Rattan 1977
- Gyrophana himantioides (Fr.) Bourdot & Galzin 1923
- Merulius americanus Burt 1917
- Merulius gelatinosus Lloyd 1922
- Merulius himantioides Fr. 1818
- Merulius papyraceus Fr. 1828
- Merulius silvester Falck 1912
- Merulius squalidus Fr. 1828
- Serpula americana (Burt) W.B. Cooke 1943
- Serpula lacrymans var. himantioides (Fr.) W.B. Cooke 1957
- Serpula papyracea (Fr.) P. Karst. 1884
- Serpula squalida (Fr.) P. Karst. 1884
- Sesia himantioides (Fr.) Kuntze 1891
- Sesia papyracea (Fr.) Kuntze 1891
- Sesia squalida (Fr.) Kuntze 1891
- Xylomyzon versicolor Pers. 1825
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. Wcześniej, w 1896 Franciszek Błoński opisywał ten gatunek pod nazwą stroczek fiołkowy[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Jednoroczny, rozpostarty lub rozpostarto-odgięty. Silnie przyrasta do podłoża, pokrywając duże powierzchnie. Pojedynczy owocnik początkowo ma kolisty kształt i osiąga średnicę 2–5 cm, ale sąsiednie owocniki często zlewają się z sobą. Płonne obrzeże początkowo puszyste, watowate, o szerokości do 1,5 cm. Podczas wysychania staje się skórzaste i odstające. Miąższ młodych owocników gąbczasty i elastyczny, starszych włóknisty i skórzasty. Ma grubość 1–2 mm, żółtordzawą barwę, po uszkodzeniu ciemnieje[4].
Hymenofor początkowo gładki, potem kolejno brodawkowany, promieniście pofałdowany, na koniec grubo labiryntowaty. Barwa początkowo kremowa, potem żółtordzawa, w końcu ciemnobrązowa. Pory bardzo drobne, u młodych owocników liliowe, po wyschnięciu żółtordzawe. W hymenium występują gładkościenne cystydy o wrzecionowatym kształcie i rozmiarach 50–80 × 5,5–8 μm[4].
Młode owocniki mają przyjemny, grzybowy zapach, starsze nieprzyjemny. Brak wyraźnego smaku[4].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy dimityczny. Strzępki szkieletowe ze sprzążkami, w subhymenium cienkościenne, o szerokości 2–4 μm. Cystyd brak. Podstawki o kształcie od wrzecionowatego do cylindrycznego, z czterema sterygmami i sprzążką w nasadzie. Mają rozmiar 35–60 × 6–9 µm. Wysyp zarodników ochrowy. Zarodniki żółtobrązowe, wąskoelipsoidalne z zaostrzoną podstawą, cienkościenne, gładkie, o rozmiarach 9–12 × 5–6 μm[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
W Europie i Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniony. W Europie jego zasięg występowania ciągnie się od Portugalii po około 66 stopień szerokości geograficznej na Półwyspie Skandynawskim. Notowany także w Zimbabwe w Afryce, Japonii, Australii i Nowej Zelandii[6]. W Polsce był jeszcze do niedawna uważany za gatunek wymarły, jednak występuje[4]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7].
Występuje w lasach na martwym drewnie, zarówno drzew liściastych, jak i iglastych. W Polsce notowany był na drewnie olszy, leszczyny pospolitej, modrzewia europejskiego, świerka pospolitego, sosny pospolitej[3]. Rozwija się na leżących na ziemi pniach i gałęziach, na pniakach, korzeniach wykrotów, rzadziej na drewnie konstrukcyjnym. Rozwija się przez cały rok[4].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Saprotrof wywołujący brunatną zgniliznę drewna. Rozkłada celulozę. Jednym z produktów jej rozkładu jest woda dostarczająca grzybowi niezbędnej wilgoci. Wytwarza sznury grzybniowe ułatwiające mu rozprzestrzenianie się[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
- stroczek domowy (Serpula lacrymans). Występuje na drewnie konstrukcyjnym znajdującym się w warunkach dużej wilgotności. Tworzy większe i grubsze owocniki[4].
- gnilica mózgowata (Coniophora cerebella)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2017-09-23]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2017-09-23]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
- ↑ Mycobank. Serpula himantioides. [dostęp 2017-09-23].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2017-09-24].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.