Seweryn Boner

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Seweryn Boner (zm. 1549))
Seweryn Boner
ilustracja
Herb
herb Bonarowa
Data urodzenia

1486

Data śmierci

12 maja 1549

Ojciec

Jakub Andrzej Boner

Żona

Zofia Bethmanówna, później Jadwiga Kościelecka

Dzieci

Pierwsze małżeństwo: Jan Boner, Stanisław Boner, Zofia Boner, Drugie małżeństwo: Seweryn Boner, Jakub Fryderyk Boner

Płyta nagrobna Seweryna Bonera z kościoła Mariackiego
Medal Seweryna Bonera, 1533

Seweryn Boner herbu Bonarowa[1][2] (ur. 1486, zm. 12 maja 1549) – bankier królewski Bony Sforzy i Zygmunta I Starego, burgrabia krakowski, starosta biecki.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem bankiera Jakuba Andrzeja, bratankiem Jana, po którym odziedziczył cały majątek wraz z piastowanymi przez stryja urzędami. 23 października 1515 pojął za żonę Zofię Bethmanównę – dziedziczkę Balic, które stały się podmiejską rezydencją Bonerów. Z pierwszego małżeństwa Seweryn miał trójkę dzieci: synów Jana, Stanisława (1517-1560) i córkę Zofię (zm. 1563), wydaną za mąż za marszałka koronnego Jana Firleja – dziedziczkę rodzinnej fortuny. Drugą żoną była Jadwiga Kościelecka matka dwóch młodszych synów Seweryna (kasztelana krakowskiego) i Jakuba Fryderyka (zm. 1585).

W 1520 pod zastaw Biecza i Ciężkowic udzielił kolejnej pożyczki królowi, zostając w 1535 kasztelanem bieckim, a w 1547 kasztelanem sądeckim. Prowadził rozległe interesy w całej Europie. Był mecenasem uczonych. Utrzymywał kontakty z Erazmem z Rotterdamu. W swoim dworze w Balicach założył przepiękny ogród, sprowadzając z zagranicy ozdobne rośliny, utrzymywał też własną kapelę, którą podejmował w 1543 królową Elżbietę, a w 1553 Katarzynę w Balicach. Kierował przebudową Wawelu oraz zamku w Ogrodzieńcu i zamku w Kamieńcu. W 1534 podarował górnikom z Wieliczki zachowany do dziś róg tura ozdobiony srebrem wsparty na postaci klęczącego Herkulesa.

W 1534 obalił, wykorzystując swoje rozległe wpływy, niekorzystny dla siebie testament szwagra Jana Bethmana i przejmując niemal cały majątek rodziny Bethmanów.

Z osobą Seweryna Bonera związana jest następująca anegdota: w 1530, szukając złota, w miejscowości Ropa pod górą Chełm, znalazł olej, który zalał mu kopalnię. Drwiono z niego na dworze królewskim, z powodu oblepienia się smołą, zamiast złotem, którego poszukiwał. Określano Bonera: „ten, co to złota w Ropie szukał – smołą się opłukał”[3].

Zmarł wracając ze ślubu swojego najstarszego syna Jana. Pochowany został w rodzinnej kaplicy św. Jana Chrzciciela w Kościele Mariackim. Znajdujące się w niej do dziś brązowe płyty nagrobne Seweryna (odlana w 1538) i Zofii Bonerów (odlana po 1532) w warsztacie Hansa Vischera w Norymberdze według projektów Stanisława Samostrzelnika uważane są za jedno z najlepszych dzieł wczesnorenesansowej rzeźby w Polsce.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

  • Winna Góra, na stokach której w XVI w. Seweryn Boner założył jedną z pierwszych winnic na ziemiach polskich

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Janina Chodera: Feliks Kiryk: Słownik biograficzny historii Polski: A-K. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2005, s. 131. ISBN 83-04-04856-6, ISBN 978-83-04-04856-0.
  2. Stanisław Górski: Piotr Tomicki: Acta Tomiciana. T. 15. Sumptibus Instituti Nationalis Ossoliniani, 1957, s. 333.
  3. Teka A. Schneidera – Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Krakowie – Wawel.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Marian Hanik, „Trzy pokolenia z rodziny Bonerów”, wyd. COIT. Kraków 1985

Literatura dodatkowa[edytuj | edytuj kod]