Kościół Matki Bożej Anielskiej i klasztor Franciszkanów w Grodnie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Na przestrzeni trudnych wieków: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
→Na przestrzeni trudnych wieków: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 118: | Linia 118: | ||
W latach 1922–1927 w klasztorze grodzieńskim pracował św. [[Maksymilian Maria Kolbe]], zarówno udzielając się duszpastersko, jak też rozwijając działalność wydawniczą (redakcja i druk miesięcznika ''Rycerz Niepokalanej'', przeniesionego tu z Krakowa jesienią 1922 r.). |
W latach 1922–1927 w klasztorze grodzieńskim pracował św. [[Maksymilian Maria Kolbe]], zarówno udzielając się duszpastersko, jak też rozwijając działalność wydawniczą (redakcja i druk miesięcznika ''Rycerz Niepokalanej'', przeniesionego tu z Krakowa jesienią 1922 r.). |
||
Po zdobyciu Grodna przez wojska sowieckie we wrześniu 1939 roku pod murem klasztoru Rosjanie rozstrzeliwali wziętych do niewoli polskich żołnierzy |
Po zdobyciu Grodna przez wojska sowieckie we wrześniu 1939 roku pod murem klasztoru Rosjanie rozstrzeliwali wziętych do niewoli polskich żołnierzy<ref>Archiwum Akt Nowych, Archiwum Hoovera-Korpus Andersa, mikrofilm sygn. HJ/IV/28, klatki 245-448, relacja R. Czuszela</ref>. Jeszcze w 1939 r. władze sowieckie odebrały zakonnikom budynek klasztorny, zamieniając go na szpital (najpierw wojskowy, później miejski). W 1943 r. na fortach w [[Naumowicze|Naumowiczach]] został rozstrzelany proboszcz i gwardian - o. Dionizy Klimczak.<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.archibial.pl/czas/arch31/art/krahel.htm | tytuł = Zginęli na fortach Grodna 15 VII 1943 r. | autor = Ks. Tadeusz Krahel | data dostępu = 2016-11-04}}</ref> Po wojnie przez pewien czas parafię obsługiwali księża diecezjalni. W latach 1988-1989 proboszczem parafii był ks. [[Tadeusz Kondrusiewicz]], od 2007 r. metropolita mińsko-mohylewski. |
||
== Czasy najnowsze == |
== Czasy najnowsze == |
Wersja z 21:25, 26 lis 2016
Kościół i klasztor franciszkanów w Grodnie | |||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | |||||||||||||||||
Adres |
{{{adres}}} | ||||||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||||
Wezwanie |
Matki Bożej Anielskiej | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Grodna Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Białorusi Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} |
Kościół Matki Bożej Anielskiej i klasztor franciszkanów w Grodnie – zespół klasztorny franciszkanów, położony na zaniemeńskim Rynku, na lewym brzegu rzeki Niemen, przepływającej przez Grodno. Obiekt zbudowano w pobliżu miejsca przeprawy przez rzekę, które łączyło drogi prowadzące z Korony na Litwę. Kościół i klasztor tworzą zamknięty dziedziniec w formie nieregularnego czworoboku i stanowią dziś jeden z pomników XVII-wiecznej architektury miejskiej Grodna.
Fundacja starosty Eustachego Kurcza
Fundatorem klasztoru franciszkańskiego w Grodnie był starosta upicki Eustachy Kurcz i jego żona Zuzanna z Tyszkiewiczów. Klasztor, powstały na planie czworoboku, posiadał 24 cele zakonne. W 1635 r. zbudowano przylegający do klasztoru niewielki, drewniany kościółek pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej. Podczas wojen rosyjsko-szwedzkich kompleks franciszkański doznał poważnych zniszczeń (1659 r.).
W 1660 r. rozpoczęto budowę nowej, trzynawowej świątyni z półkolistą absydą. Z lewej strony, od narteksu, dostawiono czworoboczną dzwonnicę, w której wisiały trzy dzwony i zegar. Odbudowany kościół konsekrował 22 listopada 1744 r. biskup pomocniczy wileński Józef Puzyna. W tym samym roku przy kościele utworzono parafię, a pierwszym proboszczem mianowano o. Antoniego Olechnowicza.
-
N. Orda: kościół
od strony Niemna -
Eustachy Kurcz -
portret fundatora -
Kościół na rysunku
z 1920 r.
W 1759 r. w ramach przebudowy świątyni zdjęto wielką kopułę znad nawy głównej i podwyższono wieżę o 4 metry nakrywając ją małym, rokokowym hełmem. Kościół został przebudowany dzięki wsparciu kasztelanowej mścisławskiej Konstancji z Jundziłłów Łazowej, która ufundowała też organy.
Obok kościoła funkcjonował klasztor, którego znaczenie wzrosło po utworzeniu w 1686 r. franciszkańskiej prowincji litewskiej. Klasztor stał się wówczas siedzibą kustodii grodzieńskiej, do której należało kilka okolicznych klasztorów, m.in. w Drohiczynie i Świsłoczy.
Architektura kościoła
Dwukondygnacjowy ołtarz główny, podobnie jak też cały kościół franciszkański, dedykowano Matce Bożej Anielskiej. W niższej kondygnacji znajdowało się bogato zdobione tabernakulum, wyzłacane w środku. Powyżej niego przedstawiona została scena koronacji Matki Bożej, którą otaczali aniołowie. Natomiast w górnej kondygnacji ołtarza umieszczono scenę stygmatyzacji św. Franciszka z Asyżu.
Za ołtarzem głównym i po bokach usytuowany został chór zakonny ze stallami. Prezbiterium od naw kościoła odgrodzone było półkolistą, dębową balustradą. Pełniła ona jednocześnie funkcję stołu komunijnego dla wiernych, uczestniczących w nabożeństwach. Nawę główną świątyni przykrywało sklepienie krzyżowe, natomiast nawy boczne – sklepienia kolebkowe.
W nawach bocznych ustawiono osiem ołtarzy. Były one dedykowane: Matce Bożej Anielskiej, Jezusowi Ukrzyżowanemu, św. Franciszkowi, św. Antoniemu, św. Bonawenturze, Matce Bożej Bolesnej, św. Józefowi Oblubieńcowi NMP oraz św. Michałowi Archaniołowi.
Rokokową ambonę zdobiły rzeźby czterech Ewangelistów, z baldachimem zwieńczonym figurą św. Michała Archanioła. Cały kościół wyłożony został marmurową posadzką. Pod nią umieszczono grobowce, w których chowano zarówno zmarłych franciszkanów, jak i znaczniejszych dobrodziejów klasztoru i kościoła (np. księcia Ogińskiego).
Na przestrzeni trudnych wieków
Obok kościoła i klasztoru funkcjonował m. in. przytułek dla bezdomnych (w 1830 r. mieszkały w nim trzy kobiety). W czasie pożaru 22 kwietnia 1832 r. przytułek spłonął i nie został już odbudowany.
Po upadku powstania styczniowego w 1864 r., kompleks franciszkański pełnił przez wiele lat funkcję rosyjskiego więzienia dla polskich księży i zakonników, skazanych za działalność patriotyczną. Podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. zginął miejscowy gwardian i proboszcz - o. Błażej Justwan, rozstrzelany przez bolszewików wraz z grupą swych parafian.
W latach 1922–1927 w klasztorze grodzieńskim pracował św. Maksymilian Maria Kolbe, zarówno udzielając się duszpastersko, jak też rozwijając działalność wydawniczą (redakcja i druk miesięcznika Rycerz Niepokalanej, przeniesionego tu z Krakowa jesienią 1922 r.).
Po zdobyciu Grodna przez wojska sowieckie we wrześniu 1939 roku pod murem klasztoru Rosjanie rozstrzeliwali wziętych do niewoli polskich żołnierzy[1]. Jeszcze w 1939 r. władze sowieckie odebrały zakonnikom budynek klasztorny, zamieniając go na szpital (najpierw wojskowy, później miejski). W 1943 r. na fortach w Naumowiczach został rozstrzelany proboszcz i gwardian - o. Dionizy Klimczak.[2] Po wojnie przez pewien czas parafię obsługiwali księża diecezjalni. W latach 1988-1989 proboszczem parafii był ks. Tadeusz Kondrusiewicz, od 2007 r. metropolita mińsko-mohylewski.
Czasy najnowsze
W 1989 r. franciszkanie powrócili do Grodna, obejmując na powrót opieką duszpasterską swój kościół. W 1994 r. odbyły się w Grodnie międzynarodowe uroczystości kościelne z racji 100-lecia urodzin św. Maksymiliana, który pracował w tym miejscu przez 5 lat. Przy tej okazji cywilne władze Grodna zwróciły franciszkanom kilka pomieszczeń z odebranego im w 1939 r. klasztoru. Pomieszczenia te wykorzystane zostały w miejscowej działalności duszpasterskiej.
2 stycznia 2005 r. abp Tadeusz Kondrusiewicz dokonał aktu koronacji papieskimi koronami obrazu Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej. Wspomniane korony zostały pobłogosławione przez papieża Jana Pawła II w dniu 9 września 2004 r. Przed koronowanym obrazem Matki Bożej we franciszkańskim kościele przychodzi modlić się wielu wiernych z Grodna i okolic. Świątynia jest również miejscem święceń kapłańskich franciszkańskich zakonników, pochodzących z terenu Grodna i okolic.[3][4]
- ↑ Archiwum Akt Nowych, Archiwum Hoovera-Korpus Andersa, mikrofilm sygn. HJ/IV/28, klatki 245-448, relacja R. Czuszela
- ↑ Ks. Tadeusz Krahel: Zginęli na fortach Grodna 15 VII 1943 r.. [dostęp 2016-11-04].
- ↑ Seminarium franciszkańskie Łódź-Łagiewniki: Święcenia w Grodnie 2012. 2012. [dostęp 2016-11-03].
- ↑ Seminarium franciszkańskie Łódź-Łagiewniki: Święcenia kapłańskie w Grodnie 2016. 2016. [dostęp 2016-11-04].
Linki i teksty źródłowe
- Świątynie Grodna. Kościół Matki Bożej Anielskiej (franciszkański)
- Katalog franciszkańskiej prowincji MB Niepokalanej w Polsce (Grodno, s. 178-180). Wydawnictwo Michalineum, Marki 2000
- Warszawska prowincja franciszkanów (OFMConv.) - placówka w Grodnie
- Zdzisław Gogola, Dzieje franciszkańskiej Prowincji św. Antoniego i bł. Jakuba Strzemię 1918 – 1939. Wydawnictwo UNUM, Kraków 2011, ISBN 978-83-7643-072-0
- Architektura kościoła franciszkanów w Grodnie (skrót)
- Arturo Giuseppe Saliba OFMConv, I Francescani Conventuali in Russia e Lituania. Documentazione storica (sec. XIII-XX). Convento san Francesco, Rabat - Malta 2002, ISBN 99932-0-186-3
- Kościół franciszkanów pw. Matki Bożej Anielskiej w Grodnie - informacje parafialne
- Wnętrze świątyni franciszkańskiej w Grodnie