Soter Jaxa-Małachowski: Różnice pomiędzy wersjami

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
PYTEK (dyskusja | edycje)
3905 edycji
→‎Znane obrazy: drobne redakcyjne
EmptyBot (dyskusja | edycje)
Boty
615 258 edycji
m dr. tech.
 
(Nie pokazano 51 wersji utworzonych przez 30 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Artysta infobox
'''Soter Małachowski Jaxa''' (ur. [[1867]] w [[Wolanów|Wolanowie]], zm. [[1952]] w [[Kraków|Krakowie]]) - polski malarz, [[pejzaż]]ysta .
|imię i nazwisko = Soter Jaxa-Małachowski
|imię i nazwisko org =
|pseudonim =
|grafika =
|opis grafiki =
|pełne imię i nazwisko =
|data urodzenia = [[1867]]
|miejsce urodzenia = Wolanów
|data śmierci = [[1952]]
|miejsce śmierci = [[Kraków]]
|narodowość = polska
|język =
|Alma Mater = [[Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie|Szkoła Sztuk Pięknych w Krakowie]]
|dziedzina sztuki = [[malarstwo]]
|epoka =
|muzeum artysty =
|ważne dzieła =
|faksymile =
|opis faksymile =
|odznaczenia =
|nagrody =
|commons = Category:Soter Małachowski Jaxa
|wikiźródła =
|wikicytaty =
|www =
}}
'''Soter Jaxa-Małachowski''' (ur. w 1867 w [[Ałtestowe|Wolanowie]] w [[Gubernia chersońska|guberni chersońskiej]]{{u|krym?}}, zm. [[11 czerwca]] [[1952]] w [[Kraków|Krakowie]]) – polski malarz, [[pejzaż]]ysta i [[Marynistyka|marynista]]{{r|MN|KDA}}.


== Biografia ==
Uczył się w Szkole Sztuk Pięknych w [[Odessa|Odessie]], Krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych [[1892]]-[[1894]] u [[Florian Stanisław Cynk|Floriana Stanisława Cynka]], [[Władysław Łuszczkiewicz|Władysława Łuszczkiewicza]] i [[Izydor Jabłoński|Izydora Jabłońskiego]] oraz w Szkole Malarstwa i Rysunku w [[Monachium]] od [[1894]] u [[Stanisław Grocholski|Stanisława Grocholskiego]].
[[Plik:Jaxa Wolanow.JPG|thumb|240px|right|Dwór w Wolanowie: akwarela formatu pocztówki, 1908, zb. prywatne.]]
[[Plik:SoterJaxa1925-Molo(35x49cm).jpg|thumb|240px|right|Molo: gwasz 35×49 cm, 1925, zb. prywatne]]
Pochodził z rodziny [[Małachowscy herbu Gryf|Małachowskich herbu Gryf]], z gałęzi osiadłej w XIX w. w guberni chersońskiej. Uczył się w Szkole Sztuk Pięknych w [[Odessa|Odessie]], Krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych 1892–1894 u [[Florian Cynk|Floriana Stanisława Cynka]], [[Władysław Łuszczkiewicz|Władysława Łuszczkiewicza]] i [[Izydor Jabłoński|Izydora Jabłońskiego]] oraz w Szkole Malarstwa i Rysunku w [[Monachium]] od [[1894]] u [[Stanisław Grocholski|Stanisława Grocholskiego]]{{r|MN}}.


W [[Monachium]] mieszkał do [[1901]]r., po powrocie do kraju osiadł w Krakowie, później przeniósł się na 2 lata do [[Zakopane]]go. W [[1904]]r. osiadł na stałe w Krakowie. Podróżował do Włoch w latach: [[1905]], [[1925]], [[1928]]. Brał udział w licznych wystawach: [[Kraków]], [[Warszawa]] - [[Salon Krywulta]], [[Lwów]], [[Łódź]], [[Poznań]], [[Lublin]].
W [[Monachium]] mieszkał do 1901 roku. Po powrocie do kraju osiadł w Krakowie, później przeniósł się na 2 lata do [[Zakopane]]go. W 1904 osiadł na stałe w Krakowie. Był członkiem założycielem [[Związek Polskich Artystów Plastyków|Związku Powszechnego Artystów Polskich]]. Podróżował do [[Włochy|Włoch]] w latach: 1905, 1925, 1928. Swoje prace wystawiał w różnych miastach Polski: [[Kraków]], [[Warszawa]] – [[Aleksander Krywult|Salon Krywulta]] i [[Zachęta]], [[Lwów]], [[Łódź]], [[Poznań]], [[Lublin]]{{r|DESA|MN}}{{odn|Giełdon|Jankiewicz-Brzostowska|2014}}. Jego specjalnością było [[Pejzaż|malarstwo pejzażowe]], głównie sceny morskie, widoki [[Tatry|Tatr]], sceny wiejskie. Charakterystyczne są dla niego pejzaże morskie oraz [[nokturn (malarstwo)|nokturny]]. Uznawany za najlepszego polskiego [[Marynistyka|marynistę]] (porównywany ze znanym marynistą rosyjskim [[Iwan Ajwazowski|Iwanem Ajwazowskim]]{{r|MN}}), nazywany bywa „malarzem trzech mórz” ([[Morze Czarne|Czarnego]], nad którym się urodził, [[Morze Śródziemne|Śródziemnego]], które poznał podczas podróży do Włoch, [[Morze Bałtyckie|Bałtyckiego]], które odwiedzał po powrocie do Polski){{odn|Giełdon|Jankiewicz-Brzostowska|2014}}. Ceniony i poszukiwany przez szerokie grono kolekcjonerów{{r|MN}}. Wykonał też pewną liczbę portretów swojej rodziny{{r|AA}} (jego modelką była jego muza i towarzyszka życiowa, Jadwiga Younga de Lenie, którą poślubił po powrocie z Monachium){{r|MN}}.


Jako człowiek majętny początkowo malował dla przyjemności, po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] został zmuszony do zarobkowania malarstwem. W tym czasie malarstwo olejne zastąpił [[akwarela|akwarelą]], [[gwasz]]em i [[pastel]]em, pozwalające na szybsze notowanie wrażeń i wykonanie obiektu. Prace artysty znajdują się w zbiorach muzeów polskich i kolekcjach prywatnych{{r|MN}}.
Jego specjalnością było [[malarstwo pejzażowe]], głównie sceny morskie, widoki [[Tatry|Tatr]], sceny wiejskie. Charakterystyczne są dla niego pejzaże morskie oraz [[nokturn]]y. Uznawany za najlepszego polskiego [[marynista|marynistę]], ceniony i poszukiwany przez szerokie grono [[kolekcjoner]]ów. Wykonał też niewielką ilość portretów swojej rodziny i widoków miejskich.


== Znane obrazy ==
Jako człowiek majętny początkowo malował dla przyjemności, po drugiej wojnie światowej został zmuszony do zarobkowania malarstwem.
* ''Most w Wenecji'' (1905),
W tym czasie malarstwo olejne zastąpił [[akwarela|akwarelą]], [[gwasz]]em i [[pastel]]em, pozwalające na szybsze notowanie wrażeń i wykonanie obiektu.
* ''Brzeg morza'' (1925),
Prace artysty znajdują się w zbiorach muzeów polskich i kolekcjach prywatnych.
* ''Pejzaż portowy'' (1928),
* ''Rybacy przy łodziach'' (1931),
* ''W porcie'' (1931),
* ''Kanał w Wenecji'' (1934),
* ''Port'' (1935),
* ''Pejzaż'' (1937),
* ''Bałtyk'' (1938),
* ''Pejzaż nadmorski'' (1939),
* ''Pejzaż nadmorski z fragmentem portu'' (1939),
* ''Rozbitkowie'',
* ''Mewy na plaży'',
* ''Falochron''.


==Znane obrazy==
== Uwagi ==
{{uwagi|
*''Most w Wenecji'' ([[1905]]),
krym?=R. Biernacka w biogramie Jaxa-Małachowskiego opublikowanym w [[Polski Słownik Biograficzny|PSB]] napisała{{odn|Biernacka|1974|s=413}}:
*''Brzeg morza'' ([[1925]]),
{{cytat|treść=Ur. 27 X w majątku rodzinnym w Wolanowie pod Odessą (...)}}
*''Pejzaż portowy'' ([[1928]]),
Wolanów nosi obecnie [[język ukraiński|ukraińską]] nazwę ''Алтестове'' ({{pol.|[[Ałtestowe]]}}, {{ros.|''Алтестово''}}) i znajduje się ok. 20 km na północ od centrum [[Odessa|Odessy]]. W XIX wieku dobra te należały do członków jednej z gałęzi rodu [[Małachowscy herbu Gryf|Małachowskich herbu Gryf]]{{r|SA}}.
*''Rybacy przy łodziach'' ([[1931]]),
*''W porcie'' ([[1931]]),
*''Kanał w Wenecji'' ([[1934]]),
*''Port'' ([[1935]]),
*''Pejzaż'' ([[1937]]),
*''Pejzaż nadmorski'' ([[1939]]),
*''Pejzaż nadmorski z fragmentem portu'' ([[1939]]),
*''Rozbitkowie'',
*''Mewy na plaży''.


Natomiast M. Siedlecki w swoim opracowaniu dotyczącym Jaxa-Małachowskiego napisał wprawdzie o Wolanowie, ale z nieznanych przyczyn powiązał go z [[Krym]]em{{odn|Siedlecki|2021|s=61}}:
[[Kategoria:Polscy malarze|Małachowski Jaxa]]
{{cytat|treść=(...) urodził się na Krymie, w majątku Wolanów (w miejscowości leżącej obecnie na Ukrainie, w pobliżu Odessy)}}
[[Kategoria:Urodzeni w 1867|Małachowski Jaxa]]
i dalej konsekwentnie{{odn|Siedlecki|2021|s=64}}:
[[Kategoria:Zmarli w 1952|Małachowski Jaxa]]
{{cytat|treść=Polski malarz urodził się wszak na Krymie (...)}}
}}

== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="AA">{{cytuj stronę|url=https://sztuka.agraart.pl/autor/licytacje/118/soter-jaxa-malachowski|tytuł=Soter Jaxa-Małachowski|data=1996-2020|opublikowany=AgraArt|data dostępu=2021-06-04}}</ref>
<ref name="DESA">{{Cytuj stronę|url=https://desa.pl/pl/artysci/soter-jaxa-malachowski/|tytuł=Soter Jaxa Małachowski - O artyście|opublikowany=DESA Unicum|język=pl|data dostępu=2021-06-04}}</ref>
<ref name="KDA">{{Cytuj stronę | url = https://krakowskidomaukcyjny.pl/artysta/soter-jaxa-malachowski/ | tytuł = Soter August Jaxa-Małachowski – nota biograficzna | opublikowany = Krakowski Dom Aukcyjny | język = pl | data dostępu = 2022-12-26}}</ref>
<ref name="MN">{{cytuj stronę|url=https://niezlasztuka.net/o-sztuce/soter-jaxa-malachowski-marynista-polski-ajwazowski/|tytuł=Soter Jaxa-Małachowski – wybitny marynista, zwany „polskim Ajwazowskim”|autor=Monika Nowakowska|data=2019-07-28|opublikowany=Niezła Sztuka|język=pl|data dostępu=2021-06-04|odn=tak}}</ref>
<ref name="SA">{{Cytuj stronę | url = http://kraeved.od.ua/history/vgdazeml.php | tytuł = Землевладельцы Де-Волан, Алтести, Мархоцкие, Малаховские | autor = Сергей Аргатюк | opublikowany = КРАЄВЄД | język = uk | data dostępu = 2022-12-30}}</ref>
}}

== Bibliografia ==
*{{Cytuj książkę | tytuł = Polski Słownik Biograficzny | wydawca = [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Ossolineum]]| miejsce = Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk | data = 1974 | strony = 413–414 | tom = XIX | tytuł tomu = Machowski Wawrzyniec – Maria Kazimiera | rozdział = Soter Małachowski (Jaxa-Małachowski) | imię r = Róża | nazwisko r = Biernacka | data dostępu = 2022-12-30 | url = https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/soter-malachowski-jaxa-malachowski|odn=tak}}
*{{Cytuj książkę|nazwisko=Giełdon|imię=Liliana|tytuł=Soter Jaxa-Małachowski - malarz morza|miejsce=Gdańsk|data=2014|isbn=978-83-64150-04-3|nazwisko2=Jankiewicz-Brzostowska|imię2=Monika|odn=tak}}
*{{Cytuj książkę | tytuł = Polacy w Odessie. Studia interdyscyplinarne | wydawca = Wydawnictwo Prymat | miejsce = Białystok - Odessa | data = 2021 | seria = Colloquia Orientalia Bialostocensia XLIV | strony = 61–72| isbn = 978-83-7657-395-3 | inni = redakcja: Jarosław Ławski, Natalia Maliutina, Robert Szymula | tom = 5 | tytuł tomu = Studia odeskie | rozdział = Soter August Jaxa-Małachowski – motyw czarnomorski w twórczości malarza | imię r = Michał | nazwisko r = Siedlecki | data dostępu = 2022-12-30|url=https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/12280/1/Polacy_w_Odessie_red_J_Lawski_N_Maliutina_R_Szymula.pdf|odn={{odn/id|Siedlecki|2021}}}}

{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Małachowski Jaxa}}
[[Kategoria:Małachowscy herbu Gryf|Soter]]
[[Kategoria:Pasteliści]]
[[Kategoria:Polscy maryniści]]
[[Kategoria:Polscy pejzażyści]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1867]]
[[Kategoria:Zmarli w 1952]]

Aktualna wersja na dzień 16:06, 15 mar 2024

Soter Jaxa-Małachowski
Data i miejsce urodzenia

1867
Wolanów

Data i miejsce śmierci

1952
Kraków

Narodowość

polska

Alma Mater

Szkoła Sztuk Pięknych w Krakowie

Dziedzina sztuki

malarstwo

Multimedia w Wikimedia Commons

Soter Jaxa-Małachowski (ur. w 1867 w Wolanowie w guberni chersońskiej[a], zm. 11 czerwca 1952 w Krakowie) – polski malarz, pejzażysta i marynista[1][2].

Biografia[edytuj | edytuj kod]

Dwór w Wolanowie: akwarela formatu pocztówki, 1908, zb. prywatne.
Molo: gwasz 35×49 cm, 1925, zb. prywatne

Pochodził z rodziny Małachowskich herbu Gryf, z gałęzi osiadłej w XIX w. w guberni chersońskiej. Uczył się w Szkole Sztuk Pięknych w Odessie, Krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych 1892–1894 u Floriana Stanisława Cynka, Władysława Łuszczkiewicza i Izydora Jabłońskiego oraz w Szkole Malarstwa i Rysunku w Monachium od 1894 u Stanisława Grocholskiego[1].

W Monachium mieszkał do 1901 roku. Po powrocie do kraju osiadł w Krakowie, później przeniósł się na 2 lata do Zakopanego. W 1904 osiadł na stałe w Krakowie. Był członkiem założycielem Związku Powszechnego Artystów Polskich. Podróżował do Włoch w latach: 1905, 1925, 1928. Swoje prace wystawiał w różnych miastach Polski: Kraków, Warszawa – Salon Krywulta i Zachęta, Lwów, Łódź, Poznań, Lublin[3][1][4]. Jego specjalnością było malarstwo pejzażowe, głównie sceny morskie, widoki Tatr, sceny wiejskie. Charakterystyczne są dla niego pejzaże morskie oraz nokturny. Uznawany za najlepszego polskiego marynistę (porównywany ze znanym marynistą rosyjskim Iwanem Ajwazowskim[1]), nazywany bywa „malarzem trzech mórz” (Czarnego, nad którym się urodził, Śródziemnego, które poznał podczas podróży do Włoch, Bałtyckiego, które odwiedzał po powrocie do Polski)[4]. Ceniony i poszukiwany przez szerokie grono kolekcjonerów[1]. Wykonał też pewną liczbę portretów swojej rodziny[5] (jego modelką była jego muza i towarzyszka życiowa, Jadwiga Younga de Lenie, którą poślubił po powrocie z Monachium)[1].

Jako człowiek majętny początkowo malował dla przyjemności, po II wojnie światowej został zmuszony do zarobkowania malarstwem. W tym czasie malarstwo olejne zastąpił akwarelą, gwaszem i pastelem, pozwalające na szybsze notowanie wrażeń i wykonanie obiektu. Prace artysty znajdują się w zbiorach muzeów polskich i kolekcjach prywatnych[1].

Znane obrazy[edytuj | edytuj kod]

  • Most w Wenecji (1905),
  • Brzeg morza (1925),
  • Pejzaż portowy (1928),
  • Rybacy przy łodziach (1931),
  • W porcie (1931),
  • Kanał w Wenecji (1934),
  • Port (1935),
  • Pejzaż (1937),
  • Bałtyk (1938),
  • Pejzaż nadmorski (1939),
  • Pejzaż nadmorski z fragmentem portu (1939),
  • Rozbitkowie,
  • Mewy na plaży,
  • Falochron.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ R. Biernacka w biogramie Jaxa-Małachowskiego opublikowanym w PSB napisała[6]:

    Ur. 27 X w majątku rodzinnym w Wolanowie pod Odessą (...)

    Wolanów nosi obecnie ukraińską nazwę Алтестове (pol. Ałtestowe, ros. Алтестово) i znajduje się ok. 20 km na północ od centrum Odessy. W XIX wieku dobra te należały do członków jednej z gałęzi rodu Małachowskich herbu Gryf[7].

    Natomiast M. Siedlecki w swoim opracowaniu dotyczącym Jaxa-Małachowskiego napisał wprawdzie o Wolanowie, ale z nieznanych przyczyn powiązał go z Krymem[8]:

    (...) urodził się na Krymie, w majątku Wolanów (w miejscowości leżącej obecnie na Ukrainie, w pobliżu Odessy)

    i dalej konsekwentnie[9]:

    Polski malarz urodził się wszak na Krymie (...)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g Monika Nowakowska: Soter Jaxa-Małachowski – wybitny marynista, zwany „polskim Ajwazowskim”. Niezła Sztuka, 2019-07-28. [dostęp 2021-06-04]. (pol.).
  2. ↑ Soter August Jaxa-Małachowski – nota biograficzna. Krakowski Dom Aukcyjny. [dostęp 2022-12-26]. (pol.).
  3. ↑ Soter Jaxa Małachowski - O artyście. DESA Unicum. [dostęp 2021-06-04]. (pol.).
  4. ↑ a b Giełdon i Jankiewicz-Brzostowska 2014 ↓.
  5. ↑ Soter Jaxa-Małachowski. AgraArt, 1996-2020. [dostęp 2021-06-04].
  6. ↑ Biernacka 1974 ↓, s. 413.
  7. ↑ Сергей Аргатюк: Землевладельцы Де-Волан, Алтести, Мархоцкие, Малаховские. КРАЄВЄД. [dostęp 2022-12-30]. (ukr.).
  8. ↑ Siedlecki 2021 ↓, s. 61.
  9. ↑ Siedlecki 2021 ↓, s. 64.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Róża Biernacka: Soter Małachowski (Jaxa-Małachowski). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XIX: Machowski Wawrzyniec – Maria Kazimiera. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum, 1974, s. 413–414. [dostęp 2022-12-30].
  • Liliana Giełdon, Monika Jankiewicz-Brzostowska: Soter Jaxa-Małachowski - malarz morza. Gdańsk: 2014. ISBN 978-83-64150-04-3.
  • Michał Siedlecki: Soter August Jaxa-Małachowski – motyw czarnomorski w twórczości malarza. W: Polacy w Odessie. Studia interdyscyplinarne. redakcja: Jarosław Ławski, Natalia Maliutina, Robert Szymula. T. 5: Studia odeskie. Białystok - Odessa: Wydawnictwo Prymat, 2021, s. 61–72, seria: Colloquia Orientalia Bialostocensia XLIV. ISBN 978-83-7657-395-3. [dostęp 2022-12-30].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Soter_Jaxa-Małachowski&oldid=73131105”