Wojny polsko-krzyżackie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m Wycofano edycje użytkownika 85.31.241.86 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Refycul. |
utwór krzyżacy1 Tomasz Rudy |
||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
== Początki sporu == |
== Początki sporu == |
||
Podbój ziem Prusów i Jaćwingów przez [[zakon krzyżacki]] okazał się zagrożeniem zarówno dla [[Polska|Polski]], jak i dla [[Litwa|Księstwa Litewskiego]]. Krzyżacy pod pretekstem szerzenia chrześcijaństwa organizowali najazdy na ziemie litewskie. Brali w nich udział jako goście zakonu liczni rycerze z całej Europy. Litwa była jednym z ostatnich miejsc, gdzie mogli walczyć za wiarę, a zarazem zdobyć pieniądze i sławę. To właśnie niebezpieczeństwo ze strony zakonu zbliżyło do siebie Polskę i Litwę, skłaniając oba kraje do zawarcia [[Unia polsko-litewska|unii]]. |
Zakon Krzyżacki czyli właściwie Zakon Najświętszej Marii Panny w Jerozolimie. Ekspansja na tereny dzisiejszej Polski Krzyżacy rozpoczęli w 1337 r. kiedy to Konrad Mazowiecki sprowadził ich na Pomorze Gdańskie. Podbój ziem Prusów i Jaćwingów przez [[zakon krzyżacki]] okazał się zagrożeniem zarówno dla [[Polska|Polski]], jak i dla [[Litwa|Księstwa Litewskiego]]. Krzyżacy pod pretekstem szerzenia chrześcijaństwa organizowali najazdy na ziemie litewskie. Brali w nich udział jako goście zakonu liczni rycerze z całej Europy. Litwa była jednym z ostatnich miejsc, gdzie mogli walczyć za wiarę, a zarazem zdobyć pieniądze i sławę. To właśnie niebezpieczeństwo ze strony zakonu zbliżyło do siebie Polskę i Litwę, skłaniając oba kraje do zawarcia [[Unia polsko-litewska|unii]]. |
||
Unia personalna z Litwą zawarta w Krewie 1385 r. miała być gwarancją bezpieczeństwa i nienaruszalności korony. |
|||
== Bitwa pod Grunwaldem == |
== Bitwa pod Grunwaldem == |
||
Wersja z 06:08, 3 lip 2011
 |
Zasugerowano, aby zintegrować ten artykuł z artykułem Stosunki polsko-krzyżackie. Nie opisano powodu propozycji integracji. |
Wojny polsko-krzyżackie odbywały się głównie w XV wieku. Jedną z nich jest wielka wojna z lat 1409-1411.
Początki sporu
Zakon Krzyżacki czyli właściwie Zakon Najświętszej Marii Panny w Jerozolimie. Ekspansja na tereny dzisiejszej Polski Krzyżacy rozpoczęli w 1337 r. kiedy to Konrad Mazowiecki sprowadził ich na Pomorze Gdańskie. Podbój ziem Prusów i Jaćwingów przez zakon krzyżacki okazał się zagrożeniem zarówno dla Polski, jak i dla Księstwa Litewskiego. Krzyżacy pod pretekstem szerzenia chrześcijaństwa organizowali najazdy na ziemie litewskie. Brali w nich udział jako goście zakonu liczni rycerze z całej Europy. Litwa była jednym z ostatnich miejsc, gdzie mogli walczyć za wiarę, a zarazem zdobyć pieniądze i sławę. To właśnie niebezpieczeństwo ze strony zakonu zbliżyło do siebie Polskę i Litwę, skłaniając oba kraje do zawarcia unii. Unia personalna z Litwą zawarta w Krewie 1385 r. miała być gwarancją bezpieczeństwa i nienaruszalności korony.
Bitwa pod Grunwaldem
Mimo przyjęcia chrztu przez Litwę Krzyżacy nadal organizowali łupieżcze wyprawy na ziemie Wielkiego Księstwa. W trakcie tych najazdów rycerzom zakonnym udało się opanować leżącą nad Bałtykiem Żmudź. Wkrótce jednak wybuchło tam powstanie przeciwko ich panowaniu. Polska i Litwa udzieliły pomocy powstańcom. Była to bezpośrednia przyczyna wybuchu wojny pomiędzy tymi państwami a zakonem krzyżackim w 1409 roku.
Do najważniejszego starcia w czasie tej wojny doszło 15 lipca 1410 roku, niedaleko wsi Grunwald. Była to jedna z największych bitew średniowiecznej Europy. Wzięło w niej udział blisko 70 tysięcy rycerzy i wojowników.
Krzyżaków wspomagały wojska książąt pomorskich oraz liczni rycerze z Europy Zachodniej. Po stronie króla polskiego, Władysława Jagiełły i jego stryjecznego brata, wielkiego księcia litewskiego Witolda, obok Polaków i Litwinów walczyli ich sprzymierzeńcy. Byli wśród nich pogańscy Żmudzini, prawosławni Rusini i muzułmańscy Tatarzy.
Wielki mistrz zakonu, Ulrich von Jungingen, w decydującym momencie bitwy rzucił się do walki i zginął. Król Władysław nie wziął bezpośredniego udziału w bitwie. Dowodził swoimi siłami z pobliskiego wzgórza. Taki sposób prowadzenia bitwy, wzorowany na Tatarach, był w ówczesnej Europie nowością.
Skutki bitwy grunwaldzkiej
Na wieść o klęsce zakonu krzyżackiego wiele miast pruskich, które od dawna miały dość panowania krzyżackiego, poddało się królowi Polski. Jednak państwu polskiemu nie udało się wykorzystać szansy – działania wojenne prowadzone były przez Polaków zbyt wolno, by zdołali oni opanować Pomorze i Prusy. W 1411 roku, po kilkumiesięcznym, nieskutecznym oblężeniu Malborka – stolicy państwa zakonnego – zawarto pokój. Głównie skorzystała na nim Litwa, która odzyskała Żmudź, ale tylko do śmierci Jagiełły i Witolda. Polska odzyskała Ziemię dobrzyńską. Klęska pod Grunwaldem powstrzymała jednak napływ rycerzy z zachodniej Europy, chętnie dotąd pomagających Krzyżakom. Ze względu na brak ochotników, zakon musiał wydawać coraz więcej pieniędzy na wynajęcie wojsk zaciężnych, czyli ówczesnych żołnierzy zawodowych. Spowodowało to wzrost podatków w państwie krzyżackim. Jednocześnie pogłębiła się niechęć poddanych wobec władcy krzyżackiego.
Przyczyny wybuchu wojny trzynastoletniej
Pruscy mieszczanie sprzeciwiający się władcom Zakonu i założyli tajną organizację – Związek Pruski, do którego przystąpiło rycerstwo i prawie wszystkie miasta Prus.
W 1454 roku zwrócili się oni do króla polskiego, Kazimierza Jagiellończyka, z prośbą o przyłączenie Prus do Polski. Król wyraził zgodę i ogłosił włączenie ziem państwa Krzyżackiego do Polski. Stało się to przyczyną kolejnej wojny pomiędzy Polską a Krzyżakami. Tym razem trwała ona aż 13 lat, dlatego nazwano ją później wojną trzynastoletnią.
Zbuntowani mieszczanie wypędzili Krzyżaków ze wszystkich miast Pomorza. Potem jednak wojska króla Kazimierza przegrały kilka bitew z wynajętymi przez zakon, wojskami zaciężnymi. Okazało się, że takie wojska są znacznie skuteczniejsze od rycerstwa, które w czasach pokoju bardzo rzadko ćwiczyło się w walce.
Długa wojna była bardzo kosztowna, a Krzyżakom kończyły się środki na jej prowadzenie. Nieopłacani żołnierze coraz chętniej przechodzili na stronę polską. W ten sposób w ręce Polaków dostała się między innymi krzyżacka stolica – Malbork.
Polska wraca nad Bałtyk
Po trzynastu latach walki, w 1466 roku, w Toruniu, Krzyżacy zawarli z państwem polskim traktat pokojowy – II pokój toruński. Do Polski, po przeszło stu pięćdziesięciu latach powróciło Pomorze Gdańskie. Przyłączono także należącą do biskupów Warmię. Ziemie te nazywano odtąd Prusami Królewskimi, gdyż władał nimi bezpośrednio król. Pozostała część państwa krzyżackiego – Prusy Zakonne – stała się lennem Polski.
Po wojnie trzynastoletniej władca krzyżacki przeniósł stolicę swego państwa z Malborka do Królewca.