Barciany: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Linki zewnętrzne: usunięcie Szablon:Linki do map Polski |
dr. |
||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = |
|herb artykuł = |
||
|dopełniacz wsi = Barcian |
|dopełniacz wsi = Barcian |
||
|zdjęcie = |
|zdjęcie = Barciany Kościół gotycki 06.JPG |
||
|opis zdjęcia = |
|opis zdjęcia = Gotycki kościół Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny |
||
|województwo = [[Województwo warmińsko-mazurskie|warmińsko-mazurskie]] |
|województwo = [[Województwo warmińsko-mazurskie|warmińsko-mazurskie]] |
||
|powiat = [[Powiat kętrzyński|kętrzyński]] |
|powiat = [[Powiat kętrzyński|kętrzyński]] |
||
| Linia 38: | Linia 38: | ||
W ostatnim okresie funkcjonowania [[PGR]] w Barcianach była siedziba wielozakładowego przedsiębiorstwa o nazwie Państwowe Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej w Barcianach. W skład PPGR Barciany (powierzchnia użytków rolnych 6391 [[ha]]) wchodziły następujące zakłady rolne na pełnych rozrachunkach gospodarczych: Barciany, [[Gęsie Góry]], [[Jegławki]] i [[Rodele]]. |
W ostatnim okresie funkcjonowania [[PGR]] w Barcianach była siedziba wielozakładowego przedsiębiorstwa o nazwie Państwowe Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej w Barcianach. W skład PPGR Barciany (powierzchnia użytków rolnych 6391 [[ha]]) wchodziły następujące zakłady rolne na pełnych rozrachunkach gospodarczych: Barciany, [[Gęsie Góry]], [[Jegławki]] i [[Rodele]]. |
||
== |
== Zabytki == |
||
Najważniejszymi zabytkami Barcian są pochodzący z [[XIV wiek]]u zamek [[zakon krzyżacki|krzyżacki]] oraz [[XIV wiek|XIV]]-wieczny [[gotyk|gotycki]] kościół jednonawowy. W kościele znajduje się ołtarz ufundowany przez Ratterów w [[1643]] r. oraz pochodzące z [[1750]] r. organy wykonane przez [[Adam Gottlob Casparini|A. G. Caspariniego]] i malarza Adolpha. Pochodzący z wczesnego [[średniowiecze|średniowiecza]] kamienny posąg "Baba", który pozostawili po sobie [[Prusowie]], stał do [[1945]] r. przed barciańskim zamkiem. Dziś jego replika znajduje się na dziedzińcu zamkowym w [[Olsztyn]]ie. Z posągiem związana jest legenda o wodzu Barto, który skamieniał z rozpaczy na wieść o zajęciu przez Krzyżaków ziemi barciańskiej. |
|||
=== Zamek === |
=== Zamek === |
||
{{main|Zamek w Barcianach}} |
{{main|Zamek w Barcianach}} |
||
[[Plik:Barciany |
[[Plik:Barciany Zamek Krzyżacki 05.JPG|thumb|240px|left|Barciany - zamek krzyżacki od strony stawów]] |
||
[[Zakon krzyżacki|Krzyżacy]] przebudowali dawne umocnienia [[Prusowie|pruskie]] na tymczasową drewniano-ziemną strażnicę. Bunt ludności pruskiej w [[1310]] roku oraz liczne napady litewskie pod wodzą księcia [[Witenes]]a zadecydowały o budowie warowni. Do [[1353]] r. Barciany były siedzibą komornictwa, później rezydował w zamku [[prokurator krzyżacki]]. Niedługo potem wielki mistrz [[Winrich von Kniprode]] nakazał utworzenie w Barcianach [[komturia|komturii]]. Ponieważ do jej ustanowienia ostatecznie nie doszło, budowa zamku wydłużyła się a pierwotne, ambitne plany dotyczące konstrukcji nie zostały zrealizowane. W latach [[1380]]-[[1390]] zbudowano mur obwodowy, a do [[1400]] r. przede wszystkim trzykondygnacyjne północne skrzydło zamkowe. Podwyższono wówczas również mury obwodowe i budynek wschodni. Klęska zakonu w wielkiej wojnie z Polską zahamowała dalszą budowę. |
[[Zakon krzyżacki|Krzyżacy]] przebudowali dawne umocnienia [[Prusowie|pruskie]] na tymczasową drewniano-ziemną strażnicę. Bunt ludności pruskiej w [[1310]] roku oraz liczne napady litewskie pod wodzą księcia [[Witenes]]a zadecydowały o budowie warowni. Do [[1353]] r. Barciany były siedzibą komornictwa, później rezydował w zamku [[prokurator krzyżacki]]. Niedługo potem wielki mistrz [[Winrich von Kniprode]] nakazał utworzenie w Barcianach [[komturia|komturii]]. Ponieważ do jej ustanowienia ostatecznie nie doszło, budowa zamku wydłużyła się a pierwotne, ambitne plany dotyczące konstrukcji nie zostały zrealizowane. W latach [[1380]]-[[1390]] zbudowano mur obwodowy, a do [[1400]] r. przede wszystkim trzykondygnacyjne północne skrzydło zamkowe. Podwyższono wówczas również mury obwodowe i budynek wschodni. Klęska zakonu w wielkiej wojnie z Polską zahamowała dalszą budowę. |
||
Wersja z 11:00, 10 sie 2012
| {{{rodzaj miejscowości}}} | |
 Gotycki kościół Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny | |
| Państwo | warmińsko-mazurskie |
|---|---|
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
68 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2006) |
1100 osób |
| Strefa numeracyjna |
(+48) 89 |
| Kod pocztowy |
11-410 |
| Tablice rejestracyjne |
NKE |
| SIMC | |
Położenie na mapie brak | |
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:airport} | |
| Strona internetowa | |
Barciany (niem. Barten, lit. Barčianiai) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim. Miejscowość jest siedzibą gminy Barciany.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Historia
Używane nazwy miejscowości (Sł. geogr.): pol. - Barciany, Barty, Borty; niem. - Barten, Barthen.
Barciany były głównym ośrodkiem grodowym pruskiego plemienia Bartów, którzy mieli tu we wczesnym średniowieczu swój główny gród. W 1240 r. zostało podbite przez zakon krzyżacki. Pierwsza wzmianka o Barcianach jako o osadzie targowej w pobliżu krzyżackiego zamku pochodzi z 1289 r. Istniejąca przy zamku osada wymieniana była w 1473 r., jako miasteczko, chociaż bez pełnych praw miejskich. Barciany otoczone były murami obronnymi z trzema bramami: Królewiecką, Kętrzyńską i Młyńską. Po sekularyzacji zakonu krzyżackiego Barciany zostały centrum dóbr ziemskich, zarządzanych przez książęcych starostów. Od 1612 r. Barciany były lennem v. d. Groebena. Pełne prawa miejskie Barciany uzyskały dopiero w 1628 od elektora Jerzego Wilhelma.
W ostatnim okresie funkcjonowania PGR w Barcianach była siedziba wielozakładowego przedsiębiorstwa o nazwie Państwowe Przedsiębiorstwo Gospodarki Rolnej w Barcianach. W skład PPGR Barciany (powierzchnia użytków rolnych 6391 ha) wchodziły następujące zakłady rolne na pełnych rozrachunkach gospodarczych: Barciany, Gęsie Góry, Jegławki i Rodele.
Zabytki
Najważniejszymi zabytkami Barcian są pochodzący z XIV wieku zamek krzyżacki oraz XIV-wieczny gotycki kościół jednonawowy. W kościele znajduje się ołtarz ufundowany przez Ratterów w 1643 r. oraz pochodzące z 1750 r. organy wykonane przez A. G. Caspariniego i malarza Adolpha. Pochodzący z wczesnego średniowiecza kamienny posąg "Baba", który pozostawili po sobie Prusowie, stał do 1945 r. przed barciańskim zamkiem. Dziś jego replika znajduje się na dziedzińcu zamkowym w Olsztynie. Z posągiem związana jest legenda o wodzu Barto, który skamieniał z rozpaczy na wieść o zajęciu przez Krzyżaków ziemi barciańskiej.
Zamek
Krzyżacy przebudowali dawne umocnienia pruskie na tymczasową drewniano-ziemną strażnicę. Bunt ludności pruskiej w 1310 roku oraz liczne napady litewskie pod wodzą księcia Witenesa zadecydowały o budowie warowni. Do 1353 r. Barciany były siedzibą komornictwa, później rezydował w zamku prokurator krzyżacki. Niedługo potem wielki mistrz Winrich von Kniprode nakazał utworzenie w Barcianach komturii. Ponieważ do jej ustanowienia ostatecznie nie doszło, budowa zamku wydłużyła się a pierwotne, ambitne plany dotyczące konstrukcji nie zostały zrealizowane. W latach 1380-1390 zbudowano mur obwodowy, a do 1400 r. przede wszystkim trzykondygnacyjne północne skrzydło zamkowe. Podwyższono wówczas również mury obwodowe i budynek wschodni. Klęska zakonu w wielkiej wojnie z Polską zahamowała dalszą budowę.
Na zamku w skrzydle wschodnim znajdowały się składy żywności, piec, kuchnia, piekarnia oraz wartownia. Pierwsze piętro pełniło funkcję reprezentacyjną. Część północna mieściła kaplicę, kapitularz, z czasem zamieniony na refektarz, izbę prokuratora zakonnego, dormitorium oraz infirmerię. Podobnie jak w skrzydle wschodnim parter pełnił funkcję gospodarczą, a najwyższa kondygnacja magazynowo-obronną. W trakcie prac archeologicznych odkryto również w zamku pozostałości drewnianej kanalizacji. Główna część zamku była otoczona drewniano-ziemnymi fortyfikacjami. Od wschodu za szeroką fosą znajdowało się gospodarcze przedzamcze.
Obecność licznych otworów strzelniczych wskazuje na to, że w Barcianach wprowadzono po raz pierwszy w państwie zakonnym system obrony przystosowany do broni palnej. Zamek barciański, jako punkt wypadowy na Litwę posiadał do XV w. znaczenie militarne. Później stanowił przede wszystkim ośrodek gospodarczy. W latach 1533-1841 zamek był rezydencją starostów.
W 1914 r. północne skrzydło zostało zniszczone przez pożar, odbudowa zajęła dwa lata. W tym czasie (1842-1945) zamek był własnością prywatną. Właściciele zamienili wysychające już stawy na ogrody oraz wznieśli na dawnym przedzamczu zabudowania folwarczne. Po II wojnie światowej zamek przejął PGR (mieściły się w nim biura i magazyny) a miejscowość utraciła prawa miejskie (duże zniszczenia).
Obecnie zamek ponownie znajduje się w rękach prywatnych i trwa jego renowacja. Planowane otwarcie mającego mieścić się w zamku hotelu z kompleksem wypoczynkowym planowane było na 2007 r.
Kościół
Parafia w Barcianach przed reformacją należała do archiprezbiteratu w Sępopolu. We wsi znajduje się gotycki kościół z końca XIV w, wieża pochodzi z końca XVI w., przebudowana na początku wieku XVIII. Ołtarz główny, późnorenesansowy, z 1643 r. Organy barokowe z około 1750 r. Na cmentarzu znajduje się neogotycka kaplica cmentarna z końca XIX w. i pomnik św. Franciszka.
Oświata
Pierwsza wzmianka o szkole w Barcianach pochodzi z roku 1548. Od roku 1622 było tu już dwóch nauczycieli rektor (kierownik szkoły parafialnej) i kantor. W 1736 roku w barciańskiej szkole 8 uczniów uczyło się łaciny, a osiemdziesięciu czytania pisania i rachunków.
Kościoły
Na terenie miejscowości działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
Bibliografia
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom I (str. 106, hasło - Barciany), Warszawa, 1880.
- "Kętrzyn z dziejów miasta i okolic" (str. 141-149), wyd. "Pojezierze", Olsztyn 1978.
- Rzempołuch Andrzej - "Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich", Agencja Wydawnicza "Remix", Olsztyn, 1992, ISBN 83-900155-1-X. (str. 57-58 )
- Darmochwał T., Rumiński M. J., 1996. Warmia Mazury, przewodnik. Agencja TD, Białystok
Linki zewnętrzne
- Historia Żydów w Barcianach na portalu Wirtualny Sztetl
- Siedziba gminy: Barciany
| Wsie | |
|---|---|
| Części wsi | |
| Przysiółki wsi | |
| Osady |
|
| Przysiółki osad | |
| Osada leśna | |
| Przysiółki | |
| Zniesiona miejscowość |
