Winrich von Kniprode
 Winrich von Kniprode - litografia z 1838 - Heinrich Wilhelm Teichgräber | |
 Herb Winricha von Kniprode jako wielkiego mistrza | |
| Wielki mistrz zakonu krzyżackiego | |
| Okres |
od 1351 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1310 |
| Data i miejsce śmierci |
24 czerwca 1382 |
| Miejsce spoczynku |
Zamek w Malborku - kaplica św. Anny |
Winrich von Kniprode (ur. ok. 1310 k. Monheim am Rhein, zm. 24 czerwca 1382 w Malborku) i został pochowany w kaplicy św. Anny na Zamku Wysokim – wielki mistrz zakonu krzyżackiego w latach 1351–1382[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Winrich von Kniprode pochodził z okolic Monheim am Rhein. Nie jest znana data jego wstąpienia do zgromadzenia. Wiadomo, że od 1334 roku był kompanem prokuratora pasłęckiego. W 1338 roku został komturem Gdańska. Od 1342 roku pełnił funkcje komtura Bałgi i wójta Natangii. W 1344 roku został mianowany wielkim marszałkiem zakonu krzyżackiego, a od 1346 roku był wielkim komturem, czyli zastępcą Wielkiego Mistrza. Tak szybkie awansy w hierarchii zakonnej świadczą o dużych zdolnościach dyplomatycznych i wojskowych[2][3].
Jako wielki komtur krzyżacki brał udział w wojnie z Litwą o Żmudź. Jako główny dowódca armii zakonu, 2 lutego 1348 roku zadał druzgocącą klęskę armii litewskiej w bitwie nad rzeką Strawą[2].
W 1351 został wybrany wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego. Pełnienie urzędu zaczął od niefortunnej wyprawy na Żmudź zakończonej klęską, która zmusiła go do zawieszenia broni i pertraktacji z Wielkim Księstwem Litewskim. Von Kniprode rozpoczął wówczas działania dyplomatyczne. W 1358 roku zdołał zawrzeć krótkotrwały sojusz z książętami litewskimi skierowany przeciwko Polsce. Załamał się on jednak w 1360 roku, gdy Olgierd wydał swoją córkę za wnuka Kazimierza III Wielkiego, Kaźka Słupskiego[2].
W 1360 roku Winrich von Kniprode rozpoczął kolejną wojnę z Litwą. Armia zakonu krzyżackiego dotarła do środkowego biegu Niemna, zniszczyła Kowno. Podeszła pod Grodno, Troki i Wilno. W czasie walk do niewoli krzyżackiej dostał się wielki książę litewski Kiejstut, który jako zakładnik był przetrzymywany w specjalnej celi na Zamku Wysokim w Malborku, zdołał jednak uciec z niewoli. Jednocześnie z prowadzeniem walk na Litwie von Kniprode rozpoczął konflikt z Danią. W 1367 zorganizował zjazd miast hanzeatyckich w Elblągu i w Kolonii, na którym zdołał zbudować silną koalicję przeciwko Waldemarowi IV[2].
W roku 1370 wojska dowodzone przez Winricha von Kniprode odparły kolejny najazd wojsk litewskich pod wodzą Kiejstuta i Olgierda. 17 lutego zadał im klęskę w bitwie pod Rudawą.
Panowanie Winricha von Kniprode uważa się za szczyt potęgi państwa zakonu krzyżackiego i moment największego rozwoju gospodarczego. W tym czasie zwiększyła się gęstość zaludnienia w państwie krzyżackim, która znacząco podniosła produkcję. Rozkwitło budownictwo[3].
Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]
- W roku 1365 król polski Kazimierz Wielki złożył niezapowiedzianą wizytę w Malborku, gdzie gościł przez trzy dni i prowadził rozmowy z Winrychem von Kniprode[4]. Była to pierwsza i jedyna wizyta władcy Polski w stolicy państwa krzyżackiego.
- W roku 1379 Winrich von Kniprode wraz ze świtą odbył podróż szlakiem wodnym z Wielkich Jezior Mazurskich do Wisły. Jego podróż rozpoczęła się w Węgorzewie, następnie biegła jeziorami do Rynu i Pisza i dalej rzekami Pisą, Narwią i Wisłą aż do Torunia i Malborka[5]. Poprzez przesmyki lądowe łódź wielkiego mistrza przewożono wozem zaprzężonym w woły. Według dzisiejszych szlaków wodnych cała długość tej trasy wynosi ok. 722 km[6]. Winrych von Kniprode miał wówczas 69 lat. Był to pierwszy zanotowany przypadek próby wykorzystania mazurskich i rzecznych szlaków wodnych.
- Winrich von Kniprode przeprowadził w latach 70. XIV wieku reformę monetarną. Był pierwszym wielkim mistrzem, którego imię pojawia się na monetach krzyżackich.
- Jako wielki mistrz zainicjował budowę łańcucha zamków ceglanych, które miały chronić Państwo zakonne przed najazdami Litwinów. Z jego inicjatywy powstały zamki min. w Rynie, Piszu, Okartowie, Barcianach, Węgorzewie i Kętrzynie. Wspierał też budowę zamków na terenach biskupich, np. na Warmii. Z tego względu von Kniprode jest porównywany do Kazimierza Wielkiego.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Paweł Pizuński, Poczet wielkich mistrzów krzyżackich Wydawnictwo Arenga Skarszewy, s.87.
- ↑ a b c d Winrich von Kniprode Hochmeister des Deutschen Ordens (1352-1382). Udo Arnold (Bonn). www.rheinische-geschichte.lvr.de. [dostęp 2021-10-27].
- ↑ a b Winrich von Kniprode Hochmeister des Deutschen Ordens (1352-1382). Udo Arnold (Bonn). kulturstiftung.org. [dostęp 2021-10-27].
- ↑ Adam Szweda "Okoliczności wizyty króla Kazimierza Wielkiego w Malborku w 1365 roku", Roczniki Historyczne, LXXVII — 2011, str. 83
- ↑ Śródlądowa flota krzyżacka, zeglugamazurska.com.pl
- ↑ Szlak żeglowny z Węgorzewa do Pisza - 107 km, szlak Pisą z Pisza do Nowogrodu - 80 km, szlak Narwią z Nowogrodu do ujścia Narwi - 180 km, szlak Wisłą od ujścia Narwi do ujścia Nogatu - 336 km, szlak Nogatem do zamku w Malborku - 19 km
Literatura[edytuj | edytuj kod]
- Ernst Strehlke: Über die Herkunft des Hochmeisters Winrich von Kniprode, w: Zeitschrift für Preußische Geschichte und Landeskunde, Band 5, Berlin 1868, S. 401–405 (online).
