Muzyka liturgiczna

Muzyka liturgiczna – muzyka służąca obrzędowi religijnemu, która według zaleceń władz danego kościoła jest odpowiednia przy odprawianiu liturgii.

W Kościele katolickim reguły komponowania i wykonywania utworów muzycznych są skodyfikowane. Określają je dokumenty papieskie, soborowe, dykasterii watykańskich, episkopatów, wprowadzenia do ksiąg liturgicznych itp. Wśród najważniejszych dokumentów XX w. można wymienić:

• motu proprio Tra le sollecitudini św. Piusa X (1903);
• konstytucja apostolska Divini cultus Piusa XI (1928), Mediator Dei (1947);
• encyklika Musicae sacrae disciplina Piusa XII (1955);
• konstytucja soborowa Sacrosanctum Concilium (1963);
• Instrukcja o muzyce w świętej liturgii Musicam sacram Świętej Kongregacji Obrzędów (5.03.1967).

Muzyka spełnia rolę służebną w stosunku do liturgii i ma na celu uświęcać człowieka i głosić chwałę Boga. Jest ona integralną częścią liturgii (nie "oprawą muzyczną")

Muzyka liturgiczna rozwinęła się z jednogłosowego chorału gregoriańskiego. Poprzez dodawanie doń głosów powstawały formy wielogłosowe: organum, konduktus, motet. Szczytową komplikację polifoniczną osiągnęła w twórczości kompozytorów niderlandzkich. Styl chóralny a cappella stał się wzorem muzyki kościelnej, uznanym przez Sobór trydencki (1545-1563). Barok w kościele katolickim rozwinął formy wokalno-instrumentalne, jak np.: msze, części liturgii godzin itp.

Najważniejszym instrumentem wykorzystywanym w liturgii są organy piszczałkowe, jednak używane są też inne instrumenty, określone przez dokumenty kościelne. Niedopuszczalne jest używanie instrumentów elektronicznych oraz używanych w muzyce rozrywkowej.

Kościół luterański wykształcił swój własny chorał, śpiewany najpierw jednogłosowo, później zaś w technice nota contra notam (kontrapunkt).

Kościół prawosławny wykształcił odrębną formę muzyki liturgicznej, wywodzącej się z chorału południowosłowiańskiego i rozwijającą się od jednogłosowego stylu recytacyjno-psalmodycznego („śpiewy znamienne”), po wielogłosowy śpiew chóralny a cappella w stylu koncertującym.

Muzykę liturgiczną należy odróżnić od muzyki religijnej, to jest muzyki o tematyce religijnej, nie służącej jednak bezpośrednio liturgii chrześcijańskiej i muzyce obrzędowej to jest muzyce użytkowej towarzyszącej obrzędom religijnym od czasów przedhistorycznych.

Linki zewnętrzne

• Papież Pius X: Motu Proprio Tra le Sollecitudini
• Papież Pius XI: Konstytucja apostolska Divini cultus o coraz gorliwszym popieraniu liturgii, śpiewu gregoriańskiego i muzyki kościelnej
• Papież Pius XII: Encyklika Musicae sacrae disciplina
• Sobór Watykański: II Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum concilium
• Instrukcja o muzyce w Świętej Lliturgii Musicam sacram