Pius XI
| |||
| |||
| Papież Biskup Rzymu Suweren Państwa Watykańskiego | |||
| |||
| |||
| Data i miejsce urodzenia | 31 maja 1857 Desio | ||
| Data i miejsce śmierci | 10 lutego 1939 Watykan | ||
| Papież | |||
| Okres sprawowania | 6 lutego 1922 – 10 lutego 1939 | ||
| Arcybiskup Mediolanu | |||
| Okres sprawowania | 1921 – 1922 | ||
| Wyznanie | katolicyzm | ||
| Kościół | rzymskokatolicki | ||
| Prezbiterat | 20 grudnia 1879 | ||
| Nominacja biskupia | 3 czerwca 1919 | ||
| Sakra biskupia | 28 października 1919 | ||
| Kreacja kardynalska | 19 lipca 1921 Benedykt XV | ||
| Kościół tytularny | Santi Silvestro e Martino ai Monti | ||
| Pontyfikat | 6 lutego 1922 | ||
| |||
| Odznaczenia | |||
| |||
| Strona internetowa | |||
| |||||||||||||
| Data konsekracji | 28 października 1919 | ||||||||||||
| Miejscowość | Warszawa | ||||||||||||
| Miejsce | bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela | ||||||||||||
| Konsekrator | Aleksander Kakowski | ||||||||||||
| Współkonsekratorzy | Józef Sebastian Pelczar Stanisław Zdzitowiecki | ||||||||||||
| |||||||||||||
Pius XI, łac. Pius XI, właśc. Ambrogio Damiano Achille Ratti (ur. 31 maja 1857 w Desio, zm. 10 lutego 1939 w Watykanie[1]) – arcybiskup Mediolanu (1921-1922), 259. papież w okresie od 6 lutego 1922 do 10 lutego 1939[2] i 1. Suweren Państwa Watykańskiego od 7 czerwca 1929 do 10 lutego 1939.
Spis treści
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Dzieciństwo i kapłaństwo[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Desio koło Mediolanu jako syn fabrykanta przędzalni jedwabiu Francesca Rattiego i Teresy Galli[3]. Początkowo uczył się w szkołach kościelnych. Po zdaniu matury w gimnazjum państwowym w Mediolanie wstąpił do seminarium duchownego. Święcenia kapłańskie przyjął 20 grudnia 1879[3]. Kontynuował studia w Rzymie (prawo kanoniczne na Uniwersytecie Gregoriańskim, teologię na dominikańskim uniwersytecie Sapienza oraz filozofię w Akademii św. Tomasza), uzyskując trzy doktoraty[3]. W 1882 wrócił do Mediolanu i pracował 3 miesiące w duszpasterstwie. Przez kilka lat był w tamtejszym seminarium profesorem dogmatyki i homiletyki[3].
Od 5 listopada 1888 pracował w Bibliotece Ambrozjańskiej w Mediolanie[3] (zajmował się m.in. konserwatorstwem, muzealnictwem, zabezpieczaniem starodruków oraz zdobył gruntowną wiedzę historyczną). Odbył badania naukowe w ośrodkach europejskich, m.in. w Berlinie, Wiedniu, Oksfordzie, Paryżu, Monachium i Rydze. W latach 1907-1911 był prefektem Biblioteki Ambrozjańskiej[3]. W roku 1914 został mianowany na stanowisko prefekta Biblioteki Watykańskiej i protonotariusza apostolskiego[3].
Był także bardzo dobrym alpinistą, do jego osiągnięć należą m.in. zdobycie szczytów Cima di Jazzi, Monte Rosa, Dufourspitze wschodnią ścianą, oraz wejścia na Matterhorn i Mont Blanc.
Biskupstwo i służba dyplomatyczna[edytuj | edytuj kod]
25 kwietnia 1918 został mianowany przez papieża Benedykta XV wizytatorem apostolskim w Polsce i na Litwie[3]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został nuncjuszem apostolskim w Polsce (6 czerwca 1919)[3]. Wcześniej, 3 czerwca, mianowano go arcybiskupem tytularnym Nafpaktos[3]. Podczas Bitwy Warszawskiej pozostał w Warszawie jako jeden z dwóch (obok przedstawiciela Turcji) przedstawicieli dyplomatycznych obcych państw[1].
Podczas pobytu w Polsce wizytatora apostolskiego Achille Rattiego doszło do konfliktu pomiędzy nim a ówczesnym biskupem krakowskim Adamem Sapiehą, który – w czasie pierwszego powojennego zjazdu polskich biskupów w Gnieźnie (26–30 sierpnia 1919) – poprosił Achille Rattiego o opuszczenie sali obrad, argumentując, iż Kościół polski chce rozstrzygać swoje sprawy bez wpływów zewnętrznych[4]. Napięcia w relacjach pomiędzy Rattim a Sapiehą mogły przyczynić się do tego, że po wyborze Achille Rattiego na papieża Piusa XI (6 lutego 1922) biskup krakowski Adam Sapieha nie otrzymał z rąk Piusa XI kapelusza kardynalskiego. Do godności kardynała Adama Sapiehę wyniósł (18 lutego 1946) papież Pius XII.
13 czerwca 1921 Benedykt XV mianował go arcybiskupem Mediolanu i kardynałem prezbiterem kościoła Santi Silvestro e Martino ai Monti[3]. Kapelusz kardynalski uzyskał 6 miesięcy przed wyborem na papieża, 19 lipca 1921.
Wybór na papieża[edytuj | edytuj kod]
Po śmierci Benedykta XV zebrało się konklawe, które 6 lutego 1922, w czternastym głosowaniu, wybrało Rattiego na papieża[1]. Elekt przyjął imię Piusa XI. Po koronowaniu udzielił błogosławieństwa Urbi et Orbi z loggii Bazyliki św. Piotra, co wydarzyło się po raz pierwszy od 1870[1].
Pontyfikat[edytuj | edytuj kod]
Sprawy wewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
Papież Pius XI w 1922 nakazał, aby konklawe rozpoczynało się po upływie 15-18 dni od śmierci papieża. Miało to umożliwić przybycie na konklawe kardynałom zamorskim. Wkrótce po zakończeniu pierwszej wojny światowej rozpoczął dialog z włoskimi faszystami, na czele których stał Benito Mussolini[2] uznając go publicznie za „człowieka zesłanego przez Opatrzność”[5]. Dzięki negocjacjom z duce i zdolnościom dyplomatycznym sekretarzy stanu Pietra Gasparriego i Eugenia Pacellego papież doprowadził do pojednania z Włochami[1]. 11 lutego 1929 podpisano traktaty laterańskie, które zapewniły suwerenność Państwu Miasto Watykan, uregulowały sprawy finansowe i konkordat oraz ostatecznie rozwiązały tzw. kwestię rzymską[2]. W zamian za korzystne dla Watykanu rozwiązanie kwestii rzymskiej papież zmobilizował kościół do poparcia Mussoliniego w wyborach zaplanowanych na dzień 24 marca 1929 roku. Między innymi dzięki poparciu księży, którzy zachęcali parafian do poparcia faszyzmu, a w niektórych wypadkach prowadzili wiernych do lokali wyborczych, partia faszystowska uzyskała 98.3% głosów[6].
W odpowiedzi na coraz większą rolę i wpływ na wychowanie młodzieży organizacji „Balilla”[7] papież wydał encyklikę Non abbiamo bisogno (29 VI 1931), w której potępił faszyzm, monopolizację wychowania młodzieży, szerzenie kultu państwa. Papież upomniał się o prawo rodziców do wychowania i przestrzegania w tym względzie postanowień konkordatu[7].
Sprawy zagraniczne[edytuj | edytuj kod]
Ponieważ Pius XI przyjął jako swoją dewizę „Pokój Chrystusa w państwie Chrystusa”, postanowił zaangażować się w łagodzenie skutków wojny na świecie[2]. Jedną z jego pierwszych inicjatyw była inauguracja (23 grudnia 1922) działalności Akcji Katolickiej[1]. Wkrótce potem podjął usilne kroki, by nawiązać stosunki dyplomatyczne z wieloma krajami[2]. Doprowadził do podpisania ponad 20 porozumień; znacznie poprawił stosunki pomiędzy państwem a Kościołem we Francji, gdzie złagodzono ustawę z 1905 roku[1].
Głównym problemem dla Piusa były państwa totalitarne, w których nasilały się prześladowania chrześcijan[1]. W encyklice Divini Redemptoris (19 marca 1937) potępił ateistyczny komunizm[1]. Cztery lata wcześniej podpisał konkordat z nazistowskimi Niemcami, co tymczasowo zahamowało opozycję katolicką[1]. Kluczową rolę w negocjacjach odegrali kardynałowie: Michael von Faulhaber i Klemens August von Galen[2]. Jednak działania Hitlera i jego dojście do władzy w 1933, sprawiły, że 14 marca 1937 papież wydał encyklikę Mit brennender Sorge, w której potępił hitleryzm[1].
Papież, który żywo interesował się sprawami misji, sprzeciwiał się sytuacji w Meksyku i Rosji, gdzie prześladowano katolików[2]. W kwietniu 1937 zachęcał Meksykanów, by organizowali się w ramach Akcji Katolickiej[1]. Popierał także Francisco Franco i jego działania w Hiszpanii oraz potępił tamtejszy rozdział Kościoła od państwa[1].
W 1925 podpisał konkordat z Polską, w którym ustanowiono 5 metropolii łacińskich, jedną ormiańską i jedną unicką[2]. W 1918 przewodniczył posiedzeniu Konferencji Episkopatu Królestwa Polskiego, która powołała do życia Uniwersytet Katolicki w Lublinie[2], natomiast w 1921 Uniwersytet Warszawski przyznał mu tytuł doktora honoris causa[8].
Papież Pius XI ustanowił i nadał ruchowi alpinistycznego i organizacjom turystyki górskiej patrona św. Bernarda z Menthon[9] w 1923.
Sprawy religijne[edytuj | edytuj kod]
W dniu 11 grudnia 1925 Pius XI ogłosił encyklikę Quas primas, którą ustanowił Święto Chrystusa Króla z jego własnym officium i mszą św[1]. Przyczynił się do rozwinięcia idei pierwszych piątków miesiąca jako zadośćuczynienia Sercu Jezusa za grzechy ludzkości. W 1931 wprowadził uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi obchodzone 1 stycznia. W 1937 roku powołał Papieską Akademię Nauk[1]. W latach 1925-1926 utworzył Muzeum Misyjno-Etnologiczne, które na początku zajmowało dwa piętra w Pałacu na Lateranie. Uroczysta inauguracja działalności muzeum nastąpiła 21 grudnia 1927 r. Trzykrotnie, w latach 1925, 1929 (50. rocznica święceń kapłańskich Piusa) i 1933 (1900. rocznica śmierci Jezusa), z inicjatywy papieża obchodzono Rok Jubileuszowy[2].
Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych wydał serię encyklik (Divini illius magistri, Casti conubii, Quadragesimo anno i Nova impendet) w których wyraził stanowisko Kościoła w sprawach dotyczących wychowania chrześcijańskiego, definicji małżeństwa, metod antykoncepcji i bezrobocia[1]. W 1928 potępił fałszywie pojmowany ekumenizm w encyklice Mortalium animos, gdzie stanowczo przeciwstawił się promowaniu jedności z Kościołami chrześcijańskimi, które nie pozostawały w łączności doktrynalnej z Kościołem katolickim[1]. Podjął także próby rozmów ekumenicznych z Kościołem anglikańskim i Cerkwią prawosławną, które nie przyniosły oczekiwanych rezultatów[2].
Kreował 76 kardynałów na siedemnastu konsystorzach[3]. W czasie pontyfikatu przeprowadził ponad 500 beatyfikacji i 33 kanonizacji[2]. Ogłosił świętymi m.in. Teresę z Lisieux, Jana Bosko, Jana Fishera, Tomasza More’a, Piotra Kanizjusza, Alberta Wielkiego, Konrada z Parzham i Andrzeja Bobolę[1][2]. Dodatkowo, nadał tytuł doktora Kościoła: Albertowi Wielkiemu, Piotrowi Kanizjuszowi, Robertowi Bellarminowi i Janowi od Krzyża[1].
Śmierć[edytuj | edytuj kod]
Zmarł w Watykanie 10 lutego 1939[10][11][3]. 14 lutego 1939 został pochowany w Bazylice św. Piotra[12][3].
Tajne archiwa[edytuj | edytuj kod]
Po 21 latach opracowywania materiałów archiwalnych, dotyczących 17-letniego pontyfikatu Piusa XI, dnia 18 września 2006 r. zgodnie z decyzją Benedykta XVI tajne watykańskie archiwum zawierające 30 tysięcy teczek, a w nich m.in. prywatne listy papieża, jego oficjalne korespondencje, encykliki i pisma, zostało otwarte dla historyków[13][14].
Tuż po otwarciu do Watykanu zgłosiło się około 50 naukowców z całego świata badających okres od 1922 do 1939 roku, których interesowała postawa Stolicy Apostolskiej względem rosnących przed wybuchem II wojny światowej postaw antysemickich i faszystowskich, głównie w Niemczech i we Włoszech[14].
Encykliki[edytuj | edytuj kod]
- Ubi Arcano Dei o pokoju – 23 grudnia 1922
- Quas Primas ustanawiająca święto liturgiczne na cześć Chrystusa Króla – 11 grudnia 1925
- Mortalium animos o popieraniu prawdziwej jedności chrześcijan – 6 stycznia 1928
- Miserentissimus Redemptor o powszechnym obowiązku wynagrodzenia Najświętszemu Sercu Jezusa – 8 maja 1928
- Divini Illius Magistri o chrześcijańskim wychowaniu młodzieży – 31 grudnia 1929
- Casti connubii o małżeństwie chrześcijańskim – 31 grudnia 1930
- Quadragesimo Anno o odnowieniu ustroju społecznego i dostosowaniu go do Prawa Ewangelicznego na czterdziestą rocznicę encykliki Rerum novarum – 15 maja 1931
- Non Abbiamo Bisogno o Akcji Katolickiej – 29 czerwca 1931
- Lux Veritatis temporumque testis o Powszechnym Soborze Efeskim odbytym przed piętnastoma wiekami – 25 grudnia 1925
- Caritate Christi o modlitwie błagalnej jako lekarstwie na problemy świata – 3 maja 1932
- Acerba Animi Anxitudo o przykrym położeniu katolicyzmu w Republice Meksykańskiej – 29 września 1932
- Dilectissima nobis o ucisku Kościoła katolickiego w Hiszpanii – 3 czerwca 1933
- Ad Caatholici Sacerdotti Fastigium o kapłaństwie katolickim – 20 grudnia 1935
- Mit brennender Sorge o położeniu Kościoła katolickiego w Rzeszy Niemieckiej – 14 marca 1937
- Divini Redemptoris o bezbożnym komunizmie – 19 marca 1937
- Nos es muy conocida o sytuacji religijnej w Meksyku – 28 marca 1937
- Ingravescentibus Malis o różańcu świętym – 29 września 1937
Odznaczenia i upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Papież Pius XI został odznaczony polskim Orderem Orła Białego, który otrzymał od posła RP w Watykanie przed konklawe w 1922[15]. Po śmierci Piusa XI, pod koniec lutego 1939 władze polskich miast Piotrkowa i Kalisza nazwały jego imieniem ulice[16].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Beatyfikowani i kanonizowani przez Piusa XI
- Klemens VIII – również nuncjusz apostolski w Polsce
- poczet papieży
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s John N. D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 443-446. ISBN 83-06-02633-0.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 168-170. ISBN 83-7006-437-X.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Ratti, Achille (ang.). The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2013-10-08].
- ↑ Józef Marecki, Filip Musiał (red.), Niezłomni. W obronie Ojczyzny i Kościoła, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008, s. 10-11.
- ↑ Geoffrey Robertson: Czy papież jest winny. O odpowiedzialności Watykanu w sprawie naruszania praw człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, 2013, s. 141. ISBN 978-83-7554-400-8.
- ↑ David I. Kertzer: The Pope and Mussolini. New York: 2014. ISBN 978-0812983678.
- ↑ a b Zygmunt Zieliński: Papiestwo i papieże dwóch ostatnich wieków. T. 2. Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha, 1986, s. 111. ISBN 83-7015-041-1.
- ↑ Doktoraty HC (pol.). Uniwersytet Warszawski. [dostęp 2014-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-22)].
- ↑ Zmarły papież Pius XI żywo interesował się polskim taternictwem. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 43 z 23 lutego 1923.
- ↑ Zgon Papieża Piusa XI. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 33 z 11 lutego 1939.
- ↑ Po zgonie Ojca św. Piusa XI. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 34 z 12 lutego 1939.
- ↑ Uroczystości pogrzebowe papieża Piusa XI. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 37 z 16 lutego 1939.
- ↑ Watykan: jeszcze raz o archiwach Piusa XI i Piusa XII (pol.). Radio Watykańskie. [dostęp 2013-10-08].
- ↑ a b Otwarto tajne archiwum Piusa XI (pol.). Wirtualna Polska. [dostęp 2013-10-08].
- ↑ W hołdzie pamięci Ojca Św.. „W Służbie Penitencjarnej”. Nr 4, s. 2, 15 lutego 1939.
- ↑ Ulice im. Piusa XI. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 45 z 25 lutego 1939.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pius XI na oficjalnej stronie Watykanu (biografia i dokumenty) (wł.) [data dostępu: 2011-03-17]
| ||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| |||||||
