Winobluszcz pięciolistkowy: Różnice pomiędzy wersjami

Winobluszcz pięciolistkowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Rząd	winoroślowce
Rodzina	winoroślowate
Rodzaj	winobluszcz
	Nazwa systematyczna
	{{{nazwa łacińska}}} (L.) Planch.; Monogr. Phan. 5: 448 1887
	[[wikispecies:{{{wikispecies}}}\|Systematyka w Wikispecies]]
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 18:06, 8 sie 2018

Winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia), zwany też dzikim winem – gatunek silnie rosnącego pnącza ozdobnego z rodziny winoroślowatych. W stanie naturalnym występuje w Ameryce Północnej od Gwatemali na południu, poprzez Meksyk i Stany Zjednoczone po prowincje Ontario i Quebec w Kanadzie. Poza tym jest szeroko rozpowszechniony w uprawie i w wielu miejscach naturalizowany^[3].

Morfologia

Kwiat
Owoce

Pokrój: Wysokie pnącze (pokrywa podpory nawet do 20 m wysokości) samoczepne o młodych pędach zaczerwienionych. Z węzłów wyrastają wąsy z 5 do 8 rozgałęzieniami zakończonymi przylgami.
Liście: Pięciolistkowe, zielone, od spodu szarozielone, jesienią zabarwiają się na czerwono. Poszczególne listki osiągają do 10 cm długości, są ząbkowane na brzegu i zwykle nagie.
Kwiaty: Drobne i niepozorne.
Owoce: Granatowe jagody o średnicy ok. 6 mm^[4].
Podobne gatunki: Bywa często mylony z winobluszczem zaroślowym^[4].

Zmienność

Odmiany^[4]:

var. murorum Rehd. – odmiana murowa – listki krótsze i szersze. Mocniej przywiera do podpór – ma mocniejsze przylgi i wąsy z 8–12 rozgałęzieniami.
var. engelmanii Rehd. – odmiana Engelmanna – listki wąskie (do 3 cm szerokości). Jesienią liście brązowoczerwone.

Zastosowanie

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Roślina uprawna: Winobluszcz pięciolistkowy jest najczęściej uprawianym gatunkiem winobluszczu. Jego zaletą jest duża mrozoodporność oraz odporność na zanieczyszczenia powietrza, przez co świetnie sprawdza się w miastach. Radzi sobie zarówno na stanowiskach słonecznych jak i zacienionych, a jego wymagania glebowe też nie są wygórowane. Intensywnie zielone liście jesienią przebarwiają się na czerwono, stanowiąc wspaniałą dekorację podpór lub ścian, po których wspinają się rośliny. Do odmian uprawnych należy m.in. 'Star Showers' o białopstrych liściach. Jej wzrost jest znacznie ograniczony, może wspinać się jedynie na wysokość 3-6 m. Wymaga też mniej nasłonecznionych stanowisk^{[potrzebny przypis]}. Zbiór owoców jest pracochłonny ze względu na drobne rozmiary^[5].
Medycyna naturalna: Wyciągi z kory, pędów i ziela (niezdrewniałych części) uznawane są za cenny surowiec leczniczy o działaniu przeciwzapalnym, ściągającym, antyseptycznym, żółciopędnym, przeciwkrwotocznym (hemostatycznym), hipotensyjnym (obniżającym ciśnienie krwi) i immunostymulującym^[5].
Sztuka kulinarna: Owoce w postaci surowej są trujące.^{[potrzebny przypis]} Z owoców zebranych latem i jesienią wyrabiano soki, wina, kompoty, powidła i konfitury^[6]. Wyrób o nazwie „Pikantna konfitura z dzikiego wina” został wpisany 27 listopada 2014 na Krajową listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi^[6]. Przy wyrobie win poddaje się fermentacji zmiażdżone owoce wraz z pestkami^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b Parthenocissus quinquefolia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-02-01]. (ang.).
↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2012-02-01]. (ang.).
↑ Parthenocissus quinquefolia (L.) Planch.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2012-02-21]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Włodzimierz Seneta: Dendrologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe PWN, 1991, s. 198. ISBN 83-01-07011-0.
↑ ^a ^b ^c Henryk Różański: Liść winogronowy – Folium Vitis viniferae (winorośli) raz jeszcze. Trochę o winobluszczu–Parthenocissus = Ampelopsis.. [dostęp 2017-09-23].
↑ ^a ^b Pikantna konfitura z dzikiego wina. [w:] Lista produktów tradycyjnych (woj. łódzkie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [dostęp 2017-09-23].

[tpl-1] Parthenocissus quinquefolia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-02-01]. (ang.).

[apweb-2] Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2012-02-01]. (ang.).

[grin-3] Parthenocissus quinquefolia (L.) Planch.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2012-02-21]. (ang.).

[seneta-4] Włodzimierz Seneta: Dendrologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe PWN, 1991, s. 198. ISBN 83-01-07011-0.

[Różański1-5] Henryk Różański: Liść winogronowy – Folium Vitis viniferae (winorośli) raz jeszcze. Trochę o winobluszczu–Parthenocissus = Ampelopsis.. [dostęp 2017-09-23].

[Lpt-konfitury-6] Pikantna konfitura z dzikiego wina. [w:] Lista produktów tradycyjnych (woj. łódzkie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [dostęp 2017-09-23].

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Linia 43: / Linia 43: @@
 == Zastosowanie ==
 {{zastrzeżenia|medycyna}}
-; [[Rośliny uprawne|Roślina uprawna]]: Winobluszcz pięciolistkowy jest najczęściej uprawianym gatunkiem winobluszczu. Jego zaletą jest duża mrozoodporność oraz odporność na zanieczyszczenia powietrza, przez co świetnie sprawdza się w miastach. Radzi sobie zarówno na stanowiskach słonecznych jak i zacienionych, a jego wymagania glebowe też nie są wygórowane. Intensywnie zielone liście jesienią przebarwiają się na czerwono, stanowiąc wspaniałą dekorację podpór lub ścian, po których wpinają się rośliny. Do odmian uprawnych należy m.in. 'Star Showers' o białopstrych liściach. Jej wzrost jest znacznie ograniczony, może wspinać się jedynie na wysokość 3-6 m. Wymaga też mniej nasłonecznionych stanowisk{{fakt|data=2014-03}}. Zbiór owoców jest pracochłonny ze względu na drobne rozmiary<ref name="Różański1">{{Cytuj stronę | url = http://rozanski.li/2638/lisc-winogronowy-folium-vitis-viniferae-winorosli-raz-jeszcze-troche-o-winobluszczuparthenocissus-ampelopsis/ | tytuł = ''Liść winogronowy – Folium Vitis viniferae (winorośli) raz jeszcze. Trochę o winobluszczu–Parthenocissus {{=}} Ampelopsis.'' | nazwisko = Różański | autor link = | imię = Henryk | data dostępu = 2017-09-23}}</ref>.
+; [[Rośliny uprawne|Roślina uprawna]]:Winobluszcz pięciolistkowy jest najczęściej uprawianym gatunkiem winobluszczu. Jego zaletą jest duża mrozoodporność oraz odporność na zanieczyszczenia powietrza, przez co świetnie sprawdza się w miastach. Radzi sobie zarówno na stanowiskach słonecznych jak i zacienionych, a jego wymagania glebowe też nie są wygórowane. Intensywnie zielone liście jesienią przebarwiają się na czerwono, stanowiąc wspaniałą dekorację podpór lub ścian, po których wspinają się rośliny. Do odmian uprawnych należy m.in. 'Star Showers' o białopstrych liściach. Jej wzrost jest znacznie ograniczony, może wspinać się jedynie na wysokość 3-6 m. Wymaga też mniej nasłonecznionych stanowisk{{fakt|data=2014-03}}. Zbiór owoców jest pracochłonny ze względu na drobne rozmiary<ref name="Różański1">{{Cytuj stronę | url = http://rozanski.li/2638/lisc-winogronowy-folium-vitis-viniferae-winorosli-raz-jeszcze-troche-o-winobluszczuparthenocissus-ampelopsis/ | tytuł = ''Liść winogronowy – Folium Vitis viniferae (winorośli) raz jeszcze. Trochę o winobluszczu–Parthenocissus {{=}} Ampelopsis.'' | nazwisko = Różański | autor link = | imię = Henryk | data dostępu = 2017-09-23}}</ref>.
 ; [[Medycyna naturalna]]: Wyciągi z kory, pędów i ziela (niezdrewniałych części) uznawane są za cenny surowiec leczniczy o działaniu przeciwzapalnym, ściągającym, antyseptycznym, żółciopędnym, przeciwkrwotocznym (hemostatycznym), hipotensyjnym (obniżającym ciśnienie krwi) i immunostymulującym<ref name="Różański1" />.
 ; [[Sztuka kulinarna]]: {{fakt|Owoce w postaci surowej są trujące.}} Z owoców zebranych latem i jesienią wyrabiano [[sok]]i, [[wino|wina]], [[kompot]]y, [[powidła]] i [[konfitura|konfitury]]<ref name="Lpt-konfitury" />. Wyrób o nazwie „Pikantna konfitura z dzikiego wina” został wpisany 27 listopada 2014 na [[Lista produktów tradycyjnych|''Krajową listę produktów tradycyjnych'']] [[Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi|Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi]]<ref name="Lpt-konfitury">{{cytuj stronę | url = http://www.minrol.gov.pl/Jakosc-zywnosci/Produkty-regionalne-i-tradycyjne/Lista-produktow-tradycyjnych/woj.-lodzkie/Pikantna-konfitura-z-dzikiego-wina | tytuł = ''Pikantna konfitura z dzikiego wina'' |praca = Lista produktów tradycyjnych (woj. łódzkie) | opublikowany = [[Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi]] | data dostępu = 2017-09-23}}</ref>. Przy wyrobie win poddaje się fermentacji zmiażdżone owoce wraz z pestkami<ref name="Różański1" />.