Jarosław I Mądry: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne |
drobne redakcyjne |
||
Linia 2: | Linia 2: | ||
'''Jarosław I Mądry''' ([[Język staronorweski|norm.]] ''Konug Jarisleif''; [[język ukraiński|ukr.]] ''Ярослав I Мудрий'', [[język rosyjski|ros.]] ''Ярослав Мудрый'') (ur. [[978]] – zm. [[20 lutego]] [[1054]]) – pochodził z dynastii [[Rurykowicze|Rurykowiczów]], syn i następca [[Włodzimierz I Wielki|Włodzimierza I Wielkiego]] i [[Rogneda|Rognedy]], wielki książę [[Ruś Kijowska|Rusi Kijowskiej]] (''Gardariki'') od [[1016]]. |
'''Jarosław I Mądry''' ([[Język staronorweski|norm.]] ''Konug Jarisleif''; [[język ukraiński|ukr.]] ''Ярослав I Мудрий'', [[język rosyjski|ros.]] ''Ярослав Мудрый'') (ur. [[978]] – zm. [[20 lutego]] [[1054]]) – pochodził z dynastii [[Rurykowicze|Rurykowiczów]], syn i następca [[Włodzimierz I Wielki|Włodzimierza I Wielkiego]] i [[Rogneda|Rognedy]], wielki książę [[Ruś Kijowska|Rusi Kijowskiej]] (''Gardariki'') od [[1016]]. |
||
W [[1018]] pokonany przez [[Bolesław I Chrobry|Bolesława I Chrobrego]] podczas [[Wyprawa kijowska (1018)|wyprawy kijowskiej]], w [[1019]] pokonał ostatecznie swojego starszego brata [[Światopełk I Przeklęty|Świętopełka I]] w walce o sukcesję po ojcu. Panowanie Jarosława było dla Rusi czasem szybkiego rozwoju i sukcesów militarnych. Książę w latach 20. i 30. [[XI wiek]]u prowadził wojny z [[Jaćwingowie|Jaćwingami]], [[Litwini|Litwinami]] i [[Polska|Polską]]. W [[ |
W [[1018]] pokonany przez [[Bolesław I Chrobry|Bolesława I Chrobrego]] podczas [[Wyprawa kijowska (1018)|wyprawy kijowskiej]], w [[1019]] pokonał ostatecznie swojego starszego brata [[Światopełk I Przeklęty|Świętopełka I]] w walce o sukcesję po ojcu. Panowanie Jarosława było dla Rusi czasem szybkiego rozwoju i sukcesów militarnych. Książę w latach 20. i 30. [[XI wiek]]u prowadził wojny z [[Jaćwingowie|Jaćwingami]], [[Litwini|Litwinami]] i [[Polska|Polską]]. W [[1031]] r. zajął on [[Grody Czerwieńskie]] i pomógł objąć władzę [[Bezprym]]owi w Polsce. W [[1036]] roku rozbił pod [[Kijów|Kijowem]] [[Pieczyngowie|Pieczyngów]]. Zadarł nawet z [[Cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]]: w latach [[1043]]–[[1046]] prowadził wojnę z cesarstwem. Wspomógł też w 1047 roku [[Kazimierz I Odnowiciel|Kazimierza I Odnowiciela]] w walce z powstaniem pogańskim i [[Miecław]]em. |
||
Za jego rządów rozbudowano wiele grodów ruskich, a w szczególności [[Kijów]]. Stolica Rusi została wyniesiona w [[1037]] r. do rangi [[metropolia|metropolii]] – w tym samym roku rozpoczęto budowę [[Sobór Mądrości Bożej w Kijowie|katedry Mądrości Bożej (Sofijskiej)]], gdzie można znaleźć najstarsze w [[sztuka ruska|sztuce Rusi]] [[mozaika|mozaiki]] i [[fresk]]i. W [[1051]] r. powstał pierwszy na Rusi [[klasztor]] [[Ławra Pieczerska|Ławra Peczerska]], w kijowskich [[jaskinia]]ch nad [[Dniepr]]em. |
Za jego rządów rozbudowano wiele grodów ruskich, a w szczególności [[Kijów]]. Stolica Rusi została wyniesiona w [[1037]] r. do rangi [[metropolia|metropolii]] – w tym samym roku rozpoczęto budowę [[Sobór Mądrości Bożej w Kijowie|katedry Mądrości Bożej (Sofijskiej)]], gdzie można znaleźć najstarsze w [[sztuka ruska|sztuce Rusi]] [[mozaika|mozaiki]] i [[fresk]]i. W [[1051]] r. powstał pierwszy na Rusi [[klasztor]] [[Ławra Pieczerska|Ławra Peczerska]], w kijowskich [[jaskinia]]ch nad [[Dniepr]]em. |
||
Za jego panowania opracowano zbiór staroruskich i słowiańskich [[prawo zwyczajowe|praw zwyczajowych]] oraz [[cesarstwo Bizantyńskie|bizantyńskiego]] [[prawodawstwo|prawodawstwa]], zwany [[Ruska Prawda|Prawda Ruska]]. |
Za jego panowania opracowano zbiór staroruskich i słowiańskich [[prawo zwyczajowe|praw zwyczajowych]] oraz [[cesarstwo Bizantyńskie|bizantyńskiego]] [[prawodawstwo|prawodawstwa]], zwany [[Ruska Prawda|Prawda Ruska]]. |
||
W [[1031]] r. zajął on [[Grody Czerwieńskie]] i pomógł objąć władzę [[Bezprym]]owi w Polsce. |
|||
Po jego śmierci Ruś weszła w okres rozbicia dzielnicowego. Jarosław Mądry wprowadził seniorat, ale niedługo po jego śmierci senior Izajasław musiał opuścić Kijów, który stał się miejscem walk o władzę. |
Po jego śmierci Ruś weszła w okres rozbicia dzielnicowego. Jarosław Mądry wprowadził seniorat, ale niedługo po jego śmierci senior Izajasław musiał opuścić Kijów, który stał się miejscem walk o władzę. |
Wersja z 03:01, 12 mar 2011
Jarosław I Mądry (norm. Konug Jarisleif; ukr. Ярослав I Мудрий, ros. Ярослав Мудрый) (ur. 978 – zm. 20 lutego 1054) – pochodził z dynastii Rurykowiczów, syn i następca Włodzimierza I Wielkiego i Rognedy, wielki książę Rusi Kijowskiej (Gardariki) od 1016.
W 1018 pokonany przez Bolesława I Chrobrego podczas wyprawy kijowskiej, w 1019 pokonał ostatecznie swojego starszego brata Świętopełka I w walce o sukcesję po ojcu. Panowanie Jarosława było dla Rusi czasem szybkiego rozwoju i sukcesów militarnych. Książę w latach 20. i 30. XI wieku prowadził wojny z Jaćwingami, Litwinami i Polską. W 1031 r. zajął on Grody Czerwieńskie i pomógł objąć władzę Bezprymowi w Polsce. W 1036 roku rozbił pod Kijowem Pieczyngów. Zadarł nawet z Bizancjum: w latach 1043–1046 prowadził wojnę z cesarstwem. Wspomógł też w 1047 roku Kazimierza I Odnowiciela w walce z powstaniem pogańskim i Miecławem.
Za jego rządów rozbudowano wiele grodów ruskich, a w szczególności Kijów. Stolica Rusi została wyniesiona w 1037 r. do rangi metropolii – w tym samym roku rozpoczęto budowę katedry Mądrości Bożej (Sofijskiej), gdzie można znaleźć najstarsze w sztuce Rusi mozaiki i freski. W 1051 r. powstał pierwszy na Rusi klasztor Ławra Peczerska, w kijowskich jaskiniach nad Dnieprem.
Za jego panowania opracowano zbiór staroruskich i słowiańskich praw zwyczajowych oraz bizantyńskiego prawodawstwa, zwany Prawda Ruska.
Po jego śmierci Ruś weszła w okres rozbicia dzielnicowego. Jarosław Mądry wprowadził seniorat, ale niedługo po jego śmierci senior Izajasław musiał opuścić Kijów, który stał się miejscem walk o władzę.
Przodkowie
4. Światosław I 942–972 | ||||||
2. Włodzimierz I Wielki 956 lub 958–15 lipca 1015 | ||||||
5. Małusza | ||||||
1. Jarosław I Mądry przed 986–20 lutego 1054 | ||||||
6. Rogwołod | ||||||
3. Rogneda około 956–1002 | ||||||
7. NN | ||||||
Żony
- 1. Anna[potrzebny przypis] (zm. 1018)
- 2. Od 1019 Ingegerda Szwedzka
Potomstwo
z pierwszego małżeństwa:
- Ilia – ks. wielko-nowogrodzki
z drugiego małżeństwa:
- Włodzimierz – ks. wielko-nowogrodzki
- Izjasław I – wielki książę kijowski
- Światosław II – ks. czernihowski, wielki książę kijowski
- Wsiewołod I – ks. perejasławski, wielki książę kijowski, ks. czernihowski, ks. rostowski, suzdalski
- Elżbieta – żona Haralda III, króla Norwegii, później Swena II, króla Danii
- Anna – żona Henryka I, króla Francji
- Anastazja – żona Andrzeja I króla Węgier
- Wiaczesław – ks. smoleński
- Igor – ks. włodzimierski-wołyński, ks. smoleński