Familia (stronnictwo): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 22:31, 29 lis 2011

Familia – nazwa stronnictwa, powstałego w połowie XVIII wieku, zgrupowanego wokół magnackich rodów Czartoryskich i Poniatowskich, dążącego do wprowadzenia reform społeczno-ustrojowych w Rzeczypospolitej.

Skład Familii

Przywódcą stronnictwa był kanclerz wielki litewski Michał Fryderyk Czartoryski. Prominentnymi członkami Familii we wczesnym okresie byli: wojewoda ruski August Aleksander Czartoryski, generał ziem podolskich Adam Kazimierz Czartoryski, podkomorzy koronny Kazimierz Poniatowski, generał austriacki Andrzej Poniatowski, Michał Jerzy Poniatowski, Stanisław Poniatowski, Michał Kazimierz Ogiński, hetman wielki litewski Michał Józef Massalski, biskup wileński Ignacy Jakub Massalski, wojewoda pomorski Paweł Michał Mostowski, podskarbi wielki litewski Jerzy Detloff Flemming, wojewoda inowrocławski Andrzej Hieronim Zamoyski, strażnik wielki koronny Stanisław Lubomirski, biskup płocki Hieronim Antoni Szeptycki i biskup kujawski Antoni Kazimierz Ostrowski.

Wczesny okres działalności

W roku 1754 Familia przeszła do opozycji wobec dworu Augusta III Sasa. Jego rywalem był obóz staroszlachecki (hetmański) pośród którego najważniejsi działacze to Stanisław Szczęsny Potocki, Franciszek Ksawery Branicki i Seweryn Rzewuski, popierany przez Francję i wspierający kandydaturę do polskiego tronu syna Augusta III, a po jego śmierci wolną elekcję.

Sejm konwokacyjny 1764 roku

W oparciu o przeprowadzony z pomocą wojsk rosyjskich zamach stanu Familia postanowiła podjąć próbę reform ustroju Rzeczypospolitej. Ich celem miało być usprawnienie centralnej władzy królewskiej i ukrócenie anarchii, wynikającej z nadużywania "wolności" szlacheckich, np. likwidacja liberum veto w sejmie. Domagali się usprawnienia działalności sejmów oraz reform skarbowo-wojskowych, a także podatkowych.

Na początku 1764 przywódcy Familii Andrzej Hieronim Zamoyski i August Aleksander Czartoryski poprosili Katarzynę II o wprowadzenie wojsk rosyjskich do Rzeczypospolitej w celu wsparcia ich w starciach z wojskami partii hetmańskiej poparcia elekcji jej kandydata do tronu polskiego. Nastąpiła wkrótce interwencja rosyjska w ilości 7 tys. żołnierzy, a prywatne wojska Czartoryskich przeszły na żołd rosyjski. W konsekwencji odbył się w dniach 7 maja-23 czerwca 1764 w Warszawie Sejm konwokacyjny dla przygotowania elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego, który jednocześnie przeprowadził szereg ważnych reform ustroju I Rzeczypospolitej. Między innymi zlikwidowano cła prywatne, wprowadzono cło generalne do skarbu państwowego, zniesiono liberum veto w głosowaniu w sprawach skarbowych i wojskowych, wprowadzono zakaz przysięgania posłów na instrukcje poselskie, ujednolicono system miar i wag, zniesiono jurydyki i serwitoriaty oraz inne. W 1766 sejm Czaplica i w 1768 roku Sejm Repninowski obaliły większość wprowadzonych zmian ustrojowych wprowadzonych na sejmie konwokacyjnym w 1764.

Zobacz też

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 '''Familia''' – nazwa stronnictwa, powstałego w połowie [[XVIII wiek]]u, zgrupowanego wokół [[Magnateria polska|magnackich]] rodów [[Czartoryscy|Czartoryskich]] i [[Poniatowscy herbu Ciołek|Poniatowskich]], dążącego do wprowadzenia reform społeczno-ustrojowych w [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]].
+== Skład Familii ==
-W roku [[1754]] przeszło ono do opozycji wobec dworu [[August III Sas|Augusta III Sasa]]. Jego rywalem był obóz staroszlachecki [[Potoccy|Potockich]], popierany przez [[Francja|Francję]].
+Przywódcą stronnictwa był [[kanclerz wielki litewski|kanclerz wielki litewski]] [[Michał Fryderyk Czartoryski|Michał Fryderyk Czartoryski]]. Prominentnymi członkami Familii we wczesnym okresie byli: [[wojewodowie ruscy|wojewoda ruski]] [[August Aleksander Czartoryski]], generał ziem podolskich [[Adam Kazimierz Czartoryski]], podkomorzy koronny [[Kazimierz Poniatowski]], generał austriacki [[Andrzej Poniatowski]], [[Michał Jerzy Poniatowski]], [[Stanisław August Poniatowski|Stanisław Poniatowski]], [[Michał Kazimierz Ogiński]], [[hetman wielki litewski]] [[Michał Józef Massalski]], [[biskupi wileńscy|biskup wileński]] [[Ignacy Jakub Massalski]], [[wojewodowie pomorscy|wojewoda pomorski]] [[Paweł Michał Mostowski]], [[podskarbi wielki litewski]] [[Jerzy Detloff Flemming]], [[wojewodowie inowrocławscy|wojewoda inowrocławski]] [[Andrzej Hieronim Zamoyski]], [[strażnik wielki koronny]] [[Stanisław Lubomirski (marszałek wielki koronny)|Stanisław Lubomirski]], [[biskupi płoccy|biskup płocki]] [[Hieronim Antoni Szeptycki]] i [[biskupi kujawscy|biskup kujawski]] [[Antoni Kazimierz Ostrowski]].
+== Wczesny okres działalności ==
+W roku [[1754]] Familia przeszła do opozycji wobec dworu [[August III Sas|Augusta III Sasa]]. Jego rywalem był obóz staroszlachecki (hetmański) pośród którego najważniejsi działacze to [[Stanisław Szczęsny Potocki]], [[Franciszek Ksawery Branicki]] i [[Seweryn Rzewuski]], popierany przez [[Francja|Francję]] i wspierający kandydaturę do polskiego tronu syna Augusta III, a po jego śmierci wolną elekcję.
+== Sejm konwokacyjny 1764 roku ==
 W oparciu o przeprowadzony z pomocą [[Armia Imperium Rosyjskiego|wojsk rosyjskich]] [[zamach stanu]] Familia postanowiła podjąć próbę reform ustroju Rzeczypospolitej. Ich celem miało być usprawnienie centralnej władzy królewskiej i ukrócenie anarchii, wynikającej z nadużywania "wolności" szlacheckich, np. likwidacja ''[[liberum veto]]'' w sejmie. Domagali się usprawnienia działalności sejmów oraz reform skarbowo-wojskowych, a także podatkowych.
-Na początku [[1764]] przywódcy Familii [[Andrzej Hieronim Zamoyski]] i [[August Aleksander Czartoryski]] poprosili [[Katarzyna II Wielka|Katarzynę II]] o wprowadzenie wojsk rosyjskich do Rzeczypospolitej w celu poparcia elekcji jej kandydata do tronu polskiego. Nastąpiła wkrótce interwencja rosyjska, a prywatne wojska Czartoryskich przeszły na żołd carycy.
+Na początku [[1764]] przywódcy Familii [[Andrzej Hieronim Zamoyski]] i [[August Aleksander Czartoryski]] poprosili [[Katarzyna II Wielka|Katarzynę II]] o wprowadzenie wojsk rosyjskich do Rzeczypospolitej w celu wsparcia ich w starciach z wojskami partii hetmańskiej poparcia elekcji jej kandydata do tronu polskiego. Nastąpiła wkrótce interwencja rosyjska w ilości 7 tys. żołnierzy, a prywatne wojska Czartoryskich przeszły na żołd rosyjski. W konsekwencji odbył się w dniach 7 maja-23 czerwca 1764 w Warszawie Sejm konwokacyjny dla przygotowania elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego, który jednocześnie przeprowadził szereg ważnych reform ustroju I Rzeczypospolitej. Między innymi zlikwidowano cła prywatne, wprowadzono cło generalne do skarbu państwowego, zniesiono liberum veto w głosowaniu w sprawach skarbowych i wojskowych, wprowadzono zakaz przysięgania posłów na instrukcje poselskie, ujednolicono system miar i wag, zniesiono jurydyki i serwitoriaty oraz inne. W [[1766]] [[sejm Czaplica]] i w [[1768]] roku [[Sejm Repninowski]] obaliły większość wprowadzonych zmian ustrojowych wprowadzonych na [[sejm konwokacyjny (1764)|sejmie konwokacyjnym]] w [[1764]].
-W [[1766]] [[sejm Czaplica]] obalił większość wprowadzonych przez nich zmian ustrojowych na [[sejm konwokacyjny (1764)|sejmie konwokacyjnym]] w [[1764]].
 == Zobacz też ==
+* [[Wojna domowa w Rzeczypospolitej 1764]]
 * [[Czartoryscy]]
 * [[stronnictwo hetmańskie]]
 * [[Sejm Czteroletni]]
+* [[Sejm konwokacyjny (1764)]]
 {{Wikiźródła|Tajne instrukcje Katarzyny II dla dyplomatów rosyjskich w Warszawie (1763)|Tajne instrukcje Katarzyny II dla dyplomatów rosyjskich w Warszawie (1763)}}