Kazimierz Poniatowski
| ||
Kazimierz Poniatowski na obrazie z 2 poł. XVIII wieku | ||
Ciołek | ||
Rodzina | Poniatowscy herbu Ciołek | |
Data urodzenia | 15 września 1721 | |
Data i miejsce śmierci | 13 kwietnia 1800 Warszawa | |
Ojciec | Stanisław Poniatowski | |
Matka | Konstancja Czartoryska | |
Żona | ||
Dzieci |
Stanisław Poniatowski | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() |
Kazimierz Poniatowski herbu Ciołek (ur. 15 września 1721 roku, zm. 13 kwietnia 1800 roku w Warszawie) – generał-lejtnant wojsk koronnych w 1752 roku, podkomorzy nadworny koronny w latach 1742-1773, komendant gwardii konnej koronnej w latach 1761-1773[1], bibliofil i kolekcjoner[2], starosta spiski, stryjski, tyszowiecki, rycki, szadowski, lubelski, starosta sokalski w 1752 roku[3], wójt stojanowski.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Stanisława i Konstancji Czartoryskiej. Brat Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Związany z „Familią” Czartoryskich, w 1742 mianowany podkomorzym wielkim koronnym. Stał się głośnym z powodu pojedynków ze swym przeciwnikiem politycznym Adamem Tarłą (1744). W pierwszym pojedynku, gdy Tarło zabił jego konia, niezbyt odważny Poniatowski poddał się. Pod naciskiem swej matki musiał jednak przystąpić do pojedynku powtórnie – 16 marca 1744 na Marymoncie, w obecności zbrojnego tłumu stronników Czartoryskich. Tarło zginął, jednak twierdzono, że zabił go nie Poniatowski, lecz major saski Korff. Wywołało to wielkie oburzenie szlachty małopolskiej i obawy przed wybuchem wojny domowej. Poseł ziemi zakroczymskiej na sejm 1744 roku. W 1746 roku odbywał karę lekkiego więzienia za udział w pojedynku. Był posłem ziemi różańskiej na sejm 1746 roku[4]. Wybrany komisarzem województwa podolskiego na Trybunał Skarbowy Koronny w Radomiu 1748 roku. Poseł ziemi zakroczymskiej na sejm 1748 roku[5]. Komisarz mazowiecki na Trybunał Skarbowy Koronny w Radomiu w 1749 roku[6]. Był posłem na sejm 1762 roku[7].
Był członkiem konfederacji Czartoryskich w 1764 roku i posłem na sejm konwokacyjny (1764) z województwa bełskiego[8]. W 1764 roku podpisał elekcję Stanisława Augusta Poniatowskiego z województwa bełskiego, poseł bełski na sejm elekcyjny[9]. Był deputatem do pactów conventów. Poseł na sejm koronacyjny 1764 roku z województwa bełskiego[10]. Komisarz z rycerstwa w Komisji Wojskowej Koronnej w latach 1765-1770[11].
W 1765 dla Henrietty Lullier, faworyty swojego brata Stanisława Augusta Poniatowskiego kupił za 39 000 złp posesję przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, na której wzniósł dwupiętrową kamienicę. Szybko miejsce to stało się najmodniejszym domem publicznym w stolicy.
W 1766 roku był posłem na Sejm Czaplica z województwa bełskiego[12]. W pierwszych latach panowania swego królewskiego brata usiłował stworzyć niezależne od Czartoryskich stronnictwo królewskie. Był członkiem konfederacji radomskiej 1767 roku[13]. 23 października 1767 roku wszedł w skład delegacji Sejmu, wyłonionej pod naciskiem posła rosyjskiego Nikołaja Repnina, powołanej w celu określenia ustroju Rzeczypospolitej[14]. Miał ambicję zostania hetmanem wielkim koronnym, w tym celu na sejmie 1768 r. wysunął projekt reorganizacji wojska polskiego autoramentu.
Wiosną 1769 oddział konfederatów barskich, dowodzony przez Józefa Bierzyńskiego podjął nieudaną próbę opanowania zamku w Starej Lubowli, pozostającego w rękach Kazimierza Poniatowskiego. Ten poprosił wówczas Austriaków o zajęcie starostwa spiskiego[15].
Po I rozbiorze wycofał się z życia politycznego, sprzedał w 1773 godność podkomorzego i oddał się zabawom i hulankom, zyskując u współczesnych opinię „najlubieżniejszego człowieka” i „największego próżniaka”, który „całe szczęście życia położył w marnowaniu czasu”. W 1775 za pożyczenie Rzeczypospolitej 714 000 złotych, otrzymał na własność starostwo szadowskie na Żmudzi warte wówczas 6 mln złp. W latach 1772-1780 założył wspaniały kompleks pałacowo-ogrodowy „Na Książęcem” w warszawskiej jurydyce Solec (proj. Szymon Bogumił Zug).
W 1744 został kawalerem Orderu Orła Białego. W 1765 został kawalerem Orderu Świętego Stanisława[16].
Został pochowany na cmentarzu obok ujazdowskiego kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Anny i św. Małgorzaty na terenie obecnego Belwederu[17]. Po zamknięciu cmentarza w 1818 jego szczątki przeniesiono do podziemi kościoła św. Krzyża[17].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tomasz Ciesielski, Generałowie wojska koronnego w latach 1717-1763, w: Organizacja armii w nowożytnej Europie: struktura - urzędy - prawo - finanse, Zabrze 2011, s. 463.
- ↑ Wiesław Bondyra, Reprezentacja sejmowa Rusi Czerwonej w czasach saskich, Lublin 2005, s. 30.
- ↑ w tym roku uzyskał dożywocie na starostwo sokalskie wraz z Apolonią Ustrzycką, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 264.
- ↑ Dyaryusze sejmowe z wieku XVIII.T.II. Dyaryusz sejmu z r.1746. Diaria comitiorum Poloniae saeculi XVIII wydał Władysław Konopczyński, Warszawa 1912, s. 240.
- ↑ Dyaryusze sejmowe z wieku XVIII.T.I. Dyaryusz sejmu z r.1748. Diaria comitiorum Poloniae saeculi XVIII i Diarium comitiorum anni 1748 wydał Władysław Konopczyński, Warszawa 1911, s. 305.
- ↑ biogram z z XVII tomu Polskiego Słownika Biograficznego autorstwa Zofii Zielińskiej
- ↑ Diarjusz tego co się działo w Warszawie, podczas sejmu 1762 roku za króla Augusta III. w: Zrzódła [sic!] do dziejów Polskich, t. II, Wilno 1844, s. 83.
- ↑ Volumina Legum, t. VII, Petersburg 1860, s. 92.
- ↑ Akt elekcyi Roku Tysiąć Siedemset Sześćdziesiątego Czwartego, Miesiąca Sierpnia, Dnia dwudziestego siódmego, s. 80.
- ↑ Ludwik Zieliński, Pamiątki historyczne krajowe, Lwów 1841, s. 27.
- ↑ Antoni Sozański, Imienne spisy osób duchownych, świeckich i wojskowych, które w pierwszych ośmiu latach panowania króla Stanisława Poniatowskiego od 1764-1772 r. w rządzie lub przy administracyi Rzeczypospolitéj udział brały [...]. Cz. 1, Tablice i rejestr, Kraków 1866, s. 10.
- ↑ Dyaryusz seymu walnego ordynaryinego odprawionego w Warszawie roku 1766 ..., brak paginacji
- ↑ Korwin [Kossakowski] S., Trzeci Maj i Targowica, Kraków 1890, s. 226.
- ↑ Volumina Legum t. VII, Petersburg 1860, s. 244-248.
- ↑ Władysław Konopczyński, Józef Bierzyński, w: Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1936, t. II, s. 86
- ↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006 s. 177.
- ↑ a b Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 404. ISBN 83-06-00089-7.
- Członkowie delegacji sejmu repninowskiego do pertraktowania z posłem rosyjskim
- Członkowie dworu Augusta III Sasa
- Członkowie dworu Stanisława Augusta Poniatowskiego
- Członkowie konfederacji Czartoryskich (1764)
- Członkowie stanu rycerskiego I Rzeczypospolitej
- Elektorzy Stanisława Augusta Poniatowskiego
- Elektorzy władców Polski (województwo bełskie)
- Generałowie lejtnanci I Rzeczypospolitej
- Odznaczeni Orderem Świętego Stanisława (I Rzeczpospolita)
- Komisarze Komisji Wojskowej Koronnej (stan rycerski)
- Komisarze Trybunału Skarbowego Koronnego
- Konfederaci radomscy
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (I Rzeczpospolita)
- Podkomorzowie nadworni koronni
- Polscy bibliofile
- Polscy kolekcjonerzy
- Posłowie na Sejm I Rzeczypospolitej (województwo bełskie)
- Posłowie na Sejm I Rzeczypospolitej (ziemia zakroczymska)
- Posłowie na sejm 1744
- Posłowie na sejm 1746
- Posłowie na sejm 1748
- Posłowie na sejm 1762
- Posłowie na sejm 1766
- Posłowie na sejm elekcyjny 1764
- Posłowie na sejm konwokacyjny 1764
- Posłowie na sejm koronacyjny 1764
- Posłowie na sejm repninowski
- Poniatowscy herbu Ciołek
- Starostowie lubelscy
- Starostowie ryccy
- Starostowie sokalscy
- Starostowie spiscy
- Starostowie stryjscy
- Starostowie szadowscy
- Starostowie tyszowieccy
- Urodzeni w 1721
- Urzędnicy ziemscy I Rzeczypospolitej
- Wójtowie stojanowscy
- Zmarli w 1800