Ziemia bielska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 17:04, 25 cze 2013

Ziemia bielska – jednostka terytorialna wchodząca od 1413 roku w skład w województwie trockiego i od 1513 roku włączona do nowopowstałego województwa podlaskiego. Głównym miastem był Bielsk. Szlachta tej ziemi sejmiki odbywała w Bielsku, gdzie wybierała 2 posłów na sejm. Tam odbywały się sądy grodzkie i sądy ziemskie.

Z dzieła Zygmunta Glogera pt: ,,Dawna ziemia bielska i jej cząstkowa szlachta” wynika że: ,,Ziemia ta wzięła swoje miano od miasta Bielska, które jednak było bez znaczenia, bo wszelkie sądy i sejmiki odbywały się w Brańsku, Tykocinie lub Goniądzu, a archiwa znajdowały się w tych trzech miastach i w Surażu”^[1].

Terytorium

Ziemia bielska powstała z połączenia trzech odrębnych terytoriów. Pierwsze z nich to obszar podległy grodom w Bielsku i Surażu, które wcześniej wchodziły w skład ziemi drohickiej i dzieliły jej los co do przynależności państwowej w XIII i XIV w. Drugie terytorium to część dawnej kasztelanii święckiej, która została oderwana od Mazowsza przez Litwinów w połowie XIV w. Granica pomiędzy tymi dwoma terytoriami w przybliżeniu biegła wzdłuż rzek: Nurca, Mieni i Lizy. Ostatnie z terytoriów – powiat goniądzki – był częścią składową ziemi wiskiej, należącej do Mazowsza. Gdy książęta mazowieccy oddali ziemię wiską Krzyżakom, ci w tajnym układzie odstąpili jej część, czyli powiat goniądzki księciu litewskiemu Witoldowi. Powiat ten najbardziej odróżniał się od pozostałych części ziemi bielskiej. Został nieco później skolonizowany. Także, odmiennie niż reszta ziemi bielskiej, należał do diecezji wileńskiej. W XV w. działał tu również odrębny sąd ziemski z siedzibą w Goniądzu, jednak zwierzchnictwo administracyjne nad powiatem sprawowali starostowie bielscy.

Wcześniejsze podziały ziemi bielskiej miały pośredni wpływ na rozwój sieci parafialnej na tym obszarze. Widać wyraźnie, że większość kościołów została ufundowana na obszarach dawnej kasztelanii święckiej. Tam bowiem najintensywniej rozwinęło się osadnictwo drobnoszlacheckie^[2].

Urbanizacja

Ziemia bielska zachowała najwięcej dóbr królewskich i była z trzech ziem podlaskich największą, bo stanowiła północną połowę Podlasia z miastami i miasteczkami: Bielsk, Narew, Orla, Kleszczele, Boćki, Brańsk, Suraż, Białystok, Tykocin, Knyszyn, Goniądz, Choroszcz, Jasionówka, Rajgród i Augustowo.

Starostwa

W skład Ziemi bielskiej wschodziły starostwa: knyszyńskie i tykocińskie nad rzeką Biebrzą, Narwią i Supraślą, które były największymi na Podlasiu.

Księgi grodzkie i ziemskie

W Mińsku przechowywane są księgi grodzkie bielskie z lat 1563–1694, księgi grodzkie brańskie 1541-1750, księgi grodzkie goniądzkie, księgi grodzkie drohickie z lat 1560–1784, a ponadto księgi ziemskie bielskie i suraskie, a także księga sadu kapturowego ziemi bielskiej z okresu 1673–76 i akta komisji cywilno-wojskowej ziemi drohickiej z lat 1791-92.

↑ Z. Gloger, Dawna ziemia bielska i jej cząstkowa szlachta. Warszawa 1873 r. s. 2.
↑ Marek Kietliński, Krzysztof Sychowicz, Wojciech Śleszyński: Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim (Źródła i stan badań) Białystok 2005. ISBN 83-88097-92-X

[1] Z. Gloger, Dawna ziemia bielska i jej cząstkowa szlachta. Warszawa 1873 r. s. 2.

[2] Marek Kietliński, Krzysztof Sychowicz, Wojciech Śleszyński: Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim (Źródła i stan badań) Białystok 2005. ISBN 83-88097-92-X

[1]

[2]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-'''Ziemia bielska''' – [[ziemia (administracja)|jednostka terytorialna]] w dawnym [[województwo podlaskie (I Rzeczpospolita)|woj. podlaskim]], którego głównym miastem był [[Bielsk Podlaski|Bielsk]]. Szlachta tej ziemi [[sejmiki ziemskie|sejmiki]] odbywała w [[Bielsk Podlaski|Bielsku]], gdzie wybierała 2 posłów na [[sejm walny|sejm]]. Tam były sądy grodzkie i ziemskie.
+'''Ziemia bielska''' – [[ziemia (administracja)|jednostka terytorialna]] wchodząca od 1413 roku w skład w [[województwo trockie|województwie trockiego]] i od 1513 roku włączona do nowopowstałego [[województwo podlaskie (I Rzeczpospolita)|województwa podlaskiego]]. Głównym miastem był [[Bielsk Podlaski|Bielsk]]. Szlachta tej ziemi [[sejmiki ziemskie|sejmiki]] odbywała w [[Bielsk Podlaski|Bielsku]], gdzie wybierała 2 posłów na [[sejm walny|sejm]]. Tam odbywały się sądy grodzkie i sądy ziemskie.
-Z dzieła [[Zygmunt Gloger|Zygmunta Glogera]] pt: ,,Dawna ziemia bielska i jej cząstkowa szlachta”  wynika  iż: ,,Ziemia ta wzięła swoje miano od miasta [[Bielsk Podlaski|Bielska]], które jednak było bez znaczenia, bo wszelkie sądy i sejmiki odbywały się w [[Brańsk]]u, [[Tykocin]]ie lub  [[Goniądz]]u, a archiwa znajdowały się w tych trzech miastach i w [[Suraż]]u”<ref>Z. Gloger, Dawna ziemia bielska i jej cząstkowa szlachta. Warszawa 1873 r. s. 2. </ref>.
+Z dzieła [[Zygmunt Gloger|Zygmunta Glogera]] pt: ,,Dawna ziemia bielska i jej cząstkowa szlachta”  wynika  że: '',,Ziemia ta wzięła swoje miano od miasta [[Bielsk Podlaski|Bielska]], które jednak było bez znaczenia, bo wszelkie sądy i sejmiki odbywały się w [[Brańsk]]u, [[Tykocin]]ie lub  [[Goniądz]]u, a archiwa znajdowały się w tych trzech miastach i w [[Suraż]]u”''<ref>Z. Gloger, Dawna ziemia bielska i jej cząstkowa szlachta. Warszawa 1873 r. s. 2. </ref>.
 === Terytorium ===
@@ Linia 12: / Linia 12: @@
 === Starostwa ===
-W skład Ziemi bielskiej wschodziły starostwa: knyszyńskie i [[Tykocin|tykocińskie]] nad rzeką [[Biebrza|Biebrzą]], [[Narew|Narwią]] i [[Supraśl (rzeka)|Supraślą]] były największymi na Podlasiu.
+W skład Ziemi bielskiej wschodziły starostwa: knyszyńskie i [[Tykocin|tykocińskie]] nad rzeką [[Biebrza|Biebrzą]], [[Narew|Narwią]] i [[Supraśl (rzeka)|Supraślą]], które były największymi na Podlasiu.
 === Księgi grodzkie i ziemskie ===