Województwo bracławskie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Granice: drobne redakcyjne |
drobne merytoryczne |
||
Linia 23: | Linia 23: | ||
[[Plik:ProwincjaMalopolska.png|mały|270px|Małopolska prowincja Korony Polskiej (na czerwono) z zaznaczonym województwem bracławskim, [[1635]]]] |
[[Plik:ProwincjaMalopolska.png|mały|270px|Małopolska prowincja Korony Polskiej (na czerwono) z zaznaczonym województwem bracławskim, [[1635]]]] |
||
[[Plik:Ukraine. Braclavia Palatinatus. Beauplan 1648.jpg|thumb|Województwo bracławskie w 1648 r.]] |
[[Plik:Ukraine. Braclavia Palatinatus. Beauplan 1648.jpg|thumb|Województwo bracławskie w 1648 r.]] |
||
'''Województwo bracławskie''' – [[województwo]] [[I Rzeczpospolita|I Rzeczypospolitej]], część [[Prowincja małopolska|prowincji małopolskiej]]. Utworzone w [[1566]], na [[unia lubelska|sejmie w Lublinie]] w roku [[1569]] przyłączone do [[Korona Królestwa Polskiego|Korony]]<ref>Volumina Legum T. II s. 80</ref>. |
'''Województwo bracławskie''' – [[województwo]] [[I Rzeczpospolita|I Rzeczypospolitej]], część [[Prowincja małopolska|prowincji małopolskiej]]. Utworzone w [[1566]], na [[unia lubelska|sejmie w Lublinie]] w roku [[1569]] przyłączone do [[Korona Królestwa Polskiego|Korony]]<ref>Volumina Legum T. II s. 80</ref>. Województwo obejmowało wschodnią część Podola, zwanego ''Podolem litewskim'' lub ''Podolem ukrainnym''. |
||
=== Historia === |
=== Historia === |
Wersja z 12:03, 24 cze 2014
Szablon:Województwo I RP infobox
Województwo bracławskie – województwo I Rzeczypospolitej, część prowincji małopolskiej. Utworzone w 1566, na sejmie w Lublinie w roku 1569 przyłączone do Korony[1]. Województwo obejmowało wschodnią część Podola, zwanego Podolem litewskim lub Podolem ukrainnym.
Historia
Stolicą województwa był Bracław, jednak później nieformalną siedzibą wojewodów stała się Winnica. Pierwszym wojewodą został Roman Sanguszko.
W 1589 r. nadano województwu herb - na czerwonym krzyżu błękitna tarcza ze złotym półksiężycem. Województwo było podzielone na 2 powiaty: winnicki i bracławski (składający się z dwóch obwodów: bracławskiego i zwinogrodzkiego). Województwo bracławskie miało dwóch senatorów większych: wojewodę i kasztelana bracławskich: posłów na sejm wybierało sześciu, to jest po dwóch z powiatu, utrzymując nominalnie, choć nie faktycznie, istnienie powiatu zwinogrodzkiego.
Województwo bracławskie leżało na Podolu ukrainnym [1], w odróżnieniu od Podola właściwego, które obejmowało województwo podolskie. Sejm Czteroletni utworzył formalnie w 1791 czwarty powiat nadbohski jednak z powodu wojny z Rosją i rozbiorów Polski decyzji nie wprowadzono w życie[2].
W XVIII wieku województwo było terenem licznych napadów band hajdamackich. Tylko w samym roku 1750 Kozacy z Zaporoża i Ukrainy Lewobrzeżnej zrujnowali 27 miast i 111 wsi w województwie bracławskim, co stanowiło ponad połowę wszystkich miast i ponad 10% wsi tego regionu.[3]
Sejmik poselski i sejmik deputacki odbywał się w mieście Winnica.
Wojewodowie
- Roman Sanguszko od 1569
- Janusz Zbaraski od 1576
- Stanisław Rewera Potocki (1631-1636)
- Andrzej Potocki (od 1662)
- Stanisław Lubomirski (od 1764)
Granice
Na zachodzie granicą była od Podola rzeka Murachwa, na południo-zachodzie od strony Wołoszczyzny Dniestr. Granica od północo-wschodniego krańca Podola, z okolicy Ułanowa, i skierowana Czarnym szlakiem pomiędzy Teterwią, Hniłopiatem i Rastawicą z jednej strony, a Śniwodą, Deśnicą i dopływami górnej Rosi z drugiej. Stefan Batory w 1584 roku w przywileju dla miasta Korsunia, za linię graniczną dwóch województw ukrainnych (Kijowskiego i Bracławskiego) przeznaczył Uhorski Tykicz (poczynając od Woronnego). Granica południowo-wschodnia województwa Bracławskiego biegła od Dniestru, znacznie niżej Kuczurhanu przez Kujalnik i Teliguł do rzeki Boh, powyżej ujścia Czyczaklei, gdzie znajdował się zamek turecki Bałaklej nad rzeką Suchą. Stamtąd granica biegła do Ingułu w punkcie, przez który prowadził "szlak Czarny", idący ku Targowicy poniżej "Czarnego lasu"[2].
Opisy
... Pszczelnictwo najznakomitsze tam było z całéj Polski, i stale zawsze kwitnące; kukuruzy też znaczne czyniono w polach zasiewy, tuczone nią bydło wzbogacało mieszkańców. Ziberano téż w polach wyborne kawony; i winogrona bujnie rosną w licznych ozdobnych winnicach. O tej krainie rzec można: płynęła mlékiem i miodem. Podole i Ukraina ku sobie zwabić nie mogły tych, którzy w Bracławszczyźnie na Pobereżu zamieszkali. Dniestr pięknością swoją wszystkie polskie przewyższa rzeki. To województwo zaludniło się pod opiekuńczym skrzydłem szlachetnego rodu Koniecpolskich, którzy w tym województwie 740 dziedzicznych wsi mieli.[4]
Linki zewnętrzne
- Bracław, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 345 .
- Pobereże), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 338 .
- ↑ Volumina Legum T. II s. 80
- ↑ Volumina Legum T. IX CCCLXIV, s. 330
- ↑ Karol Mazur, W Kozaki pójdziesz czy Lachem zostaniesz..., Księga Kresów Wschodnich – Biuletyn "Rzeczpospolitej, nr. 22
- ↑ Eustachy Iwanowski, Województwo bracławskie, Rozmowy o polskiéj koronie, na str. 508