'''Dąbrowica''' – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[Województwo lubelskie|województwie lubelskim]], w [[powiat lubelski|powiecie lubelskim]], w [[Jastków (gmina)|gminie Jastków]]{{r|teryt|teryt1}}.
'''Dąbrowica''' – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[Województwo lubelskie|województwie lubelskim]], w [[powiat lubelski|powiecie lubelskim]], w [[Jastków (gmina)|gminie Jastków]]{{r|teryt|teryt1}}.
[[Plik:Ruiny zamku Firlejów.jpg|thumb|left|150px|widok od wjazdu]]
Komunikację pasażerską z [[Lublin]]em zapewnia autobus miejski linii 3.
Komunikację pasażerską z [[Lublin]]em zapewnia autobus miejski linii 3.
Linia 43:
Linia 41:
== Zamek Firlejów w Dąbrowicy ==
== Zamek Firlejów w Dąbrowicy ==
* Zamek Firlejów - zbudowany pierwotnie w [[XIV wiek|XV wieku]] i związany przez wieku z rodem [[Firlejowie|Firlejów]]. Pierwsza znacząca rozbudowa rozpoczęła się ok. 1506 roku i związana była z najznamienitszym przedstawicielem Filejów – [[Mikołaj Firlej (zm. 1526)|Mikołaja Firleja]] (zm. 1526), późniejszym kasztelanem krakowskim i hetmanem wielkim koronnym. Budowa była kontynuowana była przez wojewodę lubelskiego [[Piotr Firlej (wojewoda lubelski)|Piotra Firleja]], który zbudował także w bezpośredniej bliskości zamku kaplicę św. Mikołaja z muru pruskiego<ref name=":0">{{Cytuj|tytuł=Rezydencja Firlejów w Dąbrowicy|czasopismo=leksykon.teatrnn.pl|data dostępu=2017-07-04|url=http://teatrnn.pl/leksykon/node/4486/rezydencja_firlej%C3%B3w_w_d%C4%85browicy|język=pl}}</ref>. Ponownie zamek przebudowano w początku XVII wieku budując nowe północne skrzydło, arkady i baszty. Całość zwieńczona była attyką. Po dwu stronach elewacji znajdowały się dwie dwukondygnacyjne, sześcioboczne wieże. Od strony wschodniej w początkach XVII wieku stanęła reprezentacyjna galeria arkadowa. Zamek zaczął ulegać rujnacji już w końcu XVII wieku, gdy Firlejowie zaczęli ubożeć i tracić wpływy polityczne. Linia Firlejów z Dąbrowicy wygasła wraz ze śmiercią ostatniej przedstawicielki rodu, Marianny Sapieżyny, córki Józefa Firleja<ref name=":0" />. Dobra przeszły w latach 20-30. XX wieku w ręce oo. jezuitów, zaś w czasie II wojny światowej stały się miejscem przetrzymywania więźniów na terenie obozu SS, który powstał po konfiskacie dóbr jezuickich<ref name=":0" />. W latach 1952–1953 na terenie ruin zamku przeprowadzono prace inwentaryzacyjne, wzbogacone o badania terenowe. Do dzisiaj zachowała się jedynie wieża, w której mieściła się [[kaplica]] zamkowa. Do ruin zamku w latach 90. XX wieku dobudowano nie pasujący do zabytku obiekt mieszczący placówkę [[Caritas (organizacja)|Caritas]]<ref name=":0" />.
*[[Plik:Ruiny zamku Firlejów.jpg|thumb|left|150px|widok od wjazdu]]Zamek Firlejów - zbudowany pierwotnie w [[XIV wiek|XV wieku]] i związany przez wieku z rodem [[Firlejowie|Firlejów]]. Pierwsza znacząca rozbudowa rozpoczęła się ok. 1506 roku i związana była z najznamienitszym przedstawicielem Filejów – [[Mikołaj Firlej (zm. 1526)|Mikołaja Firleja]] (zm. 1526), późniejszym kasztelanem krakowskim i hetmanem wielkim koronnym. Budowa była kontynuowana była przez wojewodę lubelskiego [[Piotr Firlej (wojewoda lubelski)|Piotra Firleja]], który zbudował także w bezpośredniej bliskości zamku kaplicę św. Mikołaja z muru pruskiego<ref name=":0">{{Cytuj|tytuł=Rezydencja Firlejów w Dąbrowicy|czasopismo=leksykon.teatrnn.pl|data dostępu=2017-07-04|url=http://teatrnn.pl/leksykon/node/4486/rezydencja_firlej%C3%B3w_w_d%C4%85browicy|język=pl}}</ref>. Ponownie zamek przebudowano w początku XVII wieku budując nowe północne skrzydło, arkady i baszty. Całość zwieńczona była attyką. Po dwu stronach elewacji znajdowały się dwie dwukondygnacyjne, sześcioboczne wieże. Od strony wschodniej w początkach XVII wieku stanęła reprezentacyjna galeria arkadowa. Zamek zaczął ulegać rujnacji już w końcu XVII wieku, gdy Firlejowie zaczęli ubożeć i tracić wpływy polityczne. Linia Firlejów z Dąbrowicy wygasła wraz ze śmiercią ostatniej przedstawicielki rodu, Marianny Sapieżyny, córki Józefa Firleja<ref name=":0" />. Dobra przeszły w latach 20-30. XX wieku w ręce oo. jezuitów, zaś w czasie II wojny światowej stały się miejscem przetrzymywania więźniów na terenie obozu SS, który powstał po konfiskacie dóbr jezuickich<ref name=":0" />. W latach 1952–1953 na terenie ruin zamku przeprowadzono prace inwentaryzacyjne, wzbogacone o badania terenowe. Do dzisiaj zachowała się jedynie wieża, w której mieściła się [[kaplica]] zamkowa. Do ruin zamku w latach 90. XX wieku dobudowano nie pasujący do zabytku obiekt mieszczący placówkę [[Caritas (organizacja)|Caritas]]<ref name=":0" />.
Wieś notowana od roku 1317 roku. W latach 1317–1330 dziedzicami Dąbrowicy, Mełgwi, Janowic, Markuszowic w kluczu zwanym Mełgiewskim byli bracia Dzierżko i Ostasz z Bejsc w powiecie wiślickim – protoplaści rodu Firlejów, którzy od 1409 roku tytułowali się de Dambrowicza, czyniąc z tej miejscowości swoją główną rodową siedzibę.
Król Władysław I Łokietek w roku 1317 i 1330 przenosi 2. krotnie Dąbrowicę na prawo średzkie. W rękach rodziny Firlejów wieś i pozostałe dobra pozostają do XVII wieku.
Opis i rysunek ruin zamku dostarcza Tygodnik Ilustrowany z roku 1864 tom X str.358[5].
Zamek Firlejów w Dąbrowicy
widok od wjazduZamek Firlejów - zbudowany pierwotnie w XV wieku i związany przez wieku z rodem Firlejów. Pierwsza znacząca rozbudowa rozpoczęła się ok. 1506 roku i związana była z najznamienitszym przedstawicielem Filejów – Mikołaja Firleja (zm. 1526), późniejszym kasztelanem krakowskim i hetmanem wielkim koronnym. Budowa była kontynuowana była przez wojewodę lubelskiego Piotra Firleja, który zbudował także w bezpośredniej bliskości zamku kaplicę św. Mikołaja z muru pruskiego[6]. Ponownie zamek przebudowano w początku XVII wieku budując nowe północne skrzydło, arkady i baszty. Całość zwieńczona była attyką. Po dwu stronach elewacji znajdowały się dwie dwukondygnacyjne, sześcioboczne wieże. Od strony wschodniej w początkach XVII wieku stanęła reprezentacyjna galeria arkadowa. Zamek zaczął ulegać rujnacji już w końcu XVII wieku, gdy Firlejowie zaczęli ubożeć i tracić wpływy polityczne. Linia Firlejów z Dąbrowicy wygasła wraz ze śmiercią ostatniej przedstawicielki rodu, Marianny Sapieżyny, córki Józefa Firleja[6]. Dobra przeszły w latach 20-30. XX wieku w ręce oo. jezuitów, zaś w czasie II wojny światowej stały się miejscem przetrzymywania więźniów na terenie obozu SS, który powstał po konfiskacie dóbr jezuickich[6]. W latach 1952–1953 na terenie ruin zamku przeprowadzono prace inwentaryzacyjne, wzbogacone o badania terenowe. Do dzisiaj zachowała się jedynie wieża, w której mieściła się kaplica zamkowa. Do ruin zamku w latach 90. XX wieku dobudowano nie pasujący do zabytku obiekt mieszczący placówkę Caritas[6].
Kultura i Sport
W Dąbrowicy zlokalizowany jest Gminny Ośrodek Kultury i Sportu. Funkcjonuje w nim Zespół Pieśni i Tańca w Dąbrowicy. Od 2011 roku organizowany jest corocznie, na początku września Jarmark Firlejowski, w roku 2017 Dąbrowica obchodzi 700. lecie istnienia.
Działa tutaj również klub piłkarski KS Dąbrowica, występujący w lubelskiej klasie okręgowej.
Bibliografia
Gawarecki H., Stankowa M., Wizja pałacu w Dąbrowicy z 1694 r., „Rocznik Lubelski”, R. 3, 1960, s. 241–252.
Kurzątkowska, A., Rezydencja Firlejów w Dąbrowicy, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. 9, 1964, z. 1, s. 29–49.
Rolska Irena, Firlejowie Leopardzi. Studia nad patronatem i fundacjami artystycznymi w XVI–XVII wieku, Lublin 2009.
Siedem wieków Dąbrowicy, red. C. Taracha, Lublin 2012.
Hohengarten A., Lipski Z., Dąbrowica wczoraj i dziś, Dąbrowica 2000.
