Sartowice: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Historia: drobne merytoryczne |
drobne redakcyjne |
||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
W XIII wieku istniał tu warowny gród, o który walki toczył między innymi książę [[Świętopełk II Wielki]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://historia-wyzynaelblaska.pl/powstania-pruskie.html | tytuł = ''Powstania pruskie'' | nazwisko = Kaliszuk | imię = Wiesław | autor link = | rok = 2013 | praca = Strona „Historia Wysoczyzny Elbląskiej”. historia-wyzynaelblaska.pl > Tematy różne > Powstania pruskie | opublikowany = Wiesław Kaliszuk | oznaczenie = | strony = | język = | archiwum = | zarchiwizowano = | id = | cytat = | data dostępu = 2016-06-18 | odn =}}</ref>. W nocy z 3 na 4 grudnia 1242 r., a więc w wigilię św. Barbary dowodzony przez Teodoryka z Bernheim niewielki oddział krzyżacki ze [[Starogród (województwo kujawsko-pomorskie)|Starogrodu]] pod Chełmnem sforsował Wisłę i podszedł pod gród w Sartowicach. Po zdobyciu grodu Krzyżacy ukradli przechowywaną w nim relikwię w postaci czaszki św. Barbary<ref>Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, tłum. S. Wyszomirski, oprac. J. Wenta, Toruń 2004</ref>. Cenna relikwia została przeniesiona do kaplicy w Starogrodzie, gdzie dzięki temu powstał popularny ośrodek pielgrzymkowy. Prawdopodobnie jeszcze w XVII wieku przejściowo lub na dłużej w miejscowości osiedlili się [[mennonici]]. Mieli oni za zadanie zagospodarować obszary w dolinie [[Wisła|Wisły]], które dotąd często były zalewane przez rzekę. Osiedlali się oni na tych ziemiach na [[Emfiteuza|prawie holenderskim]]. Oznacza to, że mogli czerpać zyski z tytułu dzierżawy, ale bez prawa do własności ziemi i bez możliwości nabycia jej przez zasiedzenie<ref>{{Cytuj stronę | url = http://miasto-nowe.com/articles.php?article_id=80 | tytuł = ''Osadnictwo holenderskie w Dolinie Wisły. Zarys dziejów osadnictwa holenderskiego w Polsce (ze szczególnym uwzględnieniem terenu byłego województwa bydgoskiego – obecnie Kujawsko-pomorskiego)'' | nazwisko = Bartowski | imię = Krzysztof | autor link = | data = 2004-12-14 | praca = Portal miejski [[Nowe|Nowego nad Wisłą]]. miasto-nowe.com > Artykuły > Historia Nowego > Osadnictwo holederskie w Dolinie Wisły | opublikowany = miasto-nowe.com | oznaczenie = | strony = | język = | archiwum = | zarchiwizowano = | id = | cytat = | data dostępu = 2016-06-18 | odn =}}</ref>. |
W XIII wieku istniał tu warowny gród, o który walki toczył między innymi książę [[Świętopełk II Wielki]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://historia-wyzynaelblaska.pl/powstania-pruskie.html | tytuł = ''Powstania pruskie'' | nazwisko = Kaliszuk | imię = Wiesław | autor link = | rok = 2013 | praca = Strona „Historia Wysoczyzny Elbląskiej”. historia-wyzynaelblaska.pl > Tematy różne > Powstania pruskie | opublikowany = Wiesław Kaliszuk | oznaczenie = | strony = | język = | archiwum = | zarchiwizowano = | id = | cytat = | data dostępu = 2016-06-18 | odn =}}</ref>. W nocy z 3 na 4 grudnia 1242 r., a więc w wigilię św. Barbary dowodzony przez Teodoryka z Bernheim niewielki oddział krzyżacki ze [[Starogród (województwo kujawsko-pomorskie)|Starogrodu]] pod Chełmnem sforsował Wisłę i podszedł pod gród w Sartowicach. Po zdobyciu grodu Krzyżacy ukradli przechowywaną w nim relikwię w postaci czaszki [[Barbara z Nikomedii|św. Barbary]]<ref>Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, tłum. S. Wyszomirski, oprac. J. Wenta, Toruń 2004</ref>. Cenna relikwia została przeniesiona do kaplicy w Starogrodzie, gdzie dzięki temu powstał popularny ośrodek pielgrzymkowy. Prawdopodobnie jeszcze w XVII wieku przejściowo lub na dłużej w miejscowości osiedlili się [[mennonici]]. Mieli oni za zadanie zagospodarować obszary w dolinie [[Wisła|Wisły]], które dotąd często były zalewane przez rzekę. Osiedlali się oni na tych ziemiach na [[Emfiteuza|prawie holenderskim]]. Oznacza to, że mogli czerpać zyski z tytułu dzierżawy, ale bez prawa do własności ziemi i bez możliwości nabycia jej przez zasiedzenie<ref>{{Cytuj stronę | url = http://miasto-nowe.com/articles.php?article_id=80 | tytuł = ''Osadnictwo holenderskie w Dolinie Wisły. Zarys dziejów osadnictwa holenderskiego w Polsce (ze szczególnym uwzględnieniem terenu byłego województwa bydgoskiego – obecnie Kujawsko-pomorskiego)'' | nazwisko = Bartowski | imię = Krzysztof | autor link = | data = 2004-12-14 | praca = Portal miejski [[Nowe|Nowego nad Wisłą]]. miasto-nowe.com > Artykuły > Historia Nowego > Osadnictwo holederskie w Dolinie Wisły | opublikowany = miasto-nowe.com | oznaczenie = | strony = | język = | archiwum = | zarchiwizowano = | id = | cytat = | data dostępu = 2016-06-18 | odn =}}</ref>. |
||
== Zabytki == |
== Zabytki == |
||
Wersja z 12:34, 23 paź 2017
| {{{rodzaj miejscowości}}} | |
 Dwór (stan w roku 2011) | |
| Państwo | kujawsko-pomorskie |
|---|---|
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
342[1] |
| Strefa numeracyjna |
(+48) 52 |
| Tablice rejestracyjne |
CSW |
| SIMC |
0097867 |
Położenie na mapie gminy Świecie  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie powiatu świeckiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} | |
Sartowice – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Świecie.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 342 mieszkańców[1]. Jest szóstą co do wielkości miejscowością gminy Świecie.
Historia
W XIII wieku istniał tu warowny gród, o który walki toczył między innymi książę Świętopełk II Wielki[2]. W nocy z 3 na 4 grudnia 1242 r., a więc w wigilię św. Barbary dowodzony przez Teodoryka z Bernheim niewielki oddział krzyżacki ze Starogrodu pod Chełmnem sforsował Wisłę i podszedł pod gród w Sartowicach. Po zdobyciu grodu Krzyżacy ukradli przechowywaną w nim relikwię w postaci czaszki św. Barbary[3]. Cenna relikwia została przeniesiona do kaplicy w Starogrodzie, gdzie dzięki temu powstał popularny ośrodek pielgrzymkowy. Prawdopodobnie jeszcze w XVII wieku przejściowo lub na dłużej w miejscowości osiedlili się mennonici. Mieli oni za zadanie zagospodarować obszary w dolinie Wisły, które dotąd często były zalewane przez rzekę. Osiedlali się oni na tych ziemiach na prawie holenderskim. Oznacza to, że mogli czerpać zyski z tytułu dzierżawy, ale bez prawa do własności ziemi i bez możliwości nabycia jej przez zasiedzenie[4].
Zabytki
Według rejestru zabytków NID[5] na listę zabytków wpisany jest zespół dworski, 1792 r., XIX w., XX w., nr rej.: 168/A z 15.06.1985:
- klasycystyczny dwór, 1792 r., lata 1963–1964
- park, przełom XVIII/XIX w.
- kaplica dworska, obecnie kościół parafialny pw. św. Barbary, 1850 r.
- grodzisko książąt pomorskich. W miejscu grodu do roku 1750 stał gotycki dwór, a po jego pożarze wystawiono nową kaplicę św. Barbary. W roku 1858 na wzniesieniu usytuowano obecną kaplicę, a jej najwartościowszy element wyposażenia – krucyfiks z XIV wieku – znajduje się w sartowickim kościele.
Kaplica przypałacowa była miejscem schronienia ludności w czasie II wojny światowej (dziury po kulach w żeliwnych drzwiach kaplicy).
Pomniki przyrody
Przyroda parku otaczający wieś znajduje się pod ochroną. Rosną w nim między innymi: miłorząb dwuklapowy, buk zwyczajny (odmiana czerwonolistna wraz z wyżłobionymi w nim podpisami lokalnych mieszkańców – najstarszy wpis nożem sięga 1922 roku – oraz odmiana płacząca), 450-letni dąb imienia Ulricha Wilhelma Grafa Schwerina von Schwanenfelda o wysokości 30 m i obwodzie 4,2 m[6][7], platany klonolistne, kasztany jadalne.
Galeria
-
Park -
Buk czerwony -
Dąb Graf Schwerin -
Tablica przy dębie Graf Schwerin
Zobacz też
- Góry Diabelce – leżące w pobliżu Sartowic
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Wiesław Kaliszuk: Powstania pruskie. [w:] Strona „Historia Wysoczyzny Elbląskiej”. historia-wyzynaelblaska.pl > Tematy różne > Powstania pruskie [on-line]. Wiesław Kaliszuk, 2013. [dostęp 2016-06-18].
- ↑ Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, tłum. S. Wyszomirski, oprac. J. Wenta, Toruń 2004
- ↑ Krzysztof Bartowski: Osadnictwo holenderskie w Dolinie Wisły. Zarys dziejów osadnictwa holenderskiego w Polsce (ze szczególnym uwzględnieniem terenu byłego województwa bydgoskiego – obecnie Kujawsko-pomorskiego). [w:] Portal miejski Nowego nad Wisłą. miasto-nowe.com > Artykuły > Historia Nowego > Osadnictwo holederskie w Dolinie Wisły [on-line]. miasto-nowe.com, 2004-12-14. [dostęp 2016-06-18].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024, s. 79 [dostęp 2016-03-12].
- ↑ MW: Najwyższy graf w świecie. [w:] Portal „Expressu Bydgoskiego”. express.bydgoski.pl [on-line]. Polska Press Grupa, Express Media Sp. z o.o., 2005-06-29. [dostęp 2016-06-18].
- ↑ [bez autora]: 2. Dąb Graf Schwerin – Sartowice (woj. kujawsko-pomorskie). [w:] Portal „Gazety Wyborczej”. wyborcza.pl > Miasta > Bydgoszcz [on-line]. Agora S.A.. [dostęp 2016-06-18].
