Łażany: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Most żelazny: uzupełnienie, drobne redakcyjne |
→Zabytki: drobne merytoryczne |
||
| Linia 54: | Linia 54: | ||
* kościół filialny pw. Bożego Ciała, z początku XIV w., 1569 r. |
* kościół filialny pw. Bożego Ciała, z początku XIV w., 1569 r. |
||
* zespół pałacowy: |
* zespół pałacowy: |
||
** |
**[[Pałac w Łażanach|ruiny pałacu]] z początku XVIII w., zbudowanego na planie czworokąta z wewnętrznym dziedzińcem, powstał na miejscu dawnego zamku wodnego, którego początki sięgają XIV wieku. |
||
** park, z początku XIX w. |
** park, z początku XIX w. |
||
Wersja z 15:18, 27 wrz 2018
| {{{rodzaj miejscowości}}} | |
 Dawny wygląd pałacu | |
| Państwo | dolnośląskie |
|---|---|
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | |
| Liczba ludności (III 2011) |
631[1] |
| Strefa numeracyjna |
(+48) 74 |
| Kod pocztowy |
58-130 |
| Tablice rejestracyjne |
DSW |
| SIMC |
0857114 |
Położenie na mapie brak | |
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} | |
Łażany (niem. Laasan[2]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie Żarów.
Demografia
Łażany to niewielka miejscowość położona w Gminie Żarów. Wieś liczy obecnie (III 2011 r.) 631 mieszkańców, w tym: 319 kobiet (50,55% ogółu mieszkańców) i 312 mężczyzn.
Podział administracyjny
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Nazwa
Według Heinricha Adamy'ego nazwa pochodzi od polskiego słowa "las"[3]. Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Lazan podając jej znaczenie "Waldau" czyli po polsku "Leśna wieś"[3]. Pierwotna polska nazwa Lazan została później przez Niemców zgermanizowana na Laasan[3] i utraciła znaczenie.
Historia
Wieś położona jest w rozległej dolinie w sąsiedztwie rzeki Strzegomki. Powstała pod koniec XII w.
Most żelazny
W Łażanach 30 lipca (lub 20 maja[4]) 1796 otwarto pierwszy na kontynencie europejskim (poza Wielką Brytanią[5]) most żelazny, którego konstrukcję wyprodukowano rok wcześniej (1795) w hucie w Ozimku. Most ten przetrwał prawie 150 lat, funkcjonował aż do roku 1945[6]. Istnieją dwie hipotezy dotyczące okoliczności zniszczenia mostu (zawalenie w wyniku wjazdu radzieckiego czołgu lub wysadzenie w powietrze przez Niemców cofających się przed Armią Czerwoną za linię Strzegomki). Tymczasem już przed 1939 ze względu na przestarzałą konstrukcję i ograniczoną nośność planowano przeniesienie mostu do jednego z parków we Wrocławiu.
Konstrukcję żeliwną mostu o łącznej masie 47 ton[4] zamówił w hucie „Małapanew” hrabia Niclas August Wilhelm von Burghaus, Graf zu Laasn-Peterwitz. Most posiadał konstrukcję jednoprzęsłową, szkieletową. Łuki miały długość 15 metrów. Całość składała się z pięciu łuków w rozstawie 1,35 metra. Elementy mostu przetransportowano do Łażan jesienią 1795, a w ciągu 10 wiosennych tygodni kolejnego roku przeprowadzono montaż. Prace nad zleceniem nadzorował hrabia Friedrich Wilhelm von Reden, a projektował (wraz z opracowaniem technologii wykonania, odlewu, transportu i montażu) John Baildon[7] Most kosztował znaczną na owe czasy kwotę 20 tysięcy złotych marek (z czego sam ustrój nośny - połowę)[4].
W związku z inauguracją mostu Niclas von Burghaus zamówił u wrocławskiego medaliera Kőniga artystyczny stempel, którym wybito następnie znaczną liczbę okolicznościowych, pamiątkowych medali ze srebra i miedzi z przedstawieniem mostu i jego podstawowych parametrów.[4]
W 1995, podczas prac związanych z regulacją rzeki Strzegomki, na jej dnie odnaleziono, a następnie wydobyto części mostu o masie ok. 3 ton (barierki, płyty pomostów, dźwigary łukowe, belki gzymsowe). Kolejne elementy mostu (o masie 5 t) wydobyto w 2003 i złożono w Żarowie, udaremniając próby wywiezienia jego elementów przez złomiarzy.
Zabytki
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[8]:
- kościół filialny pw. Bożego Ciała, z początku XIV w., 1569 r.
- zespół pałacowy:
- ruiny pałacu z początku XVIII w., zbudowanego na planie czworokąta z wewnętrznym dziedzińcem, powstał na miejscu dawnego zamku wodnego, którego początki sięgają XIV wieku.
- park, z początku XIX w.
Bibliografia
- Rezydencje ziemi świdnickiej, zespół redakcyjny: W. Rośkowicz, S. Nowotny, R. Skowron, Świdnica 1997, s. 33.
Przypisy
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ a b c Heinrich Adamy: Die Schlesischen Ortsnamen ihre entstechung und bedeutung. Breslau: Verlag von Priebotsch`s Buchhandlung, 1888, s. 36.
- ↑ a b c d Głomb Józef: Most przez stary Kanał Kłodnicki w Gliwicach, w: "Rocznik Muzeum w Gliwicach", tom III, Gliwice 1990, s. 120
- ↑ Pierwszy w ogóle most żelazny w historii (Iron Bridge) zbudowano w 1779 r. nad rzeką Severn w miejscowości Ironbridge w hrabstwie Shropshire w Walii
- ↑ "Mosty i wiadukty", Kolekcja Nasza Polska tom 48, De Agostini W-wa 2012
- ↑ 220 ROCZNICA BUDOWY MOSTU ŻELAZNEGO NA STRZEGOMCE
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 172. [dostęp 15.10.2012].
