Przejdź do zawartości

Stelmachowo (województwo podlaskie): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 30: Linia 30:


Do 1950 roku miejscowość istniała [[gmina Stelmachowo]]. [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miejscowość położona była w [[Województwo białostockie (1975–1998)|województwie białostockim]].
Do 1950 roku miejscowość istniała [[gmina Stelmachowo]]. [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miejscowość położona była w [[Województwo białostockie (1975–1998)|województwie białostockim]].

<br />

== Historia ==
W 1559 r. podczas przeprowadzania pomiary włócznej na miejscu wsi założono jeden z trzech folwarków starostwa tykocińskiego. W folwarku zbudowano kompleks zabudowań magazynowych i hodowlanych oraz wykopano stawy na Stelmachówce<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Stelmachowo - park pałacowy |data dostępu = 2019-07-19 |opublikowany = www.ogrodowy.minigo.pl |url = http://www.ogrodowy.minigo.pl/index.php/article/show/id/206}}</ref>. Założono także ogród użytkowy, który w 1576 roku zajmował ponad 3 hektary. Przy drodze z Łopuchowa wzniesiony został dwór zarządców folwarku, a na południe od dworu zlokalizowano kwatery ogrodowe, a po przeciwnej stronie dworu rozciągał się do stawów dziedziniec gospodarczy otoczony licznymi budynkami<ref name=":0" />. Po zniszczeniach spowodowanych Potopem szwedzkim porzucono stary folwark i w II połowie XVII w. założono nowe siedlisko, po przeciwnej stronie stawów i Stelmachówki. W 1661 r. starostwo tykocińskie zostało nadane Stefanowi Czarnieckiemu i przez jego córkę trafiło w ręce Branickich. W 1763 r. przy drodze ze starego folwarku do Kożuchowa zbudowano kamienną owczarnię, a w roku następnym kamienny spichlerz. Zapewne w tym czasie zbudowano też nowy dwór w starym dworzysku<ref name=":0" />.


== Dwór ==
== Dwór ==
Znajdują się tutaj pozostałości oficyny dawnego pałacu (zniszczonego w czasie I wojny światowej), która w okresie międzywojennym pełniła funkcję dworu - rezydencji właścicieli<ref>{{Cytuj | url=http://www.testowy.minigo.pl/index.php/page/stelmachowo | tytuł=Stelmachowo - park pałacowy<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.testowy.minigo.pl | data dostępu=2017-11-26}}</ref>. Przed [[II wojna światowa|II wojną światową]] właścicielem majątku był Aleksander Kalikst Adam hr. [[Rostworowscy herbu Nałęcz|Rostworowski]], który odziedziczył go po swojej matce, Leonii z hr. [[Potoccy herbu Pilawa|Potockich]]. W 1920 roku wydzierżawił on te dobra Szczęsnemu Władysławowi Stępczyńskiemu. Po wojnie majątek przejął [[Państwowe gospodarstwo rolne|PGR]], który miał we dworze swoją siedzibę. W latach 80. XX wieku podczas remontu dwór został rozebrany z powodu złego stanu technicznego, a na odbudowę zabrakło funduszy. Obecnie budynki popegeerowskie przejął prywatny właściciel.
Znajdują się tutaj pozostałości oficyny dawnego pałacu (zniszczonego w 1915 roku w czasie I wojny światowej), która w okresie międzywojennym pełniła funkcję dworu - rezydencji właścicieli<ref>{{Cytuj | url=http://www.testowy.minigo.pl/index.php/page/stelmachowo | tytuł=Stelmachowo - park pałacowy<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.testowy.minigo.pl | data dostępu=2017-11-26}}</ref>. Do oficyny dobudowano od frontu klasycystyczną kolumnadę z gankiem<ref name=":0" />. Przed [[II wojna światowa|II wojną światową]] właścicielem majątku był Aleksander Kalikst Adam hr. [[Rostworowscy herbu Nałęcz|Rostworowski]], który odziedziczył go po swojej matce, Leonii z hr. [[Potoccy herbu Pilawa|Potockich]]. W 1920 roku wydzierżawił on te dobra Szczęsnemu Władysławowi Stępczyńskiemu. Po wojnie majątek przejął [[Państwowe gospodarstwo rolne|PGR]], który miał we dworze swoją siedzibę. W latach 80. XX wieku podczas remontu dwór został rozebrany z powodu złego stanu technicznego, a na odbudowę zabrakło funduszy. Obecnie budynki popegeerowskie przejął prywatny właściciel.


Z dawnego majątku pozostało kilka okazałych nieużytkowanych zabudowań, oraz gruzowisko z rozebranego dworu ze stojącym wśród nich [[portal]]em wejściowym i betonowym obrysem fundamentów<ref>{{Cytuj|autor=Tadeusz Chitruszko|tytuł=Tadeuszowy: Stelmachowo|data dostępu=2016-04-26|opublikowany=Tadeuszowy|url=http://tadeusz3.blogspot.com/2013/11/stelmachowo_25.html}}</ref>.
Z dawnego majątku pozostało kilka okazałych nieużytkowanych zabudowań, oraz gruzowisko z rozebranego dworu ze stojącym wśród nich [[portal]]em wejściowym i betonowym obrysem fundamentów<ref>{{Cytuj|autor=Tadeusz Chitruszko|tytuł=Tadeuszowy: Stelmachowo|data dostępu=2016-04-26|opublikowany=Tadeuszowy|url=http://tadeusz3.blogspot.com/2013/11/stelmachowo_25.html}}</ref>.

Wersja z 13:34, 19 lip 2019

Stelmachowo
{{{rodzaj miejscowości}}}
{{{alt zdjęcia}}}
Pozostałości dworu Rostworowskich w Stelmachowie
Państwo podlaskie
Powiat

białostocki

Gmina

Tykocin

Liczba ludności (2008)

261

Strefa numeracyjna

(+48) 85

Tablice rejestracyjne

BIA

SIMC

0043423

Położenie na mapie gminy Tykocin
Mapa konturowa gminy Tykocin
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie powiatu białostockiego
Mapa konturowa powiatu białostockiego
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}

Stelmachowo – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Tykocin.

Do 1950 roku miejscowość istniała gmina Stelmachowo. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie białostockim.


Historia

W 1559 r. podczas przeprowadzania pomiary włócznej na miejscu wsi założono jeden z trzech folwarków starostwa tykocińskiego. W folwarku zbudowano kompleks zabudowań magazynowych i hodowlanych oraz wykopano stawy na Stelmachówce[1]. Założono także ogród użytkowy, który w 1576 roku zajmował ponad 3 hektary. Przy drodze z Łopuchowa wzniesiony został dwór zarządców folwarku, a na południe od dworu zlokalizowano kwatery ogrodowe, a po przeciwnej stronie dworu rozciągał się do stawów dziedziniec gospodarczy otoczony licznymi budynkami[1]. Po zniszczeniach spowodowanych Potopem szwedzkim porzucono stary folwark i w II połowie XVII w. założono nowe siedlisko, po przeciwnej stronie stawów i Stelmachówki. W 1661 r. starostwo tykocińskie zostało nadane Stefanowi Czarnieckiemu i przez jego córkę trafiło w ręce Branickich. W 1763 r. przy drodze ze starego folwarku do Kożuchowa zbudowano kamienną owczarnię, a w roku następnym kamienny spichlerz. Zapewne w tym czasie zbudowano też nowy dwór w starym dworzysku[1].

Dwór

Znajdują się tutaj pozostałości oficyny dawnego pałacu (zniszczonego w 1915 roku w czasie I wojny światowej), która w okresie międzywojennym pełniła funkcję dworu - rezydencji właścicieli[2]. Do oficyny dobudowano od frontu klasycystyczną kolumnadę z gankiem[1]. Przed II wojną światową właścicielem majątku był Aleksander Kalikst Adam hr. Rostworowski, który odziedziczył go po swojej matce, Leonii z hr. Potockich. W 1920 roku wydzierżawił on te dobra Szczęsnemu Władysławowi Stępczyńskiemu. Po wojnie majątek przejął PGR, który miał we dworze swoją siedzibę. W latach 80. XX wieku podczas remontu dwór został rozebrany z powodu złego stanu technicznego, a na odbudowę zabrakło funduszy. Obecnie budynki popegeerowskie przejął prywatny właściciel.

Z dawnego majątku pozostało kilka okazałych nieużytkowanych zabudowań, oraz gruzowisko z rozebranego dworu ze stojącym wśród nich portalem wejściowym i betonowym obrysem fundamentów[3].

Zabytki

  • park dworski, XVIII, nr rej.:575 z 10.02.1984 [4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d Stelmachowo - park pałacowy [online], www.ogrodowy.minigo.pl [dostęp 2019-07-19].
  2. ↑ Stelmachowo - park pałacowy [online], www.testowy.minigo.pl [dostęp 2017-11-26].
  3. ↑ Tadeusz Chitruszko, Tadeuszowy: Stelmachowo [online], Tadeuszowy [dostęp 2016-04-26].
  4. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024.
Gmina Tykocin
Miasto
Części miasta
Wsie
Części wsi
Kolonia wsi
Kolonie
Osada

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stelmachowo_(województwo_podlaskie)&oldid=57099910”