Szarkowszczyzna: Różnice pomiędzy wersjami
55°22′N 27°28′E/55,366667 27,466667| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) |
→Zabytki: drobne merytoryczne |
||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
W przeszłości Szarkowszczyzna stanowiła centrum dóbr, które król [[Aleksander Jagiellończyk]] nadał w 1503 rodowi Despot–Zenowiczów. Kolejnymi właścicielami byli [[Sapiehowie]]. Od 1753 własność [[Łopacińscy herbu Lubicz|Łopacińskich]] z linii wojewódzkiej: [[Mikołaj Tadeusz Łopaciński|Mikołaja Tadeusza]] do 1770, a następnie z jej odnogi szarkowskiej [[Jan Nikodem Łopaciński|Jana Nikodema]] do 1810. Jan Nikodem Łopaciński wybudował tu rezydencję, jedną z najokazalszych w powiecie brasławskim, na którą składał się piętrowy pałac, kaplica, oranżeria i cieplarnie. W 1802 nastąpiła [[parcelacja]] majątku, który podzielono na szereg niedużych dworów i [[folwark]]ów. Przy Janie Nikodemie pozostał tylko główny ośrodek w Szarkowszczyźnie, który odziedziczył po nim syn Tomasz Franciszek Łopaciński, wicemarszałek dziśnieński. Ten zaś w 1814 sprzedał majątek Boguckim. |
W przeszłości Szarkowszczyzna stanowiła centrum dóbr, które król [[Aleksander Jagiellończyk]] nadał w 1503 rodowi Despot–Zenowiczów. Kolejnymi właścicielami byli [[Sapiehowie]]. Od 1753 własność [[Łopacińscy herbu Lubicz|Łopacińskich]] z linii wojewódzkiej: [[Mikołaj Tadeusz Łopaciński|Mikołaja Tadeusza]] do 1770, a następnie z jej odnogi szarkowskiej [[Jan Nikodem Łopaciński|Jana Nikodema]] do 1810. Jan Nikodem Łopaciński wybudował tu rezydencję, jedną z najokazalszych w powiecie brasławskim, na którą składał się piętrowy pałac, kaplica, oranżeria i cieplarnie. W 1802 nastąpiła [[parcelacja]] majątku, który podzielono na szereg niedużych dworów i [[folwark]]ów. Przy Janie Nikodemie pozostał tylko główny ośrodek w Szarkowszczyźnie, który odziedziczył po nim syn Tomasz Franciszek Łopaciński, wicemarszałek dziśnieński. Ten zaś w 1814 sprzedał majątek Boguckim. |
||
W XIX w. Szarkowszczyna przekształciła się w dwa leżące obok siebie lecz oddzielne miasteczka: Szarkowszczynę Starą należącą do Boguckich oraz znacznie większą od niej Szarkowszczynę Nową, własność Fiedorowczów, która rozwinęła się na obu brzegach [[Dzisna (rzeka)|Dzisny]] na terenie innych pobliskich folwarków. Taki stan przetrwał do okresu międzywojennego, kiedy obie części połączono w miasteczko gminne Szarkowszczynę, a nazwę Stara Szarkowszczyna zachował tylko niewielki folwark. |
W XIX w. Szarkowszczyna przekształciła się w dwa leżące obok siebie lecz oddzielne miasteczka: Szarkowszczynę Starą należącą do Boguckich oraz znacznie większą od niej Szarkowszczynę Nową, własność Fiedorowczów, która rozwinęła się na obu brzegach [[Dzisna (rzeka)|Dzisny]] na terenie innych pobliskich folwarków. Taki stan przetrwał do okresu międzywojennego, kiedy obie części połączono w miasteczko gminne Szarkowszczynę, a nazwę Stara Szarkowszczyna zachował tylko niewielki folwark. Po [[Traktat ryski|Traktacie ryskim]] w 1921 roku Szarkowszczyzna leżała na terenie [[II Rzeczpospolita|II Rzeczpospolitej]]. |
||
W latach dwudziestych i trzydziestych Szarkowszczyna stanowiła dla okolicznych wsi ośrodek kulturalno-oświatowy, administracyjny (siedziba wiejskiej [[gmina Szarkowszczyzna|gminy Szarkowszczyzna]]), handlowy i komunikacyjny (zbudowano już kolej z [[Druja|Druji]] do [[Woropajewo|Woropajewa]] – połączenie z [[Wilno|Wilnem]]). Zabudowa miasta była w większości drewniania. |
W latach dwudziestych i trzydziestych Szarkowszczyna stanowiła dla okolicznych wsi ośrodek kulturalno-oświatowy, administracyjny (siedziba wiejskiej [[gmina Szarkowszczyzna|gminy Szarkowszczyzna]]), handlowy i komunikacyjny (zbudowano już kolej z [[Druja|Druji]] do [[Woropajewo|Woropajewa]] – połączenie z [[Wilno|Wilnem]]). Zabudowa miasta była w większości drewniania. W konsekwencji postanowień [[Pakt Ribbentrop-Mołotow|Paktu Ribbentrop-Mołotow]] od jesieni 1939 miejscowość była [[Okupacja sowiecka ziem polskich (1939–1941)|okupowana przez ZSRR]], a od lata 1941 okupowana przez [[III Rzesza|III Rzeszę Niemiecką]]. W 1943 roku na [[Konferencja teherańska|konferencji w Teheranie]] zatwierdzono, że terytoria te znajdą się w składzie ZSRR. Od 1991 roku na terenie [[Republika Białoruś|Republiki Białoruś]]. |
||
Obecnie Szarkowszczyna uzyskała status osiedla typu miejskiego i centrum administracyjnego rejonu. Miasteczko rozbudowało się po obu stronach [[Dzisna (rzeka)|Dzisny]]. |
Obecnie Szarkowszczyna uzyskała status osiedla typu miejskiego i centrum administracyjnego rejonu. Miasteczko rozbudowało się po obu stronach [[Dzisna (rzeka)|Dzisny]]. |
||
| Linia 44: | Linia 44: | ||
Budynki które uległy zniszczeniu: |
Budynki które uległy zniszczeniu: |
||
* drewniany [[kościół (budynek)|kościół]] |
* drewniany [[kościół (budynek)|kościół]], którego budowę rozpoczęto w lipcu 1906 roku na gruncie podarowanym przez Wandę Bogucką został rozebrany pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku (obecnie staraniem miejscowej społeczności polskiej zbudowano nową świątynię) |
||
* dawna rezydencja Łopacińskich |
* dawna rezydencja Łopacińskich |
||
Wersja z 15:33, 13 sty 2020
 Cerkiew Zaśnięcia NMP | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Wysokość |
127 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2015) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+375 2154 | ||||
| Kod pocztowy |
211910 | ||||
Położenie na mapie Białorusi  | |||||
| 55°22′N 27°28′E/55,366667 27,466667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Szarkowszczyzna (biał. Шаркаўшчына) – osiedle typu miejskiego na Białorusi, stolica rejonu szarkowszczyńskiego obwodu witebskiego, 175 km od Witebska; 6537 mieszkańców (2015).
Prywatne miasto szlacheckie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie brasławskim województwa wileńskiego[1]/.
Historia
W przeszłości Szarkowszczyzna stanowiła centrum dóbr, które król Aleksander Jagiellończyk nadał w 1503 rodowi Despot–Zenowiczów. Kolejnymi właścicielami byli Sapiehowie. Od 1753 własność Łopacińskich z linii wojewódzkiej: Mikołaja Tadeusza do 1770, a następnie z jej odnogi szarkowskiej Jana Nikodema do 1810. Jan Nikodem Łopaciński wybudował tu rezydencję, jedną z najokazalszych w powiecie brasławskim, na którą składał się piętrowy pałac, kaplica, oranżeria i cieplarnie. W 1802 nastąpiła parcelacja majątku, który podzielono na szereg niedużych dworów i folwarków. Przy Janie Nikodemie pozostał tylko główny ośrodek w Szarkowszczyźnie, który odziedziczył po nim syn Tomasz Franciszek Łopaciński, wicemarszałek dziśnieński. Ten zaś w 1814 sprzedał majątek Boguckim.
W XIX w. Szarkowszczyna przekształciła się w dwa leżące obok siebie lecz oddzielne miasteczka: Szarkowszczynę Starą należącą do Boguckich oraz znacznie większą od niej Szarkowszczynę Nową, własność Fiedorowczów, która rozwinęła się na obu brzegach Dzisny na terenie innych pobliskich folwarków. Taki stan przetrwał do okresu międzywojennego, kiedy obie części połączono w miasteczko gminne Szarkowszczynę, a nazwę Stara Szarkowszczyna zachował tylko niewielki folwark. Po Traktacie ryskim w 1921 roku Szarkowszczyzna leżała na terenie II Rzeczpospolitej.
W latach dwudziestych i trzydziestych Szarkowszczyna stanowiła dla okolicznych wsi ośrodek kulturalno-oświatowy, administracyjny (siedziba wiejskiej gminy Szarkowszczyzna), handlowy i komunikacyjny (zbudowano już kolej z Druji do Woropajewa – połączenie z Wilnem). Zabudowa miasta była w większości drewniania. W konsekwencji postanowień Paktu Ribbentrop-Mołotow od jesieni 1939 miejscowość była okupowana przez ZSRR, a od lata 1941 okupowana przez III Rzeszę Niemiecką. W 1943 roku na konferencji w Teheranie zatwierdzono, że terytoria te znajdą się w składzie ZSRR. Od 1991 roku na terenie Republiki Białoruś.
Obecnie Szarkowszczyna uzyskała status osiedla typu miejskiego i centrum administracyjnego rejonu. Miasteczko rozbudowało się po obu stronach Dzisny.
Flaga i herb
Flaga i herb Szarkowszczyzny zostały ustanowione 20 stycznia 2006 roku rozporządzeniem prezydenta Białorusi nr 36[2].
Zabytki
Zachowane:
- murowana cerkiew ufundowana w 1639 roku przez Lwa Sapiehę, w 1839 r. gruntownie odnowiona staraniem Bernarda Fiedorowicza (za władzy radzieckiej przeznaczona była na skład handlowy)
- drewniana cerkiew ufundowana w 1912 r. przez Mikołaja Łopacińskiego, o modernistycznej architekturze, w dobrym stanie technicznym, kolorowo malowana
- skromny dwór z początku XX w. należący do jednego z dawnych folwarków, gdzie obecnie mieści się ośrodek zdrowia.
Budynki które uległy zniszczeniu:
- drewniany kościół, którego budowę rozpoczęto w lipcu 1906 roku na gruncie podarowanym przez Wandę Bogucką został rozebrany pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku (obecnie staraniem miejscowej społeczności polskiej zbudowano nową świątynię)
- dawna rezydencja Łopacińskich
Ludność
W okresie międzywojennym miasteczko liczyło kilka tysięcy mieszkańców – w większości pochodzenia żydowskiego – który w czasie okupacji niemieckiej (w 1941-44) zostali wywiezieni i wymordowani w obozach zagłady. Społeczność żydowska zajmowała się głównie handlem, skupem płodów rolnych (np. lnu) i rzemiosłem.
Konflikty narodowościowe ujawniły się dopiero w czasie władzy radzieckiej i okupacji niemieckiej, wywołane agresją władz i wrogim działaniem między sobą organizacji partyzanckich. Dużo Polaków zostało wywiezionych w głąb Rosji, a z pozostałych duża część – po zakończeniu II wojny światowej – repatriowała się do Polski.
Przypisy
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 75.
- ↑ Alaksandr Łukaszenka: УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ - 20 января 2006 г. № 36. Narodowy Internetowy Portal Prawny Republiki Białorusi, 2006-01-20. [dostęp 2010-04-04]. (ros.).
Bibliografia
- Grzegorz Rąkowski, Smak Kresów, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Warszawa 2000.
Linki zewnętrzne
- Szarkowszczyzna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 797.