Kazimierz Chłędowski

Kazimierz Chłędowski

Ok. 1910
Data i miejsce urodzenia	23 lutego 1843 Lubatówka
Data i miejsce śmierci	20 marca 1920 Wiedeń
Zawód, zajęcie	pisarz, historyk, polityk

{{Biogram infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = Nieznane pola: "imię przy narodzeniu" oraz "podpis".

Kazimierz Chłędowski (ur. 23 lutego 1843 w Lubatówce koło Krosna, zm. 20 marca 1920 w Wiedniu) – pisarz polski, pamiętnikarz, badacz kultury, satyryk, historyk kultury, gawędziarz, popularyzator kultury włoskiej, działacz państwowy, powołany do ministerstwa dla spraw Galicji w Wiedniu, pełnił tam funkcję sekretarza, następnie szefa biura, a od 1899 ministra monarchii w gabinecie Clary’ego i Witteka w cesarsko-królewskiej Austrii, właściciel m. Wietrzno koło Krosna.

Pochodził z rodziny ziemiańskiej. Był synem Ottona Chłędowskiego (dzierżawcy i administratora dóbr Poźniaków i Brunickich w Nowotańcu, Męcińskich w Dukli i Załuskich w Iwoniczu) i Michaliny z Niesiołowskich, bratankiem Adama Tomasza (1790-1855) – bibliografa, dziennikarza, wydawcy – oraz Walentego – krytyka literackiego i wydawcy. Jego ciotką była Maria Pomezańska z Chłędowskich (1806-1862) – malarka, pisarka, pamiętnikarka, gawędziarka.

W roku 1846 podczas rabacji jego ojciec został zabrany z Nowotańca przez milicję chłopską i oddany do sanockiego cyrkułu. Matka z synem dzięki uprzejmości sąsiadów uniknęła losu ojca.

Pierwsze nauki pobierał w domu rodzinnym. Następnie uczęszczał do szkoły w Sanoku. Jego nauczycielem, jak i Michała Bobrzyńskiego, był Piotr Burzyński. Później uczył się w gimnazjach w Tarnowie i Nowym Sączu oraz w gimnazjum św. Anny w Krakowie. Studiował prawo na uniwersytecie w Pradze i na Uniwersytecie Jagiellońskim (1862-1867). W 1867 obronił doktorat praw na UJ po przedstawieniu pracy Zdania ze wszystkich umiejętności prawniczych i politycznych. Przygotował również rozprawę habilitacyjną O kredycie rolniczym i jego instytucjach na UJ, ale nie zgłosił się do wykładu habilitacyjnego i nie uzyskał stopnia docenta.

Pracował w instytucjach rządowych we Lwowie (m.in. komisarz powiatowy Namiestnictwa we Lwowie w okręgu lwowskim i złoczowskim). Od 1881 pracował jako urzędnik w Wiedniu – rzeczywisty tajny radca Biura Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (1881-1882), szef Biura tajnego radcy Ministerstwa dla Galicji (1882-1899), minister spraw dla Galicji (1899-1900).

Od połowy lat 60. publikował artykuły popierające idee pozytywistyczne (w „Dzienniku Literackim”).

Był autorem powieści obyczajowych (Skrupuły, 1877; Ella, 1877), powieści kryminalnej (Po nitce do kłębka, 1872), utworów satyrycznych (Album fotograficzne, 1870-1872, 2 części, portrety polityków galicyjskich; Zwierciadło głupstwa, 1877, powieść).

Wysoko cenione są jego pamiętniki z lat 1843-1901 (wydane w 2 tomach w 1951, drugie uzupełnione wydanie w 1957), a także prace z historii kultury. Przekazał w nich efekt swoich wieloletnich badań muzealnych i archiwalnych we Włoszech, opisując problemy religijne, polityczne, kulturalne, literackie i naukowe Italii od XV do XVIII wieku. Niektóre z publikacji:

• Królowa Bona (1876)
• Dwór w Ferrarze (1907)
• Rzym, ludzie Odrodzenia (1909)
• Rzym, ludzie baroku (1912)
• Rokoko we Włoszech (1914)
• Historie neapolitańskie (1917)
• Ostatni Walezjusze (1920)
• Dwutomowe Pamiętniki; Galicja i Wiedeń.

Współpracował z wieloma pismami, m.in. „Biblioteką Warszawską”, „Gazetą Lwowską”, „Gazetą Polską”, „Gazetą Warszawską”, „Słowem”, „Tygodnikiem Ilustrowanym”.

Był przeciwnikiem poezji romantycznej, wypowiadał się także przeciwko powstaniu styczniowemu. Do grona jego przyjaciół należeli m.in. kompozytor Władysław Żeleński, poeta Adam Asnyk, malarz Artur Grottger, aktorka Helena Modrzejewska. Żona Chłędowskiego, Stefania z Tabęckich (1850-1884) była literatką, nowelistką i eseistką.

W 1907 został członkiem-korespondentem AU; był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Franciszka Józefa i Krzyżem Kawalerskim Orderu Cesarza Leopolda.

Bibliografia

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983.
• Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, tom I: A-M, Warszawa 1984.
• Kazimierz Chłędowski – pisarz i badacz kultury/Kazimierz Chłędowski – writer and cultural historian, red. Jerzy Miziołek, Jacek Maj, Krosno: Muzeum Podkarpackie, 2007.

Literatura dodatkowa

• Stanisław Wasylewski: Chłędowski Kazimierz. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3: Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1937, s. 307–308. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 8304032910