Dolina Rybiego Potoku: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
rozbudowa, drobne redakcyjne |
rozbudowa |
||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
* [[grań główna Tatr]] na odcinku od [[Szpiglasowy Wierch|Szpiglasowego Wierchu]] po [[Rysy]] |
* [[grań główna Tatr]] na odcinku od [[Szpiglasowy Wierch|Szpiglasowego Wierchu]] po [[Rysy]] |
||
* [[północna grań Rysów]] po [[Horwacki Wierch]]<ref name=polkart/> |
* [[północna grań Rysów]] po [[Horwacki Wierch]]<ref name=polkart/> |
||
Dolina odgałęzia się na wysokości około 1150 m, w odległości około 4, 5 km na południe od [[Łysa Polana|Łysej Polany]]. Ma jedno odgałęzienie – [[Dolinka za Mnichem|Dolinkę za Mnichem]] i typową dla dolin polodowcowych budowę piętrową. W środkowym piętrze doliny znajduje się największe jezioro tatrzańskie – [[Morskie Oko]]. Wyższe piętra to podcięte [[próg lodowcowy|progami lodowcowymi]] [[Kocioł |
Dolina odgałęzia się na wysokości około 1150 m, w odległości około 4, 5 km na południe od [[Łysa Polana|Łysej Polany]]. Ma jedno odgałęzienie – [[Dolinka za Mnichem|Dolinkę za Mnichem]] i typową dla dolin polodowcowych budowę piętrową. W środkowym piętrze doliny znajduje się największe jezioro tatrzańskie – [[Morskie Oko]]. Wyższe piętra to podcięte [[próg lodowcowy|progami lodowcowymi]] [[Czarnostawiański Kocioł]], [[Bańdzioch]], [[Kocioł Kazalnicy]] i Dolina za Mnichem. W dolinie występują utworzone przez lodowce [[morena boczna|moreny boczne]], [[morena czołowa|moreny czołowe]] i [[morena denna|moreny denne]]<ref name=cw/>. Doliną płynie [[Rybi Potok (dopływ Białki)|Rybi Potok]] wypływający z Morskiego Oka. Na tyłach starego schroniska, po wschodniej stronie potoku znajduje się małe, gruszkowatego kształtu jeziorko – [[Stawek przy Stadliskach]]<ref name=nyka2/>. Nieco poniżej Rybi Potok rozlewa się w kolejne jeziorka – [[Rybie Stawki]]: Małe Morskie Oko, Żabie Oko i Małe Żabie Oko. W pobliżu gajówki pod Wantą Rybi Potok łączy się z [[Biała Woda Białczańska|Białą Wodą]], tworząc [[Białka (dopływ Dunajca)|Białkę]]. |
||
W ukształtowaniu doliny wyraźnie widoczne jest działanie lodowca: kotły, piętrowy układ, podcięcia zboczy, ogładzone skały, usypiska moren bocznych i [[morena]] czołowa (jeden z ładniejszych przykładów), na której zbudowano schronisko. W dolinie można zobaczyć wszystkie piętra roślinne od [[regiel dolny|regla dolnego]] po środowisko [[Piętro turniowe|turni]] (jedyny taki obszar w Polsce). Szczególnie cenne są zachowane pierwostany górnoreglowych borów [[świerk]]owo-[[Sosna limba|limbowych]]. Flora doliny składa się z ok. 350 gatunków roślin naczyniowych, w tym ok. 170 gatunków to rośliny wysokogórskie. W dolinie spotyka się także [[jeleń|jelenie]] (rykowisko koło Wanty), [[niedźwiedź brunatny|niedźwiedzie]], [[ryś|rysie]], [[świstak tatrzański|świstaki tatrzańskie]] i [[kozica|kozice]]<ref name=nyka/>. |
W ukształtowaniu doliny wyraźnie widoczne jest działanie lodowca: kotły, piętrowy układ, podcięcia zboczy, ogładzone skały, usypiska moren bocznych i [[morena]] czołowa (jeden z ładniejszych przykładów), na której zbudowano schronisko. W dolinie można zobaczyć wszystkie piętra roślinne od [[regiel dolny|regla dolnego]] po środowisko [[Piętro turniowe|turni]] (jedyny taki obszar w Polsce). Szczególnie cenne są zachowane pierwostany górnoreglowych borów [[świerk]]owo-[[Sosna limba|limbowych]]. Flora doliny składa się z ok. 350 gatunków roślin naczyniowych, w tym ok. 170 gatunków to rośliny wysokogórskie. W dolinie spotyka się także [[jeleń|jelenie]] (rykowisko koło Wanty), [[niedźwiedź brunatny|niedźwiedzie]], [[ryś|rysie]], [[świstak tatrzański|świstaki tatrzańskie]] i [[kozica|kozice]]<ref name=nyka/>. |
||
Dolina Rybiego Potoku jest dostępna dla turystów. Wytyczone w niej [[szlak turystyczny|szlaki turystyczne]] prowadzą w kierunku [[Schronisko PTTK nad Morskim Okiem|schroniska]] i Morskiego Oka. Jeszcze przed schroniskiem odchodzi znakowana droga przez grzbiet Opalonego do Doliny Pięciu Stawów Polskich. W pobliżu schroniska zbiegają się drogi prowadzące wokół Morskiego Oka, nad [[Czarny Staw pod Rysami|Czarny Staw]] i dalej na [[Rysy]] lub przez [[Kazalnica Mięguszowiecka|Kazalnicę]] na [[Mięguszowiecka Przełęcz pod Chłopkiem|Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem]], przez Dolinę za Mnichem na [[Wrota Chałubińskiego]] lub na [[Szpiglasowa Przełęcz|Szpiglasową Przełęcz]] i dalej do [[Dolina Pięciu Stawów Polskich|Doliny Pięciu Stawów Polskich]]<ref name=nyka/>. |
Dolina Rybiego Potoku jest dostępna dla turystów. Wytyczone w niej [[szlak turystyczny|szlaki turystyczne]] prowadzą w kierunku [[Schronisko PTTK nad Morskim Okiem|schroniska]] i Morskiego Oka. Jeszcze przed schroniskiem odchodzi znakowana droga przez grzbiet Opalonego do Doliny Pięciu Stawów Polskich. W pobliżu schroniska zbiegają się drogi prowadzące wokół Morskiego Oka, nad [[Czarny Staw pod Rysami|Czarny Staw]] i dalej na [[Rysy]] lub przez [[Kazalnica Mięguszowiecka|Kazalnicę]] na [[Mięguszowiecka Przełęcz pod Chłopkiem|Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem]], przez Dolinę za Mnichem na [[Wrota Chałubińskiego]] lub na [[Szpiglasowa Przełęcz|Szpiglasową Przełęcz]] i dalej do [[Dolina Pięciu Stawów Polskich|Doliny Pięciu Stawów Polskich]]<ref name=nyka/>. |
||
W Dolinie Rybiego Potoku jest kilka polan: [[Włosienica (Tatry)|Włosienica]], [[Szałasiska (Dolina Rybiego Potoku)|Szałasiska]], [[Polanka pod Uboczą]], [[Stadliska]]. Ich stan jest różny. Włosienica jest wybrukowana kamieniami, na Szałasiskach znajduje się obozowisko [[taternictwo|taterników]], Polanka pod Uboczą i Stadliska zarastają lasem<ref name=cw/>. Dolina miała swoją przeszłość pasterską. Istniały w niej dwie [[hale tatrzańskie|hale]]: [[Hala Morskie Oko]] i [[Hala za Mnichem]]<ref name=wet/>. Górna granica lasu nie uległa jednak wskutek pasterstwa sztucznemu obniżeniu, jak bywało to na innych halach. Na dnie doliny nastąpiło natomiast jej naturalne obniżenie wskutek [[inwersja temperatury|inwersji temperatury]]<ref name=cw/>. |
|||
== Szlaki turystyczne == |
== Szlaki turystyczne == |
||
Wersja z 11:23, 13 kwi 2020
Dolina Rybiego Potoku (niem. Fischseetal, słow. dolina Rybieho potoka, węg. Halas-tavi-völgy) – dolina w Tatrach Wysokich, odgałęzienie Doliny Białki[1]. Powierzchnia doliny wynosi ok. 11,5 km², długość ok. 5,5 km[2]. Granice doliny tworzą:
- północno-wschodnia grań Szpiglasowego Wierchu
- grań główna Tatr na odcinku od Szpiglasowego Wierchu po Rysy
- północna grań Rysów po Horwacki Wierch[3]
Dolina odgałęzia się na wysokości około 1150 m, w odległości około 4, 5 km na południe od Łysej Polany. Ma jedno odgałęzienie – Dolinkę za Mnichem i typową dla dolin polodowcowych budowę piętrową. W środkowym piętrze doliny znajduje się największe jezioro tatrzańskie – Morskie Oko. Wyższe piętra to podcięte progami lodowcowymi Czarnostawiański Kocioł, Bańdzioch, Kocioł Kazalnicy i Dolina za Mnichem. W dolinie występują utworzone przez lodowce moreny boczne, moreny czołowe i moreny denne[4]. Doliną płynie Rybi Potok wypływający z Morskiego Oka. Na tyłach starego schroniska, po wschodniej stronie potoku znajduje się małe, gruszkowatego kształtu jeziorko – Stawek przy Stadliskach[5]. Nieco poniżej Rybi Potok rozlewa się w kolejne jeziorka – Rybie Stawki: Małe Morskie Oko, Żabie Oko i Małe Żabie Oko. W pobliżu gajówki pod Wantą Rybi Potok łączy się z Białą Wodą, tworząc Białkę.
W ukształtowaniu doliny wyraźnie widoczne jest działanie lodowca: kotły, piętrowy układ, podcięcia zboczy, ogładzone skały, usypiska moren bocznych i morena czołowa (jeden z ładniejszych przykładów), na której zbudowano schronisko. W dolinie można zobaczyć wszystkie piętra roślinne od regla dolnego po środowisko turni (jedyny taki obszar w Polsce). Szczególnie cenne są zachowane pierwostany górnoreglowych borów świerkowo-limbowych. Flora doliny składa się z ok. 350 gatunków roślin naczyniowych, w tym ok. 170 gatunków to rośliny wysokogórskie. W dolinie spotyka się także jelenie (rykowisko koło Wanty), niedźwiedzie, rysie, świstaki tatrzańskie i kozice[2].
Dolina Rybiego Potoku jest dostępna dla turystów. Wytyczone w niej szlaki turystyczne prowadzą w kierunku schroniska i Morskiego Oka. Jeszcze przed schroniskiem odchodzi znakowana droga przez grzbiet Opalonego do Doliny Pięciu Stawów Polskich. W pobliżu schroniska zbiegają się drogi prowadzące wokół Morskiego Oka, nad Czarny Staw i dalej na Rysy lub przez Kazalnicę na Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem, przez Dolinę za Mnichem na Wrota Chałubińskiego lub na Szpiglasową Przełęcz i dalej do Doliny Pięciu Stawów Polskich[2].
W Dolinie Rybiego Potoku jest kilka polan: Włosienica, Szałasiska, Polanka pod Uboczą, Stadliska. Ich stan jest różny. Włosienica jest wybrukowana kamieniami, na Szałasiskach znajduje się obozowisko taterników, Polanka pod Uboczą i Stadliska zarastają lasem[4]. Dolina miała swoją przeszłość pasterską. Istniały w niej dwie hale: Hala Morskie Oko i Hala za Mnichem[1]. Górna granica lasu nie uległa jednak wskutek pasterstwa sztucznemu obniżeniu, jak bywało to na innych halach. Na dnie doliny nastąpiło natomiast jej naturalne obniżenie wskutek inwersji temperatury[4].
Szlaki turystyczne
– czerwony z Toporowej Cyrhli przez Psią Trawkę, Rówień Waksmundzką, dalej Doliną Rybiego Potoku wzdłuż szosy nad Morskie Oko i obok Czarnego Stawu na Rysy.
- Czas przejścia od Wodogrzmotów Mickiewicza do schroniska nad Morskim Okiem: 1:30 h, ↓ 1:15 h
- Czas przejścia od schroniska do Czarnego Stawu: 50 min, ↓ 40 min
- Czas przejścia od schroniska na Rysy: 3:50 h, ↓ 3:10 h
- – asfaltowa szosa z parkingu na polanie Palenica Białczańska (niedostępna dla samochodów), łącząca się z czerwonym szlakiem przed Wodogrzmotami Mickiewicza. Czas przejścia z Palenicy nad Morskie Oko: 2:20 h, ↓ 1:55 h
- – czerwony dookoła Morskiego Oka. Czas przejścia: 50 min
– niebieski znad Morskiego Oka przez Świstówkę Roztocką do schroniska PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich. Czas przejścia: 2 h, w drugą stronę 1:40 h
– żółty znad Morskiego Oka na Szpiglasową Przełęcz („Ceprostrada”). Czas przejścia: 2:15 h, ↓ 1:40 h- – czerwony od szlaku żółtego na Wrota Chałubińskiego. Czas przejścia: 1 h, ↓ 45 min
– zielony znad Czarnego Stawu przez Kazalnicę Mięguszowiecką na Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem. Czas przejścia: 2:30 h, ↓ 2 h[6]
 |
 |
 |
 |
Przypisy
- ↑ a b Witold Henryk Paryski, Zofia Radwańska-Paryska, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-71-04-009-1
- ↑ a b c Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. XIII, Latchorzew: Wydawnictwo „Trawers”, 2006, ISBN 83-915859-1-3
- ↑ Tatry Wysokie i Bielskie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000, Warszawa, Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/06, ISBN 83-87873-26-8
- ↑ a b c Władysław Cywiński, Grań Żabiego. Przewodnik szczegółowy, tom 7, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 1999, ISBN 83-7104-O24-5
- ↑ Józef Nyka, Dolina Rybiego Potoku (Morskiego Oka). Monografia krajoznawcza, Warszawa: Sport i Turystyka,1956
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2005. ISBN 83-88112-35-X.