Ekspresjonizm ceglany: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
Linia 30: Linia 30:
Szczególnymi przykładami ekspresjonizmu ceglanego są budynki przy Böttcherstrasse w [[Brema|Bremie]], zaprojektowane przez Bernharda Hoetgera oraz ratusz w [[Wilhelmshaven]] projektu Fritza Högera. W tym stylu wzniesiono także [[Most podnoszony|mosty podnoszone]] nad [[Kanał Nadbrzeżny|Kanałem Nadbrzeżnym]] w [[Oldenburg]]u: ''[[Cäcilienbrücke]]'' i ''Amalienbrücke'' (zastąpiony nową konstrukcją w 1980).
Szczególnymi przykładami ekspresjonizmu ceglanego są budynki przy Böttcherstrasse w [[Brema|Bremie]], zaprojektowane przez Bernharda Hoetgera oraz ratusz w [[Wilhelmshaven]] projektu Fritza Högera. W tym stylu wzniesiono także [[Most podnoszony|mosty podnoszone]] nad [[Kanał Nadbrzeżny|Kanałem Nadbrzeżnym]] w [[Oldenburg]]u: ''[[Cäcilienbrücke]]'' i ''Amalienbrücke'' (zastąpiony nową konstrukcją w 1980).


<gallery>
<gallery heights="100" mode="packed">
Plik:Deutsches Haus, Flensburg.JPG|''Deutsches Haus'' we [[Flensburg]]u (1927–1930)
Plik:Deutsches Haus, Flensburg.JPG|''Deutsches Haus'' we [[Flensburg]]u (1927–1930)
Plik:Hamburg.Reemtsma.Details.wmt.jpg|Fabryka papierosów ''Haus Neuerburg'' w [[Hamburg]]u
Plik:Hamburg.Reemtsma.Details.wmt.jpg|Fabryka papierosów ''Haus Neuerburg'' w [[Hamburg]]u

Wersja z 17:19, 8 lip 2021

Chilehaus w Hamburgu

Ekspresjonizm ceglany (niem. Backsteinexpressionismus) - styl architektoniczny (odmiana ekspresjonizmu), w którym ceramika architektoniczna (cegły, płytki lub klinkier) jest głównym materiałem budowlanym i dekoracyjnym. Budynki w tym stylu wznoszono głównie w Niemczech w latach dwudziestych XX w.

Głównymi centrami tego stylu były większe miasta w północnych Niemczech i Zagłębiu Ruhry. Należała do niego również Szkoła Amsterdamska, której wpływy sięgały także na dalsze regiony. Ekspresję ceglanych elewacji wielokrotnie wykorzystywano również w późniejszych nurtach architektonicznych.

Charakterystyka ekspresjonizmu ceglanego

Cegły klinkierowe
Detal elewacji, źle wypalony klinkier
Anzeiger-Hochhaus w Hanowerze

Ceglany ekspresjonizm rozwijał się równocześnie z architekturą Bauhausu. Podczas gdy architekci z Bauhausu opowiadali się za usunięciem wszystkich ornamentów i elementów dekoracyjnych, ekspresjonistyczni architekci opracowywali charakterystyczne formy lub ozdoby, często stosując szorstkie, kanciaste lub spiczaste elementy. Miały wyrażać dynamikę epoki, jej intensywność i napięcie.

Najważniejszymi materiałami budowlanymi były cegły oraz klinkier. Mocno wypalona cegła klinkierowa była bardzo popularna, zwłaszcza na elewacjach. Materiał ten dobrze się sprawdzał w trudnych warunkach środowiskowych jakim podlegały budynki przemysłowe, zwłaszcza w Zagłębiu Ruhry. Jego charakterystyczna surowa powierzchnia i bogata paleta kolorów od brązowej przez czerwoną do fioletowej również przyczyniły się do popularności tego materiału.

Charakterystyczną cechą ekspresjonizmu ceglanego jest dynamika fasad, osiągnięta wyłącznie poprzez układanie cegieł w wzory, które ożywiają duże, monotonne, powierzchnie ścian. W niektórych przypadkach nawet źle wypalone cegły klinkierowe były używane jako elementy dekoracyjne ze względu na ich indywidualny wygląd. Cegły murowano w różnych układach i aranżacjach tworząc bogaty repertuar dekoracji. Poziome rzędy cegieł wykonane z naprzemiennie wysuniętych i zagłębionych warstw, np. w Hans-Sachs-Haus w Gelsenkirchen (1927), są kolejną charakterystyczną cechą ekspresjonizmu ceglanego.

Elewacje były dodatkowo dekorowane rzeźbami wykonanymi z cegieł klinkierowych lub ceramiki. Przedstawicielami tej formy sztuki byli m.in.Richard Kuöhl i Ernst Barlach.

Czasami stosowano elementy z innych stylów architektonicznych, które przekładano na ceglane formy. W Chilehaus zaprojektowanym przezFritza Högera dominuje estetyka Art déco, a Anzeiger-Hochhaus w Hanowerze nawiązuje do architektury orientalnej. Ceglany ekspresjonizm wytworzył także własne, często osobliwe formy, takie jak Parabel-Kirchen (kościoły paraboliczne), np. Heilig-Kreuz-Kirche (kościół Świętego Krzyża) w Gelsenkirchen.

Przykłady

Północne Niemcy

Sprinkenhof w Hamburgu

W Hamburgu znajduje się wiele przykładów ekspresjonizmu ceglanego. Fritz Höger wyznaczył nowe standardy projektując Chilehaus z wyraźnymi, wertykalnymi podziałami elewacji i swobodnym wykorzystaniem materiału. Inne przykłady to sąsiedni kompleks Sprinkenhof, Broschek-Haus, biurowiec Leder-Schüler i fabryka papierosów Haus Neuerburg.

Do północnoniemieckich przedstawicieli ekspresjonizmu ceglanego należał Fritz Schumacher, projektant licznych budynków użyteczności publicznej w Hamburgu, takich jak deputacja finansowa na Gänsemarkt czy krematorium na cmentarzu Ohlsdorf oraz licznych szkół, m.in. w Volksdorf i w Jarrestadt.

Także w Hanowerze znajduje się wiele budynków w tym stylu. Oprócz Anzeiger-Hochhaus, są to m.in. dawne biura firmy Hansa Poelziga oraz budynki mieszkalne projektu Karla Elkarta, który zrealizował całe kwartały w południowej części miasta. Elkart zajmował się także budynkami użyteczności publicznej. Zaprojektował m.in. szkoły, bibliotekę miejską i warsztaty Teatru Państwowego Dolnej Saksonii[1].

Szczególnymi przykładami ekspresjonizmu ceglanego są budynki przy Böttcherstrasse w Bremie, zaprojektowane przez Bernharda Hoetgera oraz ratusz w Wilhelmshaven projektu Fritza Högera. W tym stylu wzniesiono także mosty podnoszone nad Kanałem Nadbrzeżnym w Oldenburgu: Cäcilienbrücke i Amalienbrücke (zastąpiony nową konstrukcją w 1980).

Zagłębie Ruhry

Ekspresjonizm ceglany był bardzo popularny w regionie Ren-Ruhra, gdzie stał się stylem quasi-regionalnym. Ceglane ściany dobrze znosiły trudne warunki przemysłowe i umożliwiały uzyskanie harmonijnych i różnorodnych elewacji przy stosunkowo niewielkim nakładzie pracy. Mocno wypalony klinkier był kosztowny, dlatego wiele budynków projektowano z częściowo klinkierowymi i częściowo tynkowanymi fasadami.

W Zagłębiu Ruhry wzniesiono w tym stylu wiele obiektów, zarówno przemysłowych (hale produkcyjne, budynki administracyjne, wieże ciśnień itp.), mieszkalnych, jak i reprezentacyjnych (ratusze, urzędy pocztowe, kościoły i kamienice itp.).

Ważnym budynkiem jest Hans-Sachs-Haus w Gelsenkirchen, zaprojektowany przez Alfreda Fischera jako budynek wielofunkcyjny, ale później wykorzystany jako ratusz. Posiada cechy zarówno ekspresjonizmu, jak i modernizmu - stosunkowo prostą ceglaną fasadę i zaokrąglone narożniki.

W Gelsenkirchen znajduje się główne dzieło Josefa Franke - kościół Świętego Krzyża (zdesakralizowany w 2007 r.). Sklepienie kościoła ma formę wysokiej paraboli. Na szczycie kwadratowej wieży znajduje się ceglana figura Chrystusa.

Inne przykłady z Zagłębia Ruhry to komenda policji, Bert-Brecht-Haus i ratusz w Oberhausen, budynek administracyjny Regionalnego Stowarzyszenia Zagłębia Ruhry (Regionalverband Ruhr) w Essen, budynek administracyjny Bogestry i komenda policji w Bochum, a także oddział chirurgii dziecięcej w szpitalu miejskim w Dortmundzie. Szczególny przykład znajduje się w Kamp-Lintfort nad Dolnym Renem. W latach 1920–1924 wybudowano tam 14 domów bliźniaczych dla urzędników kopalni węgla kamiennego Friedrich Heinrich. Przykładami ekspresjonizmu ceglanego w Düsseldorfie są zespół budynków Ehrenhof, Wilhelm-Marx-Haus i budynki mieszkalne przy Kaiserswerther Straße, Uerdinger Straße (Haus Rheinpark), Cecilienallee, Lützowstraße i Golzheimer Platz.

  • Kościół Świętego Krzyża w Gelsenkirchen-Ückendorf (1927–1929)
    Kościół Świętego Krzyża w Gelsenkirchen-Ückendorf (1927–1929)
  • Ceglana figura Chrystusa na wieży kościoła Świętego Krzyża
    Ceglana figura Chrystusa na wieży kościoła Świętego Krzyża
  • Zajezdnia tramwajowa w Gelsenkirchen (1925–1926)
    Zajezdnia tramwajowa w Gelsenkirchen (1925–1926)
  • Budynek mieszkalno-usługowy Ring-Eck w Gelsenkirchen (1928)
    Budynek mieszkalno-usługowy Ring-Eck w Gelsenkirchen (1928)
  • Hauptstrasse 80, Gelsenkirchen (1926-1927)
    Hauptstrasse 80, Gelsenkirchen (1926-1927)
  • Hans-Sachs-Haus, Gelsenkirchen (1924-1927)
    Hans-Sachs-Haus, Gelsenkirchen (1924-1927)
  • Poczta Główna w Buer (1927)
    Poczta Główna w Buer (1927)
  • Bank w Wanne-Eickel (1926-1928)
    Bank w Wanne-Eickel (1926-1928)
  • Hansa-Haus w Herne (1927-28)
    Hansa-Haus w Herne (1927-28)
  • Budynek handlowy Lommel w Hamm, proj. Max Krusemark (1927)
    Budynek handlowy Lommel w Hamm, proj. Max Krusemark (1927)
  • Ratusz w Oberhausen (1927–1930)
    Ratusz w Oberhausen (1927–1930)
  • Główny magazyn GHH, proj. Peter Behrens (1921–1925)
    Główny magazyn GHH, proj. Peter Behrens (1921–1925)
  • Tonhalle Düsseldorf, proj. Wilhelm Kreis (1925-1926)
    Tonhalle Düsseldorf, proj. Wilhelm Kreis (1925-1926)
  • Prinz-Georg-Strasse 100, Düsseldorf (1924-1925)
    Prinz-Georg-Strasse 100, Düsseldorf (1924-1925)

Berlin

Borsigturm w Berlinie-Tegel

Przykłady ekspresjonizmu ceglanego w Berlinie:

Polska

Przykłady ekspresjonizmu ceglanego w Polsce:

Architekci

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ John Zukowsky, Kennie Ann Laney-Lupton, Wojciech G. Lesnikowski: Architektur in Deutschland. 1919–1939. Die Vielfalt der Moderne. München: Prestel-Verlag, 1994, s. 157-165. ISBN 3-7913-1339-8. (niem.).
  2. ↑ Landesdenkmalamt Berlin. Denkmaldatenbank. Fernmeldeamt.. berlin.de. [dostęp 2020-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-23)]. (niem.).
  3. ↑ Lothar Neumann. Das Postscheckamt in Breslau. „Deutsche Bauzeitung”. 9,10, s. 61-66, 1931-01-28. [dostęp 2020-06-20]. (niem.). 
  4. ↑ Aleksander Masłowski: Kasa Chorych przy Wałowej i ceglany ekspresjonizm. 2011-03-03. [dostęp 2020-06-20].
  5. ↑ Serafin 2015 ↓.
  6. ↑ Małgorzata Lichecka: Światowe budynki z Gleiwitz. 2018-01-20. [dostęp 2020-06-20].
  7. ↑ Wolfram Suhr: Diedrich Suhr - Architekt und Seine Bauten in Schlawe in Pommern, 1921-1929. W: Włodzimierz Rączkowski, Jan Sroka: Historia i kultura Ziemi Sławieńskiej. T. VII: Gmina Sławno. Sławno: Dziedzictwo, 2008, s. 271-295. ISBN 978-83-7591-046-9.

Bibliografia

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ekspresjonizm_ceglany&oldid=63943226”