Chilehaus

Speicherstadt i Kontorhausviertel z Chilehaus^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Niemcy
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	IV
Numer ref.	1467
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2015; na 39. sesji
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Chilehaus
	nr rej. 29133
	; Charakterystyczna fasada wschodnia – „dziób” Chilehaus
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Hamburg
Miejscowość	Hamburg
Adres	Burchardplatz 1; Burchardstraße 13, 15; Depenau 3; Fischertwiete 1, 2; Pumpen 6, 8
Typ budynku	budynek biurowy
Styl architektoniczny	Ekspresjonizm ceglany
Architekt	Fritz Höger
Kondygnacje	10
Powierzchnia użytkowa	ponad 30 tys. m²
Rozpoczęcie budowy	1922
Ukończenie budowy	1924
Właściciel	Union Investment Real Estate AG
	Położenie na mapie Hamburga Chilehaus
	Położenie na mapie Niemiec Chilehaus
	53°32′52″N 10°00′05″E/53,547778 10,001389
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Chilehaus – dziesięciopiętrowy budynek biurowy w Kontorhausviertel w Hamburgu, w Niemczech.

Wyjątkowy przykład ekspresjonizmu ceglanego z lat 20. XX wieku. Zaprojektowany przez niemieckiego architekta Fritza Högera (1887–1949), został zbudowany w latach 1922–1924 na zlecenie niemieckiego przedsiębiorcy Henry’ego B. Slomana (1848–1931).

W 2015 roku hamburskie Speicherstadt i Kontorhausviertel z Chilehaus zostały wpisane na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Kontorhausviertel: **Chilehaus** (zaznaczony na czerwono), Sprinkenhof (zaznaczony na zielono) i Meßberghof (zaznaczony na niebiesko)

Chilehaus znajduje się w centrum Kontorhausviertel na południowym krańcu centrum Hamburga, naprzeciwko Speicherstadt, w pobliżu portu^[3]. Leży przy Burchardplatz 1, pomiędzy Burchardstrasse i Pumpen, przedzielony Fischertwiete^[4].

Adresy gmachu to: Burchardplatz 1, Burchardstraße 13, 15, Depenau 3, Fischertwiete 1, 2 i Pumpen 6, 8^[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Chilehaus powstał na zlecenie Henry’ego B. Slomana (1848–1931), który po latach spędzonych w Chile i wzbogaceniu się na produkcji i handlu saletrą chilijską, powrócił do rodzinnego Hamburga, gdzie przejął rodzinne przedsiębiorstwa żeglugowe^[4]^[3]. W okresie hiperinflacji w Republice Weimarskiej był najbogatszym przedsiębiorcą w ówczesnym Hamburgu^[3], w którym zamierzał wybudować biurowiec^[4]^[3].

Na początku lat 20. XX wieku Kontorhausviertel wymagało sanacji i władze Hamburga sprzedawały tamtejsze działki pod nowe inwestycje^[3]. Sloman wystartował w przetargu na tereny w centrum Kontorhausviertel po obydwu stronach Fischertwiete, którymi zainteresowany był również hamburski bankier Max Warburg (1867–1946)^[3]. Warburg miał już przygotowany projekt przez firmę architektoniczną Hans und Oskar Gerson, która, z uwagi na panującą hiperinflację zakupiła szybko 4,8 miliona cegieł klinkierowej z Bockhornu drugiej jakości^[3]. Przetarg wygrał Sloman, który odkupił od Gersonów cegłę, ale projekt budynku zlecił Fritzowi Högerowi (1887–1949), który wielokrotnie zmieniał plany, by spełnić wymogi stawiane przez władze miasta^[3].

Budynek wzniesiono w latach 1922–1924^[3]. Z powierzchnią użytkową 36 tys. m² Chilehaus był jednym z największych biurowców przedwojennych Niemiec^[4]. W 1993 roku budynek zakupiło przedsiębiorstwo Union Investment Real Estate AG (dawniej DIFA), które nadal pozostaje jego właścicielem^[5].

W 1935 roku Chilehaus został objęty ochroną^[3], a w 1983 wpisany w rejestr zabytków^[5]. W 2015 roku hamburskie Speicherstadt i Kontorhausviertel z Chilehaus zostały wpisane na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO^[6].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Chilehaus

Chilehaus wzniesiony został z ciemnoczerwonej cegły klinkierowej w stylu północno-niemieckiego ekspresjonizmu a jego bryła przypomina kształtem statek^[3]^[7]^[8]. Użyta do budowy drugiej jakości cegła odbija światło na niebiesko, zielono i fioletowo^[7].

Gmach składa się z dwóch bloków po obydwu stronach Fischertwiete z dziedzińcami wewnętrznymi – blok po stronie zachodniej ma prawie regularny prostokątny kształt^[8], a po stronie wschodniej, łączy się w szpic, przypominający dziób statku^[9]. Na „dziobie” znajduje się „galion” – figura kamiennego kondora autorstwa Richarda Kuöhla (1880–1961) – jednego z symboli herbu Chile^[9]^[8]. Fasada północna biegnie wzdłuż linii prostej, a południowa tworzy łagodny łuk w kształcie litery „s”^[9]. Fischertwiete została zintegrowana z Chilehaus, ujęta w arkadowe przejście pod budynkiem i zamknięta dla ruchu drogowego^[9]^[8].

Układ pięter jest różny w różnych częściach budynku^[8]. Z reguły nad parterem z arkadami i oknami o łukowatym kształcie, znajduje się pięć pięter (po stronie zachodniej sześć) z oknami o białych framugach^[7]. Nad nimi wznoszą się trzy cofnięte piętra z balkonami o białych balustradach – jak reling statku^[7]. W niektórych częściach gmach ma dziesięć pięter^[8]. Przestrzenie pomiędzy oknami wypełniają mury o wątku wendyjskim z pionowymi lizenami na szerokość dwóch cegieł, wystającymi z fasady pod kątem 45°^[8].

Na dziedzińce prowadzą portale utrzymane w stylu gotyku angielskiego^[7]. Dziedziniec centralny wyłożony jest kamieniami^[7].

Wnętrza utrzymane są w stylu art déco^[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Hamburg, Behörde für Kultur und Medien: Denkmalliste nach § 6 Absatz 1 Hamburgisches Denkmalschutzgesetz vom 05. April 2013, (HmbGVBl S. 142). 2020-12-15, s. 4012. [dostęp 2021-01-20].
↑ Union Investment Real Estate GmbH: Chilehaus: Auf einen Blick. [dostęp 2016-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-25)]. (niem.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k 100 x Deutschland: die 100 wichtigsten Kulturdenkmäler. DuMont Reiseverlag, 2006, s. 171, seria: DuMont-Dokumente: DuMont Kunst-Reiseführer. ISBN 978-3-7701-6395-3. [dostęp 2016-10-09]. (niem.).
↑ ^a ^b ^c ^d Ralf Lange: Architekturfuhrer Hamburg: Arachitercutral Guide to Hamburg. Edition Axel Menges, 1995, s. 30. ISBN 978-3-930698-58-5. [dostęp 2016-10-09]. (niem.).
↑ ^a ^b Union Investment Real Estate GmbH: Chilehaus: Architektur und Geschichte. [dostęp 2016-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-10)]. (niem.).
↑ UNESCO: Speicherstadt and Kontorhaus District with Chilehaus. [dostęp 2016-10-09]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g 100 x Deutschland: die 100 wichtigsten Kulturdenkmäler. DuMont Reiseverlag, 2006, s. 173, seria: DuMont-Dokumente: DuMont Kunst-Reiseführer. ISBN 978-3-7701-6395-3. [dostęp 2016-10-09]. (niem.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Hamburg: Speicherstadt and Kontorhaus District with Chilehaus – nomination file. [dostęp 2016-10-09]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d 100 x Deutschland: die 100 wichtigsten Kulturdenkmäler. DuMont Reiseverlag, 2006, s. 172, seria: DuMont-Dokumente: DuMont Kunst-Reiseführer. ISBN 978-3-7701-6395-3. [dostęp 2016-10-09]. (niem.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Thiel-Siling, Sabine (ed.): Icons of Architecture”, Prestel, 1998, ISBN 3-7913-3398-4.

[7] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[8] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[:0-1] Hamburg, Behörde für Kultur und Medien: Denkmalliste nach § 6 Absatz 1 Hamburgisches Denkmalschutzgesetz vom 05. April 2013, (HmbGVBl S. 142). 2020-12-15, s. 4012. [dostęp 2021-01-20].

[Chilehaus-2] Union Investment Real Estate GmbH: Chilehaus: Auf einen Blick. [dostęp 2016-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-25)]. (niem.).

[DuMont171-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k 100 x Deutschland: die 100 wichtigsten Kulturdenkmäler. DuMont Reiseverlag, 2006, s. 171, seria: DuMont-Dokumente: DuMont Kunst-Reiseführer. ISBN 978-3-7701-6395-3. [dostęp 2016-10-09]. (niem.).

[Lange30-4] Ralf Lange: Architekturfuhrer Hamburg: Arachitercutral Guide to Hamburg. Edition Axel Menges, 1995, s. 30. ISBN 978-3-930698-58-5. [dostęp 2016-10-09]. (niem.).

[Chilehaus2-5] Union Investment Real Estate GmbH: Chilehaus: Architektur und Geschichte. [dostęp 2016-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-10)]. (niem.).

[unesco1-6] UNESCO: Speicherstadt and Kontorhaus District with Chilehaus. [dostęp 2016-10-09]. (ang.).

[DuMont173-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g 100 x Deutschland: die 100 wichtigsten Kulturdenkmäler. DuMont Reiseverlag, 2006, s. 173, seria: DuMont-Dokumente: DuMont Kunst-Reiseführer. ISBN 978-3-7701-6395-3. [dostęp 2016-10-09]. (niem.).

[unesco2-10] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Hamburg: Speicherstadt and Kontorhaus District with Chilehaus – nomination file. [dostęp 2016-10-09]. (ang.).

[DuMont172-11] 100 x Deutschland: die 100 wichtigsten Kulturdenkmäler. DuMont Reiseverlag, 2006, s. 172, seria: DuMont-Dokumente: DuMont Kunst-Reiseführer. ISBN 978-3-7701-6395-3. [dostęp 2016-10-09]. (niem.).

[12] Wspólnie z Wielką Brytanią

[13] Wspólnie z Austrią, Francją, Słowenią, Szwajcarią, Włochami

[14] Wspólnie z Argentyną, Belgią, Francją, Indiami, Japonią i Szwajcarią

[15] Wspólnie z Austrią, Belgią, Czechami, Francją, Wielką Brytanią i Włochami

[16] Wspólnie z Holandią, Danią

[17] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[18] Wspólnie z Polską

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[b]

[7]

[8]

[9]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

[F]

[G]

Kulturowe	Katedra w Akwizgranie Katedra w Spirze Pałac arcybiskupi w Würzburgu, ogrody pałacowe i Plac Rezydencji Kościół pielgrzymkowy w Wies Pałace Augustusburg i Falkenlust w Brühl Katedra Wniebowzięcia Matki Bożej, skarbiec i Kościół św. Michała w Hildesheimie Zabytki rzymskie w Trewirze (Porta Nigra, most rzymski, Termy Cesarskie, amfiteatr rzymski, Barbarathermen, Bazylika Konstantyna, kolumna w Igel, Katedra św. Piotra i Kościół Najświętszej Marii Panny) Lubeka miasto hanzeatyckie Granice Cesarstwa Rzymskiego (Wał Hadriana, Wał Antonina i Limes Górnogermańsko-Retycki)^[A] Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie Opactwo i klasztor Altenmünster w Lorsch Kopalnie w Rammelsberg oraz zespół zabytkowy w Goslar Bamberg – miasto i katedra św. Piotra i Jerzego Opactwo Maulbronn Kolegiata, zamek i Stare Miasto w Quedlinburgu Huta żelaza w Völklingen Katedra w Kolonii Budynki Bauhausu w Dessau-Roßlau i Weimarze Zabytki upamiętniające pobyt Lutra w Eisleben i Wittenberdze Klasycystyczny Weimar Wyspa Muzeów w Berlinie Zamek Wartburg koło Eisenach Ogrody Dessau-Wörlitz Wyspa klasztorna Reichenau na Jeziorze Bodeńskim Kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein w Essen Dolina górnego Renu Stare Miasta Stralsundu i Wismaru Ratusz i posąg Rolanda w Bremie Stare miasto w Ratyzbonie wraz z dzielnicą Stadtamhof Modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie Prehistoryczne osady na palach^[B] Fabryka obuwia Fagus w Alfeldzie Opera Margrabiów Park Wilhelmshöhe w Kassel Karoliński westwerk kościoła i „civitas” w Corvey Speicherstadt i Kontorhausviertel wraz z Chilehaus Dzieła architektury Le Corbusiera^[C] Jaskinie i sztuka epoki lodowej w Jurze Szwabskiej Archeologiczny zespół graniczny Hedeby i Danevirke Katedra w Naumburgu Wspaniałe miasta uzdrowiskowe Europy^[D] Mathildenhöhe Darmstadt
Przyrodnicze	Kopalnia skamielin w Messel Morze Wattowe^[E] Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[F]
Kulturowe i przyrodnicze	Park Mużakowski w Bad Muskau^[G]