Juliusz Kleiner

Juliusz Kleiner

Data i miejsce urodzenia	24 kwietnia 1886 Lwów
Data i miejsce śmierci	23 marca 1957 Kraków
Odznaczenia

{{Biogram infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = Nieznane pola: "imię przy narodzeniu" oraz "podpis".

Juliusz Kleiner (ur. 24 kwietnia 1886 we Lwowie, zm. 23 marca 1957 w Krakowie) – polski historyk literatury polskiej.

Biografia

Pochodził ze spolonizowanej rodziny inżyniera kolejowego Hermana. Ukończył gimnazjum we Lwowie, następnie studiował polonistykę, germanistykę i filozofię na Uniwersytecie Lwowskim. Pomiędzy 1905 a 1908 był stypendystą Ossolineum. W 1908 uzyskał doktorat z polonistyki i germanistyki i rozpoczął pracę w szkolnictwie średnim. W latach 1910-1911 studiował w Niemczech i Francji. W 1912 habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim. W latach 1916-1920 był profesorem Uniwersytetu Warszawskiego, a od 1920 Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie kierował Oddziałem Filologii Polskiej Nowszej Zakładu Filologii Polskiej. Od 1919 był członkiem PAU, od 1933 Polskiej Akademii Literatury, od 1951 PAN. W czasie okupacji radzieckiej Lwowa (1939-1941) był zatrudniony na lwowskim Uniwersytecie, który wówczas nosił okupacyjną nazwę im. Iwana Franki, broniąc zajęć po polsku. 17 września 1940 roku wstąpił do Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy. W czasie okupacji niemieckiej (1941-1944) ukrywał się jako Jan Zalutyński na Lubelszczyźnie – Stefania Skwarczyńska, uratowana przezeń z Kazachstanu, umieściła go u rodzin Fudakowskich, Teleżyńskich i Żółtowskich (Krasnobród, Wilkołaz, Milejów). Po wojnie zamieszkał w Lublinie. W latach 1944-1947 był tam profesorem KUL, zaś w 1947 przeniósł się do Krakowa, gdzie był profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. W Krakowie mieszkał już do śmierci.

Badania nad romantyzmem

Pracę naukową rozpoczął wcześnie. W 1906 ukazała się w czasopiśmie Biblioteka Warszawska pierwsza jego rozprawa pt. Patriotyzm Słowackiego. W 1910 wyszła jego pierwsza książka Studia o Słowackim, a w dwa lata później dwutomowa monografia Zygmunt Krasiński. Dzieje myśli, która ukazuje Krasińskiego jako intelektualistę i poetę filozoficznego, przedstawia ewolucję jego myśli i rozwój osobowości. Jest to monografia dziejów myśli filozoficzno-społecznej (historia idei) czasów, w których poeta żył. Podczas swej pracy naukowej koncentrował się na poetach romantycznych. Trzem wieszczom epoki romantyzmu poświęcił monografie, a najwięcej czasu udzielil badaniom nad twórczością Słowackiego. Owocem tego jest wielka monografia o Słowackim. Tom pierwszy pt. Twórczość młodzieńcza ukazał się w 1919, tom drugi pt. Od Balladyny do Lilli Wenedy w 1920, tom trzeci pt. Okres Beniowskiego w 1923, natomiast tom czwarty Poeta mistyk w 1927. Wiele lat poświęcił również badaniu twórczości Mickiewicza. W 1934 ukazał się pierwszy tom monografii pt. Dzieje Gustawa. Został on wznowiony po wojnie w 1948, w tym samym roku ukazał się tom drugi Dzieje Konrada.

Nauka o literaturze

Inny dział twórczości naukowej Kleinera obejmują studia z zakresu teorii literatury. Przyjmował filozofię za najważniejszy element w badaniach literackich, ukazując związek literatury i wiedzy o literaturze z filozofią. Pierwsza – teoretyczna rozprawa – nosi tytuł Charakter i przedmiot badań literackich. W 1925 wydał obszerny tom pt. Studia z zakresu teorii literatury i filozofii, zawierający m.in. rozprawy: Romantyzm, Treść i forma w poezji, Z zagadnień bergsonizmu i romantyzmu.

Śmierć przerwała pracę uczonego nad pomnikowym wydaniem krytycznym Dzieł wszystkich Słowackiego, zainicjowanym w 1924. Wydał, uporządkował lub zrekonstruował wiele tekstów poezji romantycznej. Jego ostatnią pracę nad uporządkowaniem i zrekonstruowaniem dramatu Zawisza Czarny nazwano „poematem filologicznym”. Po jego śmierci edycję Dzieł wszystkich dokończył Władysław Floryan ze wspólpracownikami (ostatni tom, XVII, ukazał się w 1976).

Jest autorem podręcznikowego Zarysu historii literatury polskiej (dwa tomy, 1932 i 1939, oraz wyd. wznowione od 1947 przez Ossolineum we Wrocławiu), tomu szkiców pt. W kręgu Mickiewicza i Goethego, wielu rozpraw, recenzji, sprawozdań, wspomnień. Odegrał wielką, nowatorską rolę w dziejach polskiej humanistyki na początku XX wieku. Bronił tezy – wbrew przekonaniom pozytywistów (Hippolyte Taine) – o odrębności przedmiotu i metod badawczych nauk humanistycznych oraz nauk przyrodniczych. Był prezesem Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza.

Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, na obrzeżu kwatery zasłużonych (lecz poza jej właściwym obszarem) od strony kw. LXVIII. Z zawartego w 1928 r. małżeństwa z Marią z Kębłowskich pozostawił dwoje dzieci: ur. 25 maja 1929 r. Witolda, matematyka, wykładowcę UJ oraz ur. 1 kwietnia 1933 r. Anielę zam. Łopuszyńską, fizyka jądrowego, pracownicę naukową IBJ w Świerku.

Publikacje

Dorobek naukowy Kleinera jest bardzo obszerny (ponad 500 prac).

• „On Konrad Wallenrod”, „Twórczosc”, No. 4, 1945
• Zarys Dziejów Literatury Polskiej 1963
• Zarys Dziejow Literatury Polskiej Jezyka Polskiego Tom Drugi Wydanie II co-author Aleksander Bruckner, 1947
• Pojęcie idei u Berkeleya. Lwów: 1910.brak strony w książce

Odznaczenie

• Order Sztandaru Pracy I klasy (25 kwietnia 1956, za zasługi położone przy sporządzeniu Wydania Narodowego dzieł Adama Mickiewicza)

Linki zewnętrzne

• Biografia Juliusza Kleinera