Gustav Noske: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
źródło, poza tym na logikę: skoro Hanower był częścią Prus, w których rządził już komisarz Rzeszy, to jak takiego komisarza można było powołać po raz drugi dla pruskiego Hanoweru??? |
Anulowanie wersji 42381399 autora 5.172.247.226 (dyskusja) byli tzw. subkomisarze |
||
| Linia 23: | Linia 23: | ||
W latach 1919-20 był ministrem Reichswehry w rządzie Rzeszy – pierwszym ministrem obrony [[Republika Weimarska|Republiki Weimarskiej]]. |
W latach 1919-20 był ministrem Reichswehry w rządzie Rzeszy – pierwszym ministrem obrony [[Republika Weimarska|Republiki Weimarskiej]]. |
||
Urodził się w Brandenburgu nad [[Hawela|Hawelą]]. Z zawodu był mistrzem rzeźnictwa. Z polityką związał się poprzez działalność w związku zawodowym. Należał do [[Socjaldemokratyczna Partia Niemiec|Partii Sojaldemokratycznej]] (''Sozialdemokratische Partei Deutschlands'', SPD). W roku 1906 dostał się do [[Reichstag]]u. Pozostał posłem w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Interesował się sprawami wojskowymi oraz [[Kolonie niemieckie|kwestiami kolonialnymi]]. Można go zakwalifikować do prawego skrzydła socjalistów |
Urodził się w Brandenburgu nad [[Hawela|Hawelą]]. Z zawodu był mistrzem rzeźnictwa. Z polityką związał się poprzez działalność w związku zawodowym. Należał do [[Socjaldemokratyczna Partia Niemiec|Partii Sojaldemokratycznej]] (''Sozialdemokratische Partei Deutschlands'', SPD). W roku 1906 dostał się do [[Reichstag]]u. Pozostał posłem w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Interesował się sprawami wojskowymi oraz [[Kolonie niemieckie|kwestiami kolonialnymi]]. Można go zakwalifikować do prawego skrzydła socjalistów. |
||
Najbardziej wsławił się stłumieniem, w uzgodnieniu z również socjaldemokratycznym [[Kanclerze Niemiec#Kanclerz Republiki Weimarskiej|kanclerzem Republiki Weimarskiej]] [[Friedrich Ebert|Friedrichem Ebertem]] powstania komunistów i lewicowych socjaldemokratów, tzw. [[Powstanie Spartakusa (1919)|powstania Spartakusa]], zorganizowanego przez [[Związek Spartakusa]] w styczniu 1919 roku. W tym celu zalegalizował i posłużył się skrajnie prawicowymi organizacjami paramilitarnymi [[Freikorps]]ów. W dniach 10-17 stycznia 1919 Freikorpsy wraz żołnierzami [[Reichswehra|Reichswehry]] pod dowództwem generała [[Walther von Lüttwitz|von Lüttwitza]] stłumiły powstanie Spartakusa, którego przywódcy (jednocześnie przywódcy [[Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec|USPD]]<ref>Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec, wyodrębniona z SPD, lewicowa frakcja niemieckiej partii socjaldemokratycznej</ref>) – [[Róża Luksemburg]] i [[Karl Liebknecht]] – zostali po aresztowaniu przez pruską policję przekazani żołnierzom Freikorpsów. Oboje zostali następnie zamordowani, a sprawcy nie ponieśli z tego tytułu żadnej faktycznie odpowiedzialności<ref>Ciało Róży Luksemburg po zamordowaniu wrzucono do [[Hawela|Kanału Haweli]]. Odnaleziono je dopiero w lipcu 1919. Dwóch bezpośrednich sprawców zbrodni zostało skazanych na nieznaczne (2 lata) kary więzienia, trzeci zbiegł zagranicę. Mocodawcy nie zostali ustaleni ani ukarani.</ref>. Już ze względu na ten fakt Noske jest postacią kontrowersyjną. |
Najbardziej wsławił się stłumieniem, w uzgodnieniu z również socjaldemokratycznym [[Kanclerze Niemiec#Kanclerz Republiki Weimarskiej|kanclerzem Republiki Weimarskiej]] [[Friedrich Ebert|Friedrichem Ebertem]] powstania komunistów i lewicowych socjaldemokratów, tzw. [[Powstanie Spartakusa (1919)|powstania Spartakusa]], zorganizowanego przez [[Związek Spartakusa]] w styczniu 1919 roku. W tym celu zalegalizował i posłużył się skrajnie prawicowymi organizacjami paramilitarnymi [[Freikorps]]ów. W dniach 10-17 stycznia 1919 Freikorpsy wraz żołnierzami [[Reichswehra|Reichswehry]] pod dowództwem generała [[Walther von Lüttwitz|von Lüttwitza]] stłumiły powstanie Spartakusa, którego przywódcy (jednocześnie przywódcy [[Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec|USPD]]<ref>Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec, wyodrębniona z SPD, lewicowa frakcja niemieckiej partii socjaldemokratycznej</ref>) – [[Róża Luksemburg]] i [[Karl Liebknecht]] – zostali po aresztowaniu przez pruską policję przekazani żołnierzom Freikorpsów. Oboje zostali następnie zamordowani, a sprawcy nie ponieśli z tego tytułu żadnej faktycznie odpowiedzialności<ref>Ciało Róży Luksemburg po zamordowaniu wrzucono do [[Hawela|Kanału Haweli]]. Odnaleziono je dopiero w lipcu 1919. Dwóch bezpośrednich sprawców zbrodni zostało skazanych na nieznaczne (2 lata) kary więzienia, trzeci zbiegł zagranicę. Mocodawcy nie zostali ustaleni ani ukarani.</ref>. Już ze względu na ten fakt Noske jest postacią kontrowersyjną. |
||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
Był jednym z nielicznych przedstawicieli SPD gotowych na współpracę z konserwatywną, monarchistyczną w poglądach (zatem antyrepublikańską) kadrą oficerską, pozostawiając jej kontrolę nad armią. Był jednak zaskoczony, gdy w konsekwencji swej polityki, po rozmowie z gen. [[Hans von Seeckt|Hansem von Seecktem]] w czasie tzw. [[Pucz Kappa-Lüttwitza|puczu Kappa-Lüttwitza]] (skierowanego z kolei przez Freikorpsy i część Reichswehry przeciw rządowi Rzeszy) w marcu 1920 uświadomił sobie, że Reichswehra wykonuje rozkazy swego dowództwa, a nie rządu [[Republika Weimarska|Republiki Weimarskiej]] i uważa się za siłę [[autonomia|autonomiczną]] w państwie<ref>Hans von Seeckt bezceremonialnie oświadczył Noskemu: "jeden garnizon nie będzie strzelał do innego garnizonu"- odmawiając wykonania rozkazu ministra obrony skierowania wojsk przeciw zamachowcom. Jerzy Krasuski w "Historii Niemiec" podaje inne słowa: "Reichswehra nie strzela do Reichswehry".</ref>. |
Był jednym z nielicznych przedstawicieli SPD gotowych na współpracę z konserwatywną, monarchistyczną w poglądach (zatem antyrepublikańską) kadrą oficerską, pozostawiając jej kontrolę nad armią. Był jednak zaskoczony, gdy w konsekwencji swej polityki, po rozmowie z gen. [[Hans von Seeckt|Hansem von Seecktem]] w czasie tzw. [[Pucz Kappa-Lüttwitza|puczu Kappa-Lüttwitza]] (skierowanego z kolei przez Freikorpsy i część Reichswehry przeciw rządowi Rzeszy) w marcu 1920 uświadomił sobie, że Reichswehra wykonuje rozkazy swego dowództwa, a nie rządu [[Republika Weimarska|Republiki Weimarskiej]] i uważa się za siłę [[autonomia|autonomiczną]] w państwie<ref>Hans von Seeckt bezceremonialnie oświadczył Noskemu: "jeden garnizon nie będzie strzelał do innego garnizonu"- odmawiając wykonania rozkazu ministra obrony skierowania wojsk przeciw zamachowcom. Jerzy Krasuski w "Historii Niemiec" podaje inne słowa: "Reichswehra nie strzela do Reichswehry".</ref>. |
||
Od roku 1920 Noske pełnił funkcję |
Od roku 1920 Noske pełnił funkcję prezydenta [[Hanower]]u. Został zdymisjonowany przez rząd kanclerza [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]] po przejęciu władzy przez [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]] w trybie tzw. [[Gleichschaltung]] ([[Język polski|pol.]] "ujednolicenie"), czyli wprowadzenia komisarycznych rządów kontrolowanych przez NSDAP w [[Kraj związkowy|krajach związkowych]] Rzeszy wiosną 1933, na podobieństwo komisarycznego rządu Prus wprowadzonego przez kanclerza Rzeszy [[Franz von Papen|von Papena]] latem 1932. Po odsunięciu od władzy Noske nie został poddany represjom i regularnie pobierał rentę państwową w pełnym wymiarze należnym emerytowanemu prezydentowi Hanoweru. |
||
Po [[20 lipca]] [[1944]] został aresztowany przez [[Gestapo]] za domniemany udział w [[zamach 20 lipca|próbie zamachu stanu 20 lipca]]. Noske został uwolniony przez wkraczające do Niemiec oddziały alianckie. Po wojnie mieszkał w [[Hanower]]ze. Zmarł podczas przygotowań do wykładów w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]]. |
Po [[20 lipca]] [[1944]] został aresztowany przez [[Gestapo]] za domniemany udział w [[zamach 20 lipca|próbie zamachu stanu 20 lipca]]. Noske został uwolniony przez wkraczające do Niemiec oddziały alianckie. Po wojnie mieszkał w [[Hanower]]ze. Zmarł podczas przygotowań do wykładów w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]]. |
||
Wersja z 12:45, 15 kwi 2015
 Gustav Noske (z prawej) i Walther von Lüttwitz (1920). | |
| Data i miejsce urodzenia |
9 lipca 1868 roku |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 listopada 1946 roku |
| |
Gustav Noske (ur. 9 lipca 1868 roku w Brandenburgu - zm. 30 listopada 1946 roku w Hanowerze) niemiecki działacz polityczny (SPD) i minister rządu Rzeszy. W latach 1919-20 był ministrem Reichswehry w rządzie Rzeszy – pierwszym ministrem obrony Republiki Weimarskiej.
Urodził się w Brandenburgu nad Hawelą. Z zawodu był mistrzem rzeźnictwa. Z polityką związał się poprzez działalność w związku zawodowym. Należał do Partii Sojaldemokratycznej (Sozialdemokratische Partei Deutschlands, SPD). W roku 1906 dostał się do Reichstagu. Pozostał posłem w czasie I wojny światowej. Interesował się sprawami wojskowymi oraz kwestiami kolonialnymi. Można go zakwalifikować do prawego skrzydła socjalistów.
Najbardziej wsławił się stłumieniem, w uzgodnieniu z również socjaldemokratycznym kanclerzem Republiki Weimarskiej Friedrichem Ebertem powstania komunistów i lewicowych socjaldemokratów, tzw. powstania Spartakusa, zorganizowanego przez Związek Spartakusa w styczniu 1919 roku. W tym celu zalegalizował i posłużył się skrajnie prawicowymi organizacjami paramilitarnymi Freikorpsów. W dniach 10-17 stycznia 1919 Freikorpsy wraz żołnierzami Reichswehry pod dowództwem generała von Lüttwitza stłumiły powstanie Spartakusa, którego przywódcy (jednocześnie przywódcy USPD[1]) – Róża Luksemburg i Karl Liebknecht – zostali po aresztowaniu przez pruską policję przekazani żołnierzom Freikorpsów. Oboje zostali następnie zamordowani, a sprawcy nie ponieśli z tego tytułu żadnej faktycznie odpowiedzialności[2]. Już ze względu na ten fakt Noske jest postacią kontrowersyjną.
Był jednym z nielicznych przedstawicieli SPD gotowych na współpracę z konserwatywną, monarchistyczną w poglądach (zatem antyrepublikańską) kadrą oficerską, pozostawiając jej kontrolę nad armią. Był jednak zaskoczony, gdy w konsekwencji swej polityki, po rozmowie z gen. Hansem von Seecktem w czasie tzw. puczu Kappa-Lüttwitza (skierowanego z kolei przez Freikorpsy i część Reichswehry przeciw rządowi Rzeszy) w marcu 1920 uświadomił sobie, że Reichswehra wykonuje rozkazy swego dowództwa, a nie rządu Republiki Weimarskiej i uważa się za siłę autonomiczną w państwie[3].
Od roku 1920 Noske pełnił funkcję prezydenta Hanoweru. Został zdymisjonowany przez rząd kanclerza Adolfa Hitlera po przejęciu władzy przez NSDAP w trybie tzw. Gleichschaltung (pol. "ujednolicenie"), czyli wprowadzenia komisarycznych rządów kontrolowanych przez NSDAP w krajach związkowych Rzeszy wiosną 1933, na podobieństwo komisarycznego rządu Prus wprowadzonego przez kanclerza Rzeszy von Papena latem 1932. Po odsunięciu od władzy Noske nie został poddany represjom i regularnie pobierał rentę państwową w pełnym wymiarze należnym emerytowanemu prezydentowi Hanoweru.
Po 20 lipca 1944 został aresztowany przez Gestapo za domniemany udział w próbie zamachu stanu 20 lipca. Noske został uwolniony przez wkraczające do Niemiec oddziały alianckie. Po wojnie mieszkał w Hanowerze. Zmarł podczas przygotowań do wykładów w Stanach Zjednoczonych.
- ↑ Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec, wyodrębniona z SPD, lewicowa frakcja niemieckiej partii socjaldemokratycznej
- ↑ Ciało Róży Luksemburg po zamordowaniu wrzucono do Kanału Haweli. Odnaleziono je dopiero w lipcu 1919. Dwóch bezpośrednich sprawców zbrodni zostało skazanych na nieznaczne (2 lata) kary więzienia, trzeci zbiegł zagranicę. Mocodawcy nie zostali ustaleni ani ukarani.
- ↑ Hans von Seeckt bezceremonialnie oświadczył Noskemu: "jeden garnizon nie będzie strzelał do innego garnizonu"- odmawiając wykonania rozkazu ministra obrony skierowania wojsk przeciw zamachowcom. Jerzy Krasuski w "Historii Niemiec" podaje inne słowa: "Reichswehra nie strzela do Reichswehry".