Hekla: Różnice pomiędzy wersjami

Hekla
	; Hekla – widok z doliny Þjórsárdalur
Państwo	Islandia
Położenie	Rangárþing ytra
Pasmo	Wyżyny Islandii
Wysokość	1491 m n.p.m.
	Dane wulkanu
Rok erupcji	2000
Typ wulkanu	stratowulkan
Aktywność	czynny
	Położenie na mapie Islandii Hekla
	63°59′N 19°42′W/63,983333 -19,700000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 11:01, 27 lut 2019

Hekla (isl. „kaptur, czepek, płaszcz z kapturem”) – wulkan w południowo-zachodniej Islandii, położony 115 km na wschód od stolicy kraju, Reykjavíku. Najwyższy czynny wulkan wyspy (1491 m n.p.m.), należy też do najbardziej aktywnych.

Hekla jest stratowulkanem, który powstał w rezultacie wylewów o charakterze liniowym z kilku szczelinowych kraterów, rozsianych na obszarze kilkunastu kilometrów. W czasie erupcji wulkan wyrzuca duże ilości różnych produktów wulkanicznych: bomby, popioły, gazy oraz lawę. Dlatego zalicza się go do wulkanów eksplozywno-efuzywnych typu wezuwiańskiego.

Ważniejsze erupcje w czasach przedhistorycznych to: 6600 p.n.e., 4000 p.n.e., 2800 p.n.e. oraz ok. 860 r. n.e. W czasach historycznych odnotowano wybuchy Hekli w latach: 1104, 1158, 1206, 1222, 1300, 1341, 1389, ok. 1440, 1510, 1597, 1636, 1693, 1766, 1845, 1878, 1947–48, 1970, 1991 i 2000. Erupcja Hekli została uwieczniona na mapie Islandii z Theatrum orbis terrarum Abrahama Orteliusa^[1].

Erupcjom towarzyszą najczęściej lekkie trzęsienia ziemi oraz spływy gwałtownie topniejących lodów tzw. jökulhlaupy (w czasie erupcji 1947/48 w jednej fali spłynęło około 3 km³ wody). Hekla produkuje głównie dacyty oraz andezyty bazaltowe.

Wybuchy Hekli zazwyczaj nie przynosiły bezpośrednio strat w ludziach czy gospodarce, jako że jego okolice są słabo zaludnione. Największym problemem jest jednak opad popiołów, które osiadając na roślinach wywoływały straty w hodowlach zwierząt, które były podstawą islandzkiego rolnictwa.

Hekla często pojawiała się w literaturze europejskiej, już od średniowiecza. Wielokrotnie pojawiał się motyw Hekli jako „wrót piekieł”.

Przypisy

↑ Jan A. Wendt: Skarby kartografii. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 87. ISBN 978-83-213-4767-7.

Linki zewnętrzne

Hekla. [w:] Global Volcanism Program [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-02-27]. (ang.).

[1] Jan A. Wendt: Skarby kartografii. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 87. ISBN 978-83-213-4767-7.

[1]

@@ Linia 3: / Linia 3: @@
  |nazwa oryginalna      =
  |grafika               = Hekla 2004.jpg
- |opis grafiki          = Hekla - widok z doliny Þjórsárdalur
+ |opis grafiki          = Hekla – widok z doliny Þjórsárdalur
  |państwo               = ISL
  |położenie             =
- |pasmo                 = [[wulkan]]
+ |pasmo                 =
  |wysokość              = 1491
  |kod mapy              = ISL
  |wybitność             =
+ |rok erupcji           = 2000
+ |typ wulkanu           = [[stratowulkan]]
+ |aktywność             = [[wulkan czynny|czynny]]
  |współrzędne           = 63°59′N 19°42′W
  |commons               =
 }}
-'''Hekla''' ([[język islandzki|isl.]] "kaptur, czepek, płaszcz z kapturem") – [[wulkan]] w południowo-zachodniej [[Islandia|Islandii]], położony 115&nbsp;km na wschód od [[stolica|stolicy]] kraju [[Reykjavík]]u. Najwyższy czynny wulkan wyspy (1491 m [[n.p.m.]]), należy też do najbardziej aktywnych.
+'''Hekla''' ([[język islandzki|isl.]] „kaptur, czepek, płaszcz z kapturem”) – [[wulkan]] w południowo-zachodniej [[Islandia|Islandii]], położony 115&nbsp;km na wschód od [[stolica|stolicy]] kraju, [[Reykjavík]]u. Najwyższy czynny wulkan wyspy (1491 m [[n.p.m.]]), należy też do najbardziej aktywnych.
 Hekla jest [[stratowulkan]]em, który powstał w rezultacie wylewów o charakterze liniowym z kilku szczelinowych [[Krater wulkaniczny|kraterów]], rozsianych na obszarze kilkunastu kilometrów. W czasie [[Erupcja wulkanu|erupcji]] wulkan wyrzuca duże ilości różnych produktów wulkanicznych: [[Bomba wulkaniczna|bomby]], [[Popiół wulkaniczny|popioły]], [[Gaz wulkaniczny|gazy]] oraz [[Lawa|lawę]]. Dlatego zalicza się go do wulkanów eksplozywno-[[Efuzja (geologia)|efuzywnych]] [[Typy wulkanów|typu wezuwiańskiego]].
 [[Plik:Hekla (A. Ortelius) Detail from map of Iceland 1585.jpg|thumb|left|Erupcja Hekli na mapie Orteliusa, 1585]]
-Ważniejsze erupcje w czasach przedhistorycznych to: 6600 p.n.e., 4000 p.n.e., 2800 p.n.e. oraz ok. 860 r. n.e. W czasach historycznych odnotowano wybuchy Hekli w latach: 1104, 1158, 1206, 1222, 1300, 1341, 1389, ok. 1440, 1510, 1597, 1636, 1693, 1766, 1845, 1878, 1947-48, 1970, 1991 i 2000. Erupcja Hekli została uwieczniona na mapie Islandii z ''[[Theatrum Orbis Terrarum]]'' [[Abraham Ortelius|Abrahama Orteliusa]]<ref>{{Cytuj książkę| autor = Jan A. Wendt| tytuł = Skarby kartografii| wydawca = Wydawnictwo Arkady| miejsce = Warszawa| rok = 2013| isbn = 978-83-213-4767-7| strony = 87}}</ref>.
+Ważniejsze erupcje w czasach przedhistorycznych to: 6600 p.n.e., 4000 p.n.e., 2800 p.n.e. oraz ok. 860 r. n.e. W czasach historycznych odnotowano wybuchy Hekli w latach: 1104, 1158, 1206, 1222, 1300, 1341, 1389, ok. 1440, 1510, 1597, 1636, 1693, 1766, 1845, 1878, 1947–48, 1970, 1991 i 2000. Erupcja Hekli została uwieczniona na mapie Islandii z ''[[Theatrum orbis terrarum]]'' [[Abraham Ortelius|Abrahama Orteliusa]]<ref>{{Cytuj książkę| autor = Jan A. Wendt| tytuł = Skarby kartografii| wydawca = Wydawnictwo Arkady| miejsce = Warszawa| rok = 2013| isbn = 978-83-213-4767-7| strony = 87}}</ref>.
-Erupcjom towarzyszą najczęściej lekkie [[Trzęsienie ziemi|trzęsienia ziemi]] oraz spływy gwałtownie topniejących [[Lód|lodów]] tzw. ''[[jökulhlaup]]y'' (w czasie erupcji 1947/48  w jednej fali spłynęło około 3&nbsp;km³ wody). Hekla produkuje głównie [[dacyt]]y oraz [[andezyt]]y [[bazalt]]owe.
+Erupcjom towarzyszą najczęściej lekkie [[Trzęsienie ziemi|trzęsienia ziemi]] oraz spływy gwałtownie topniejących [[Lód|lodów]] tzw. ''[[jökulhlaup]]y'' (w czasie erupcji 1947/48 w jednej fali spłynęło około 3&nbsp;km³ wody). Hekla produkuje głównie [[dacyt]]y oraz [[andezyt]]y [[bazalt]]owe.
 Wybuchy Hekli zazwyczaj nie przynosiły bezpośrednio strat w ludziach czy gospodarce, jako że jego okolice są słabo zaludnione. Największym problemem jest jednak opad popiołów, które osiadając na roślinach wywoływały straty w [[Hodowla zwierząt|hodowlach zwierząt]], które były podstawą islandzkiego [[Rolnictwo|rolnictwa]].
-Hekla często pojawiała się w [[Literatura|literaturze]] europejskiej, już od [[Średniowiecze|średniowiecza]]. Wielokrotnie pojawiał się motyw Hekli jako "wrót [[Piekło|piekieł]]".
+Hekla często pojawiała się w [[Literatura|literaturze]] europejskiej, już od [[Średniowiecze|średniowiecza]]. Wielokrotnie pojawiał się motyw Hekli jako „wrót [[Piekło|piekieł]]”.
 == Przypisy ==
@@ Linia 30: / Linia 33: @@
 == Linki zewnętrzne ==
+* {{Cytuj stronę | url = http://volcano.si.edu/volcano.cfm?vn=372070 | tytuł = Hekla | praca = Global Volcanism Program | opublikowany = Smithsonian Institution | język = en | data dostępu = 2019-02-27}}
-* [http://www.volcano.si.edu/world/volcano.cfm?vnum=1702-07= Charakterystyka wulkanu Hekla]
 {{Wulkany Islandii}}