Barionyks: Różnice pomiędzy wersjami

Barionyks
	Baryonyx walkeri
	Charig & Milner, 1986
	; Model barionyksa w NHM
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Infrarząd	tetanury
Rodzina	spinozaury
Podrodzina	barionyksy
Rodzaj	barionyks
Gatunek	Baryonyx walkeri
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

[wersja nieprzejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 22:35, 10 sie 2019

Barionyks (Baryonyx walkeri) – dwunożny, mięsożerny dinozaur, teropod z rodziny spinozaurów^[1] żyjący w okresie wczesnej kredy130–125 milionów lat temu na terenach dzisiejszej Europy.

Odkrycia

Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie Surrey w północnej Anglii. Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[2]^[1]. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod przywództwem Alana J. Charig i Angeli C. Milner aby przeszukać odkrywkę^[2]^[3]. Po pewnym czasie ekipa odkopała w połowie kompletny szkielet młodego osobnika. Przypisano do niego wiele pojedynczych fragmentów czaszki, zębów i pazurów oraz fragmentarny szkielet odkryty w Portugalii, jednak w 2018 roku obalono przekonanie, jakoby to miał on należeć do barionyksa, gdyż u znaleziska z Portugalii nie występował silnie zakrzywiony do góry przedni koniec żuchwy, jaki występował u znaleziska z Anglii.^[4]^[5]

Etymologia

Barionyks oznacza z łaciny "ciężki pazur" (βαρύς/barys = "ciężki" + ὄνυξ/onyx = pazur) i odnosi się do pazura na pierwszym palcu kończyn przednich, mierzącego 35 cm^[1] , który prawdopodobnie służył mu do łapania ryb^[1]. Epitet walkeri wywodzi się od nazwiska jego odkrywcy - Williama Walkera.^[1]

Budowa

Szacuje się, że barionyks mierzył około 8,5 m i osiągał wagę 1,7 ton. Miał smukłą sylwetkę i silne nogi, zdolne do uniesienia całego ciężaru ciała. Wyróżniał się spośród teropodów swoją długą, niską i wąską czaszką. Jego nozdrza oddalone były od czubka pyska o 10 cm. W szczękach znajdowało się około 125 drobnych, ostrych zębów. Kształt jego czaszki przypomina kształt pyska gawiala. Na grzbiecie pyska znajdował się grzebieniasty wyrostek prawdopodobnie pełniący funkcję godową lub odstraszającą rywala. Jego szczątki znaleziono w deltach dawnych rzek, co wskazywać by mogło na rybożerność^[1].

Sposób odżywiania

O rybożerności świadczą znalezione wraz z ze skamieniałościami rybie łuski oraz liczne małe, cienkie i spiczaste zęby, nadające się do chwytania śliskiej zdobyczy. Polował w sposób podobny do dzisiejszych niedźwiedzi brunatnych, łapiąc ryby w swoje potężne pazury.^[1] Dietę prawdopodobnie uzupełniał zwierzętami lądowymi, gdyż w okolicy żołądka znaleziono także kość należącą do młodego iguanodona. Nie jest jednak oczywiste czy sam polował na młode zwierzęta czy też odżywiał się padliną.^[3]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.
↑ ^a ^b EmilyE. Osterloff EmilyE., How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs?, Natural History Museum of London, 2019 [dostęp 2019-08-10] (ang.).
↑ ^a ^b Charig, A.J. &A.J.& Milner A.J. &A.J.&, A.C., "Baryonyx, a remarkable new theropod dinosaur", „Nature”, 1986 .
↑ Mateus i inni, "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus, 2011, s. 54–68 [dostęp 2019-08-10] .
↑ T.M.S.T.M.S. Arden T.M.S.T.M.S. i inni, “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.”, „Cretaceous Research”, 2018, DOI: 10.1016/j.cretres.2018.06.013. .

Bibliografia

Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.
Mateus, O., Araújo, R., Natário, C. & Castanhinha, R. (2011) "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus" Zootaxa, 2827, 54–68.
Arden, T.M.S., Klein, C.G., Zouhri, S. & Longrich, N.R. (2018). “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.” Cretaceous Research.
Charig, A.J. & Milner, A.C. (1986) "Baryonyx, a remarkable new theropod dinosaur" Nature
Emily Osterloff "How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs?"

Linki zewnętrzne

Barionyks na dinozaury.com

[:3-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.

[:1-2] EmilyE. Osterloff EmilyE., How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs?, Natural History Museum of London, 2019 [dostęp 2019-08-10] (ang.).

[:0-3] Charig, A.J. &A.J.& Milner A.J. &A.J.&, A.C., "Baryonyx, a remarkable new theropod dinosaur", „Nature”, 1986 .

[4] Mateus i inni, "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus, 2011, s. 54–68 [dostęp 2019-08-10] .

[5] T.M.S.T.M.S. Arden T.M.S.T.M.S. i inni, “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.”, „Cretaceous Research”, 2018, DOI: 10.1016/j.cretres.2018.06.013. .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Linia 25: / Linia 25: @@
 [[Plik:Spinosauridae Size Diagram by PaleoGeek - Version 2.svg|250px|thumb|Porównanie rozmiarów ''Baryonyx walkeri'' z innymi przedstawicielami rodziny ''[[Spinozaury|Spinosauridae]]'']]
 [[Plik:Baryonyx head & forelimb NHM.jpg|240px|thumb|Replika skamieniałości holotypu]]
-'''Barionyks''' (''Baryonyx walkeri'') – dwunożny, mięsożerny [[Dinozaury|dinozaur]], [[Teropody|teropod]] z rodziny [[Spinozaury|spinozaurów]]<ref name=":3" /> żyjący w [[Okres (geologia)|okresie]] wczesnej [[kreda (okres)|kredy]]<ref name=":4" />130–125 milionów lat temu na terenach dzisiejszej [[Europa|Europy]].
+'''Barionyks''' (''Baryonyx walkeri'') – dwunożny, mięsożerny [[Dinozaury|dinozaur]], [[Teropody|teropod]] z rodziny [[Spinozaury|spinozaurów]]<ref name=":3" /> żyjący w [[Okres (geologia)|okresie]] wczesnej [[kreda (okres)|kredy]]130–125 milionów lat temu na terenach dzisiejszej [[Europa|Europy]].
 == Odkrycia ==
-Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie [[Surrey]] w północnej [[Anglia|Anglii]]<ref>{{Cytuj |autor = Mike |tytuł = Remembering January 1983 - The Discovery of Baryonyx |data dostępu = 2019-08-10 |opublikowany = Everything Dinosaur Blog |url = https://blog.everythingdinosaur.co.uk/blog/_archives/2011/01/15/4727557.html |język = en}}</ref>. Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z [[Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]]<ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs? |data dostępu = 2019-08-10 |opublikowany = www.nhm.ac.uk |url = https://www.nhm.ac.uk/discover/how-did-baryonyx-change-what-we-knew-about-spinosaurs.html |język = en}}</ref><ref name=":4" />. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod przywództwem Alana J. Charig i Angeli C. Milner aby przeszukać odkrywkę<ref name=":1" /><ref name=":4" />. Po pewnym czasie ekipa odkopała w połowie kompletny szkielet młodego osobnika. Przypisano do niego wiele pojedynczych fragmentów czaszki, zębów i pazurów oraz fragmentarny szkielet odkryty w [[Portugalia|Portugalii]], jednak w 2018 roku obalono przekonanie, jakoby to miał on należeć do barionyksa, gdyż u znaleziska z [[Portugalia|Portugalii]] nie występował silnie zakrzywiony do góry przedni koniec żuchwy, jaki występował u znaleziska z [[Anglia|Anglii.]]<ref>{{Cytuj |autor = Mateus, O., Araújo, R., Natário, C. & Castanhinha, R. |tytuł = "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus |data = 2011 |data dostępu = 2019-08-10 |s = 54–68}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Arden, T.M.S.; Klein, C.G.; Zouhri, S. ; Longrich, N.R. |tytuł = “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.” |czasopismo = Cretaceous Research |data = 2018 |doi = 10.1016/j.cretres.2018.06.013.}}</ref>
+Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie [[Surrey]] w północnej [[Anglia|Anglii]]. Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z [[Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]]<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Emily Osterloff |tytuł = How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs? |data = 7 January 2019 |data dostępu = 2019-08-10 |wydawca = Natural History Museum of London |opublikowany = www.nhm.ac.uk |url = https://www.nhm.ac.uk/discover/how-did-baryonyx-change-what-we-knew-about-spinosaurs.html |język = en}}</ref><ref name=":3" />. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod przywództwem Alana J. Charig i Angeli C. Milner aby przeszukać odkrywkę<ref name=":1" /><ref name=":0">{{Cytuj |autor = Charig, A.J. & Milner, A.C. |tytuł = "Baryonyx, a remarkable new theropod dinosaur" |czasopismo = Nature |data = 1986 |issn =  |s = }}</ref>. Po pewnym czasie ekipa odkopała w połowie kompletny szkielet młodego osobnika. Przypisano do niego wiele pojedynczych fragmentów czaszki, zębów i pazurów oraz fragmentarny szkielet odkryty w [[Portugalia|Portugalii]], jednak w 2018 roku obalono przekonanie, jakoby to miał on należeć do barionyksa, gdyż u znaleziska z [[Portugalia|Portugalii]] nie występował silnie zakrzywiony do góry przedni koniec żuchwy, jaki występował u znaleziska z [[Anglia|Anglii.]]<ref>{{Cytuj |autor = Mateus, O., Araújo, R., Natário, C. & Castanhinha, R. |tytuł = "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus |data = 2011 |data dostępu = 2019-08-10 |s = 54–68}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Arden, T.M.S.; Klein, C.G.; Zouhri, S. ; Longrich, N.R. |tytuł = “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.” |czasopismo = Cretaceous Research |data = 2018 |doi = 10.1016/j.cretres.2018.06.013.}}</ref>
 == Etymologia ==
-Barionyks oznacza z [[Łacina|łaciny]] "ciężki pazur" ({{grc|βαρύς}}/barys = "ciężki" + {{grc|ὄνυξ}}/onyx = pazur) i odnosi się do pazura na pierwszym palcu kończyn przednich, mierzącego 35 cm<ref name=":3">Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.</ref> , który prawdopodobnie służył mu do łapania ryb<ref name=":3" /><ref name=":4" />. Epitet ''walkeri'' wywodzi się od nazwiska jego odkrywcy - Williama Walkera.
+Barionyks oznacza z [[Łacina|łaciny]] "ciężki pazur" ({{grc|βαρύς}}/barys = "ciężki" + {{grc|ὄνυξ}}/onyx = pazur) i odnosi się do pazura na pierwszym palcu kończyn przednich, mierzącego 35 cm<ref name=":3">Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.</ref> , który prawdopodobnie służył mu do łapania ryb<ref name=":3" />. Epitet ''walkeri'' wywodzi się od nazwiska jego odkrywcy - Williama Walkera.<ref name=":3" />
 == Budowa ==
-Szacuje się, że barionyks mierzył około 8,5 m i osiągał wagę 1,7 ton. Miał smukłą sylwetkę i silne nogi, zdolne do uniesienia całego ciężaru ciała. Wyróżniał się spośród [[Teropody|teropodów]] swoją długą, niską i wąską czaszką. Jego nozdrza oddalone były od czubka pyska o 10 cm. W szczękach znajdowało się około 125 drobnych, ostrych zębów. Kształt jego czaszki przypomina kształt pyska [[Gawialowate|gawiala]]. Na grzbiecie pyska znajdował się grzebieniasty wyrostek prawdopodobnie pełniący funkcję godową lub odstraszającą rywala<ref name=":4">{{Cytuj |autor = Marek Halczuk (tłum.) |redaktor = Martyna Maroń |tytuł = "Mini encyklopedia. Dinozaury" |data = 2007 |isbn = 83-7250-240-4  |wydawca = Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski |s = 30-31 |opis= Tytuł oryginału = "Pocket factfiles. Dinosaurs"}}</ref>. Jego szczątki znaleziono w deltach dawnych rzek, co wskazywać by mogło na rybożerność<ref name=":3" />.
+Szacuje się, że barionyks mierzył około 8,5 m i osiągał wagę 1,7 ton. Miał smukłą sylwetkę i silne nogi, zdolne do uniesienia całego ciężaru ciała. Wyróżniał się spośród [[Teropody|teropodów]] swoją długą, niską i wąską czaszką. Jego nozdrza oddalone były od czubka pyska o 10 cm. W szczękach znajdowało się około 125 drobnych, ostrych zębów. Kształt jego czaszki przypomina kształt pyska [[Gawialowate|gawiala]]. Na grzbiecie pyska znajdował się grzebieniasty wyrostek prawdopodobnie pełniący funkcję godową lub odstraszającą rywala. Jego szczątki znaleziono w deltach dawnych rzek, co wskazywać by mogło na rybożerność<ref name=":3" />.
 == Sposób odżywiania ==
-O rybożerności świadczą znalezione wraz z ze skamieniałościami rybie łuski oraz liczne małe, cienkie i spiczaste zęby, nadające się do chwytania śliskiej zdobyczy. Polował w sposób podobny do dzisiejszych [[Niedźwiedź brunatny|niedźwiedzi brunatnych]], łapiąc [[ryby]] w swoje potężne pazury<ref name=":4" />. Dietę prawdopodobnie uzupełniał [[zwierzęta]]mi lądowymi, gdyż w okolicy żołądka znaleziono także kość należącą do młodego [[iguanodon]]a<ref name=":4" />. Nie jest jednak oczywiste czy sam polował na młode zwierzęta czy też odżywiał się padliną<ref name=":4" />.
+O rybożerności świadczą znalezione wraz z ze skamieniałościami rybie łuski oraz liczne małe, cienkie i spiczaste zęby, nadające się do chwytania śliskiej zdobyczy. Polował w sposób podobny do dzisiejszych [[Niedźwiedź brunatny|niedźwiedzi brunatnych]], łapiąc [[ryby]] w swoje potężne pazury.<ref name=":3" /> Dietę prawdopodobnie uzupełniał [[zwierzęta]]mi lądowymi, gdyż w okolicy żołądka znaleziono także kość należącą do młodego [[iguanodon]]a. Nie jest jednak oczywiste czy sam polował na młode zwierzęta czy też odżywiał się padliną.<ref name=":0" />
 == Przypisy ==
 {{Przypisy}}
 == Bibliografia ==
 * Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.
-* Marek Halczuk (tłum.),"''Mini encyklopedia. Dinozaury",'' Martyna Maroń (red), Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2007, {{ISBN|83-7250-240-4}}
 * Mateus, O., Araújo, R., Natário, C. & Castanhinha, R. (2011) "A new specimen of the theropod dinosaur ''Baryonyx'' from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of ''Suchosaurus''" Zootaxa, 2827, 54–68.
 * Arden, T.M.S., Klein, C.G., Zouhri, S. & Longrich, N.R. (2018). “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.” Cretaceous Research.
+*Charig, A.J. & Milner, A.C. (1986) "''Baryonyx'', a remarkable new theropod dinosaur" Nature
+*Emily Osterloff "How did ''Baryonyx'' change what we knew about spinosaurs?"
 == Linki zewnętrzne ==

Infrarzędy dinozaurów	ankylozaury ceratopsy ceratozaury ornitopody pachycefalozaury prozauropody stegozaury tetanury zauropody
Era dinozaurów	era mezozoiczna trias wymieranie triasowe jura kreda wymieranie kredowe
Dyscypliny powiązane	biologia paleontologia paleobotanika geologia ewolucja