Grabowo (powiat kolneński): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Historia: drobne redakcyjne Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017 |
Aktualizacja zdjęcia kościoła |
||
Linia 33: | Linia 33: | ||
[[Plik:Grabowo – widok od strony zachodniej.jpg|thumb|Grabowo – widok od strony zachodniej]] |
[[Plik:Grabowo – widok od strony zachodniej.jpg|thumb|Grabowo – widok od strony zachodniej]] |
||
[[Plik:Staw w Grabowie.jpg|thumb|Staw]] |
[[Plik:Staw w Grabowie.jpg|thumb|Staw]] |
||
[[Plik:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Grabowie ( |
[[Plik:Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Grabowie (3).jpg|thumb|left|Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Grabowie]] |
||
[[Plik:Klasycystyczny dwór w Grabowie.jpg|thumb|left|Klasycystyczny dwór w Grabowie wybudowany przez Wagów w latach 1852-1865.]] |
[[Plik:Klasycystyczny dwór w Grabowie.jpg|thumb|left|Klasycystyczny dwór w Grabowie wybudowany przez Wagów w latach 1852-1865.]] |
||
[[Plik:Grób rodzinny Wagów na cmentarzu w Grabowie.jpg|thumb|Grób rodzinny Wagów na cmentarzu w Grabowie]] |
[[Plik:Grób rodzinny Wagów na cmentarzu w Grabowie.jpg|thumb|Grób rodzinny Wagów na cmentarzu w Grabowie]] |
Wersja z 22:31, 24 wrz 2019
Artykuł |
53°27′57.2″N, 22°09′04.7″E |
---|---|
- błąd |
4 m |
WD |
53°27'55"N, 22°9'11"E |
- błąd |
38 m |
Odległość |
142 m |
{{{rodzaj miejscowości}}} | |
Park podworski w Grabowie | |
Państwo | podlaskie |
---|---|
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności |
800 |
Strefa numeracyjna |
86 |
Kod pocztowy |
18-507 |
Tablice rejestracyjne |
BKL |
SIMC |
0397010 |
Położenie na mapie gminy Grabowo | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego | |
Położenie na mapie powiatu kolneńskiego | |
53°27′57,2″N 22°09′04,7″E/53,465889 22,151306 |
Grabowo – wieś w Polsce, położona w województwie podlaskim, w powiecie kolneńskim, siedziba gminy Grabowo.
Założona w późnym średniowieczu, w 1524 zyskała prawo chełmińskie, jednak lokacja jako miasta nie powiodła się, zdegradowany przed 1578 rokiem[1]. W latach 1975–1998 należała administracyjnie do województwa łomżyńskiego.
We wsi znajduje się kościół, który jest siedzibą parafii św. Jana Chrzciciela. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Szczuczyn.
Historia
Osada Grabowo powstała nad rzeczką Dobrzycą, blisko jej ujścia Skrody. Jej powstanie związane jest z początkiem i rozwojem osadnictwa za rządów księcia mazowieckiego Janusza I. W źródłach występuje od 1423 r. Wieś stanowiła własność grabowskich, następnie przechodziła w ręce Ławskich, Gutowskich i Szczuków. W pierwszej połowie XV w. Grabowo zostało własnością Stanisława Ławskiego. Dzięki jego staraniom wieś została podniesiona do rangi miasta, otrzymała prawa miejskie chełmińskie nadane w 1524 r. przez króla Zygmunta I. W 1539 r. Grabowo otrzymało potwierdzenie nadanych mu uprzednio praw i przywilejów, dodatkowo w 1546 r. ustanowiono targ na mięso. Wójt był uposażony w dwie włóki gruntu i 6 kramów - po dwie jatki rzeźnicze, kramy sukiennicze i szewskie. Mimo nadań i przywilejów Grabowo nie zdołało utrzymać swego miejskiego charakteru i pozostało wsią. W 1578 r. w rejestrze poborowym określone zostało jako wieś na 6 włókach z 8 zagrodami.
Do 1795 r. wieś należała do powiatu kolneńskiego ziemi łomżyńskiej w księstwie i województwie mazowieckim. Na przełomie 1783/1784 wieś leżała w parafii Grabowo, dekanat wąsoski diecezji płockiej i była własnością Bernarda Wagi, skarbnika wiskiego[2]. W wyniku trzeciego rozbioru Polski znalazła się w granicach Prus Nowowschodnich, następnie od 1807 r. w Księstwie Warszawskim w departamencie łomżyńskim. Później Grabowo wraz z gminą swego imienia współtworzyło powiat szczuczyński w województwie augustowskim rozbiorowego Królestwa Polskiego.
Wieś wraz z folwarkiem w 1827 r. liczyła 154 mieszkańców zamieszkujących 22 domy, z końcem XIX wieku rozwinęła się do około 400 mieszkańców. Zajmowała 81 włók ziemi, znajdował się w niej murowany kościół parafialny, browar, szkoła i urząd gminny.
W 1919 r. znalazło się z całym powiatem szczuczyńskim w województwie białostockim.
W 1929 r. było tu 319 mieszkańców. Był tu warsztat kołodzieja, dwie kuźnie, olejarnia, cztery piekarnie, dwie rzeźnie i szewc. We wsi mieszkała akuszerka. Funkcjonowała gorzelnia "Grabowo" Z. Sokołowskiego[3].
W czasie II wojny światowej Grabowo znalazło się pod okupacją sowiecką, a później pod okupacją niemiecką. Po wojnie gmina przechodziła różne koleje związane z podziałem administracyjnym. Z dniem 1 stycznia 1973 r. przywrócono gminę Grabowo.
W Grabowie urodzili się Antoni i Jakub Wagowie, słynni polscy przyrodnicy, a także Bożena Dykiel - znana aktorka.
Zabytki
- Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela, 1825-48, 1937, nr rej.: 61 z 28 kwietnia 1980[4].
- Plebania, 3 ćwierć XIX w., nr rej.: 129 z 28 kwietnia 1981[4].
- Zespół dworski, XIX w.[4]:
- dwór, nr rej.: 130 z 28 kwietnia 1981;
- park, nr rej.: 71 z 29 kwietnia 1980.
Gospodarka
Większość mieszkańców Grabowa zatrudniona jest w rolnictwie. Dominującą uprawą są ziemniaki, żyto oraz owies. Ludność zatrudniona w usługach stanowi około 30% ogółu ludności czynnej zawodowo. Największe zakłady pracy w Grabowie to Zespół Szkół w Grabowie, Urząd Gminy i Bank Spółdzielczy.
Bibliografia
- Miasta polskie w tysiącleciu, [red. Siuchniński], Ossolineum 1965, tom I, s. 260.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880, tom II, s. 783.
Przypisy
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32-33.
- ↑ Sławomir Górzyński: Regestr Diecezjów Franciszka Czaykowskiego czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783-1784. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2006, s. 640.
- ↑ The 1929 Polish Business Directory Project [online], data.jewishgen.org [dostęp 2017-04-09] .
- ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 .
Linki zewnętrzne
- Historia Żydów w Grabowie na portalu Wirtualny Sztetl
- Grabowo (13), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 783 .