Księstwo mazowieckie

Księstwo mazowieckie
Ducatus Mazouie
	1138–1526
	Herb
	; Dzielnice Polskie w 1138 roku: Księstwo mazowieckie Bolesława IV
Język urzędowy	łacina
Stolica	Płock (1138-1262); Czersk (1262-1413); Warszawa (1413-1526)
Ustrój polityczny	monarchia
Typ państwa	księstwo
Pierwszy władca	Bolesław IV Kędzierzawy
Ostatni władca	Janusz III
Głowa państwa	książę (zob. Piastowie mazowieccy)
Status terytorium	księstwo dzielnicowe (1138-1200); Niezależne (1200-1351); Lenno (1351-1526)
Zależne od	Królestwa Polskiego (1138-1200 i 1351-1526)
Testament Bolesława Krzywoustego	Nadanie Bolesławowi dzielnicy mazowiecko-kujawskiej; 1138
Śmierć Janusza III	i włączenie do Korony jako województwo mazowieckie; 1526
Religia dominująca	katolicyzm
	Multimedia w Wikimedia Commons

Księstwo mazowieckie (łac. Ducatus Mazouie) – księstwo dzielnicowe państwa polskiego utworzona w wyniku rozbicia dzielnicowego.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Polska w latach 1304–1333

Powstało na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego, który w 1138 podzielił Polskę na dzielnice. Dzielnica mazowiecka została nadana Bolesławowi Kędzierzawemu. Początkowo uznawała zwierzchnictwo Krakowa, lecz zmieniło się to za panowania Konrada mazowieckiego, który uniezależnił Mazowsze i Kujawy od Krakowa, ale również przyłączył nowe ziemie. Za panowania tzw. Henryków śląskich w południowej i zachodniej a formalnie w całej Polsce, księstwo mazowieckie było jednym z trzech terytoriów polskich, niezależnych od siebie (obok państwa Henryków śląskich i Pomorza Gdańskiego).

W 1226 Konrad sprowadził Krzyżaków na ziemię chełmińską, którą oddał im w dzierżawę. Zrobił to, by pomogli mu w pokonaniu Prusów i przyłączeniu ich ziemi do jego księstwa. Jednak zakonnicy postanowili utworzyć tu własne państwo zakonne (poprzednio próbowali utworzyć je na Węgrzech, lecz zostali wypędzeni przez tamtejszego króla) i tak też uczynili.

W 1320 w Krakowie koronował się na króla Polski Władysław Łokietek (książę kujawski, pomorski, wielkopolski, krakowski, sandomierski, łęczycki i sieradzki).

Mazowsze było księstwem piastowskim i znajdowało się w orbicie wpływów czeskich, krzyżackich, polskich i litewskich.

W 1321 książę płocki Wacław płocki zawarł przymierze z zakonem krzyżackim, w trakcie wojny w 1326 roku, 2 stycznia 1326 w Brodnicy przystąpili do sojuszu antypolskiego jego bracia Siemowit II (książę rawski) i Trojden I (książę czerski, warszawski i liwski). Spowodowało to w 1327 roku najazd wojsk Władysława Łokietka na Płock i Gostynin oraz Litwinów od wschodu.
W związku z wyniszczeniem księstwa najazdami w 1329 Wacław płocki złożył hołd lenny Janowi Luksemburskiemu jako królowi Polski i Czech. W tym samym roku, w wyniku przegranej wojny z Zakonem, pozostali dwaj książęta mazowieccy zobowiązali się nie wspierać w żaden sposób króla Polski Władysława Łokietka.

W 1351, w wyniku zbrojnej interwencji po bezpotomnej śmierci księcia płockiego Bolesława III, Kazimierz Wielki włączył większą część ziemi płockiej do Królestwa Polskiego. Zmusił też do hołdu lennego książąt czersko-warszawskich Siemowita III i Kazimierza I warszawskiego. Po śmierci księcia Kazimierza w 1355 hołd z całego Mazowsza złożył królowi polskiemu Siemowit III, w zamian za co otrzymał z powrotem Płock i Zapilicze.

W latach 1351–1526 księstwo było lennem Polski i zostało ostatecznie przez Polskę wcielone w 1526, po śmierci ostatniego władcy, Janusza III jako województwo mazowieckie.

Mimo że stolice księstwa były w różnym czasie w Czersku, Płocku i w Warszawie, książęta urzędowali też często na zamku w Łomży^[2].

Książęta mazowieccy[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: Władcy Mazowsza.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Dane według oficjalnej strony Czerska.
↑ Donata Godlewska: Dzieje Łomży. Od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej (XI w.–1795 r.). Łomża: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej, 2006/2007, s. 178–181. ISBN 978-83-924170-1-9.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Księstwo mazowieckie – mapy historyczne XI–XIII w., wielkieksiestwomazowii.republika.pl [zarchiwizowane z adresu 2017-12-01] .

[1] Dane według oficjalnej strony Czerska.

[2] Donata Godlewska: Dzieje Łomży. Od czasów najdawniejszych do rozbiorów Rzeczypospolitej (XI w.–1795 r.). Łomża: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej, 2006/2007, s. 178–181. ISBN 978-83-924170-1-9.

[1]

[2]