Księgi deuterokanoniczne: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m WP:SK, drobne merytoryczne |
|||
Linia 10: | Linia 10: | ||
Księgi wtórnokanoniczne, z wyjątkiem [[Księga Mądrości|Księgi Mądrości]] oraz [[2 Księga Machabejska|2 Księgi Machabejskiej]], powstawały w [[język hebrajski|języku hebrajskim]] lub [[język aramejski|aramejskim]]. Do XX wieku znane były jedynie ich greckie przekłady, pochodzące z [[Septuaginta|Septuaginty]] (III-I wiek p.n.e.). Odkrycia archeologiczne (m.in. w [[Rękopisy z Qumran|Qumran]]) pozwoliły określić fragmenty oryginałów. |
Księgi wtórnokanoniczne, z wyjątkiem [[Księga Mądrości|Księgi Mądrości]] oraz [[2 Księga Machabejska|2 Księgi Machabejskiej]], powstawały w [[język hebrajski|języku hebrajskim]] lub [[język aramejski|aramejskim]]. Do XX wieku znane były jedynie ich greckie przekłady, pochodzące z [[Septuaginta|Septuaginty]] (III-I wiek p.n.e.). Odkrycia archeologiczne (m.in. w [[Rękopisy z Qumran|Qumran]]) pozwoliły określić fragmenty oryginałów. |
||
Część Ojców Kościoła działających na Wschodzie odrzucała księgi deuterokanoniczne jako natchnione. [[Orygenes]] w swej analizie wskazywał na różnicę pomiędzy księgami wtórnokanonicznymi a kanonem. [[Atanazy]], [[Cyryl z Jerozolimy]] i [[Grzegorz z Nazjanzu]], przygotowując katalog pism albo pomijali w ogóle te księgi, albo je włączali jako dodatki, Kościół Zachodu jednak uważał te księgi za kanoniczne. Ponieważ na skutek tego w II i III wieku doszło do kilku sporów związanych z używanym kanonem Starego Testamentu, w IV wieku podczas synodu w Hipponie i 3. synodu w Kartaginie orzeczono równoprawność ksiąg pierwszego i drugiego kanonu („protokanonicznych” i „deuterokanonicznych”). Ostatecznie również Kościół na Wschodzie przyjął poglądy Zachodu i w roku 692 na synodzie trullańskim uznał autentyczność ksiąg deuterokanonicznych. |
Część Ojców Kościoła działających na Wschodzie odrzucała księgi deuterokanoniczne jako natchnione. [[Orygenes]] w swej analizie wskazywał na różnicę pomiędzy księgami wtórnokanonicznymi a kanonem. [[Atanazy]], [[Cyryl z Jerozolimy]] i [[Grzegorz z Nazjanzu]], przygotowując katalog pism albo pomijali w ogóle te księgi, albo je włączali jako dodatki, Kościół Zachodu jednak uważał te księgi za kanoniczne. Kanoniczność ksiąg włączonych do Septuaginty odrzucał również [[Hieronim ze Strydonu|Hieronim]] tłumacz Wulgaty. Ponieważ na skutek tego w II i III wieku doszło do kilku sporów związanych z używanym kanonem Starego Testamentu, w IV wieku podczas synodu w Hipponie i 3. synodu w Kartaginie orzeczono równoprawność ksiąg pierwszego i drugiego kanonu („protokanonicznych” i „deuterokanonicznych”). Ostatecznie również Kościół na Wschodzie przyjął poglądy Zachodu i w roku 692 na synodzie trullańskim uznał autentyczność ksiąg deuterokanonicznych. |
||
=== Prawosławie === |
=== Prawosławie === |
Wersja z 13:56, 28 maj 2020
Księgi deuterokanoniczne (wtórnokanoniczne) – termin używany w katolicyzmie i prawosławiu na określenie tych spośród ksiąg Pisma Świętego Starego Testamentu funkcjonujących w kanonie tych wyznań, których nie zawiera Biblia hebrajska. Samo określenie deuterokanoniczne nawiązuje do kwestionowania kanoniczności tychże ksiąg w odróżnieniu od ksiąg protokanonicznych, które uznaje za natchnione zarówno judaizm, jak i całe chrześcijaństwo.
Kwestionowanie ksiąg deuterokanonicznych wynika z istnienia dwóch różnych kanonów ksiąg Starego Testamentu funkcjonujących równolegle w pierwszych wiekach chrześcijaństwa: pierwszy kanon stanowiły księgi uznawane za natchnione przez Żydów żyjących na terenie Palestyny (Biblia hebrajska), natomiast drugi kanon stanowiły księgi tzw. kanonu aleksandryjskiego, czyli zawarte w Septuagincie, którymi posługiwali się Żydzi żyjący w diasporze, poza swoją ojczyzną[1].
Obie religie oparte na Biblii hebrajskiej – zarówno judaizm (wywodzący się z tradycji starożytnych faryzeuszy), jak i karaimizm (wywodzący się z tradycji starożytnych saduceuszy), nie uznają ksiąg deuterokanonicznych kanonu aleksandryjskiego za natchnione. Kościół katolicki uznał za natchnione tylko część spośród tych ksiąg i tę część określa mianem deuterokanonicznych, uznając pozostałe księgi kanonu aleksandryjskiego za apokryfy. Niemal w całości przyjęła je Cerkiew prawosławna. Tymczasem Kościoły protestanckie odrzuciły wszystkie księgi zawarte w Septuagincie, których nie zawierała Biblia hebrajska, przyjmując tożsamość między Biblią hebrajską używaną m.in. przez żydów czy karaimów, a chrześcijańskim Starym Testamentem. Stąd też w protestantyzmie w ogóle nie istnieje oddzielne pojęcie ksiąg deuterokanonicznych, które wraz z innymi spoza kanonu włączone są do zbioru apokryfów.
Księgi deuterokanoniczne w Starym Testamencie
Historia
Księgi wtórnokanoniczne, z wyjątkiem Księgi Mądrości oraz 2 Księgi Machabejskiej, powstawały w języku hebrajskim lub aramejskim. Do XX wieku znane były jedynie ich greckie przekłady, pochodzące z Septuaginty (III-I wiek p.n.e.). Odkrycia archeologiczne (m.in. w Qumran) pozwoliły określić fragmenty oryginałów.
Część Ojców Kościoła działających na Wschodzie odrzucała księgi deuterokanoniczne jako natchnione. Orygenes w swej analizie wskazywał na różnicę pomiędzy księgami wtórnokanonicznymi a kanonem. Atanazy, Cyryl z Jerozolimy i Grzegorz z Nazjanzu, przygotowując katalog pism albo pomijali w ogóle te księgi, albo je włączali jako dodatki, Kościół Zachodu jednak uważał te księgi za kanoniczne. Kanoniczność ksiąg włączonych do Septuaginty odrzucał również Hieronim tłumacz Wulgaty. Ponieważ na skutek tego w II i III wieku doszło do kilku sporów związanych z używanym kanonem Starego Testamentu, w IV wieku podczas synodu w Hipponie i 3. synodu w Kartaginie orzeczono równoprawność ksiąg pierwszego i drugiego kanonu („protokanonicznych” i „deuterokanonicznych”). Ostatecznie również Kościół na Wschodzie przyjął poglądy Zachodu i w roku 692 na synodzie trullańskim uznał autentyczność ksiąg deuterokanonicznych.
Prawosławie
Cerkiew prawosławna uznaje niemal cały kanon aleksandryjski występujący w Septuagincie, z wyjątkiem 4 Księgi Machabejskiej, czyli:
- 1 Księga Machabejska (1 Mch);
- 2 Księga Machabejska (2 Mch);
- 3 Księga Machabejska (3 Mch);
- Księga Mądrości (Mdr);
- Mądrość Syracha (Eklezjastyk) (Syr);
- Księga Tobiasza (Tb);
- Księga Judyty (Jdt);
- Księga Barucha (Bar);
- 3 Księga Ezdrasza (3 Ezd);
- Modlitwa Manassesa (MM);
- Psalm 151 (Ps 151).
Ponadto fragmenty uznawane za deuterokanoniczne:
- z księgi Daniela: modlitwa Azariasza (Dn 3,24-90) i dwa ostatnie rozdziały (Dn 13-14);
- fragmenty Księgi Estery w języku greckim
- fragmenty Księgi Jeremiasza i Hioba obecne tylko w Septuagincie
Katolicyzm
Kościół katolicki uznał za natchnione część spośród ksiąg zawartych w kanonie aleksandryjskim (Septuagincie), a nie występujących w Biblii hebrajskiej. Są to:
- 1 Księga Machabejska (1 Mch);
- 2 Księga Machabejska (2 Mch);
- Księga Mądrości (Mdr);
- Mądrość Syracha (Eklezjastyk) (Syr);
- Księga Tobiasza (Tb);
- Księga Judyty (Jdt);
- Księga Barucha (Bar).
Fragmenty uznawane za deuterokanoniczne:
- z księgi Daniela: modlitwa Azariasza (Dn 3,24-90) i dwa ostatnie rozdziały (Dn 13-14);
- fragmenty Księgi Estery w języku greckim
Niektórzy włączają do powyższego spisu fragmenty Księgi Jeremiasza i Hioba, obecne tylko w Septuagincie.
Księgi deuterokanoniczne w Nowym Testamencie
Niekiedy sformułowania „deuterokanoniczne” używa się w stosunku do 7 ksiąg Nowego Testamentu:
- 2. List Piotra (2P);
- 2. List Jana (2J);
- 3. List Jana (3J);
- List Judy (Jud);
- List Jakuba (Jk);
- List do Hebrajczyków (Hbr);
- Apokalipsa św. Jana (Ap).
Natchniony charakter niektórych z tych ksiąg podważali niektórzy reformatorzy, np. Marcin Luter, który zastanawiał się nad kanonicznością Listu Jakuba i Listu Judy[2]. Obecnie wszystkie wyznania chrześcijańskie uznają wszystkie księgi Nowego Testamentu za powstałe z inspiracji Bożej.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Księgi deuterokanoniczne
- ↑ por. np. Marcin Luter – Przedmowa do Listów św. Jakuba i św. Judy, 1522