Stanisław Karpiński (biotechnolog)
| Data i miejsce urodzenia |
5 listopada 1960 |
|---|---|
| Profesor nauk biologicznych | |
| Specjalność: biotechnologia | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja |
1999 – biologia |
| Profesura |
2004 Szwecja i 2009 Polska |
| Polska Akademia Nauk | |
| Status |
Członek Komitetu Biotechnologii PAN |
| Profesor tytularny i nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | |
| Okres zatrudn. |
od 2009 |
| Odznaczenia | |
 
| |
Stanisław Mariusz Karpiński (ur. 5 listopada 1960 w Poznaniu) – polski biotechnolog, profesor nauk biologicznych, wykładowca akademicki, w 2012 sekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, działacz opozycji w okresie PRL.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Działalność opozycyjna[edytuj | edytuj kod]
W okresie studiów biologicznych na Akademii Rolniczej w Poznaniu związał się z opozycją solidarnościową. Działał także we władzach uczelnianego Niezależnego Zrzeszenia Studentów, w grudniu 1981 brał udział w organizacji strajku studenckiego[1]. Współpracował następnie z niejawnymi strukturami związku, był kolporterem „Obserwatora Wielkopolskiego” i innych pism drugiego obiegu. W maju 1983 został tymczasowo aresztowany w związku z podejrzeniem udziału w zdelegalizowanej „Solidarności” oraz dystrybucji „nielegalnej literatury”[2]; zwolniono go na mocy amnestii w sierpniu tego samego roku[3][2]. Rok później ukończył studia na Akademii Rolniczej[1], następnie otrzymał etat techniczny na tej uczelni[3].
Działalność naukowa[edytuj | edytuj kod]
W 1989 został przyjęty na studia doktoranckie na Szwedzkim Uniwersytecie Rolniczym w Umeå, gdzie od tej pory pracował naukowo przez dwadzieścia lat. W 1994 uzyskał stopień doktora w zakresie komórki drzew i biologii molekularnej roślin.
W 1999 wraz z Philipem Mullineaux w „Science” opisał mechanizm systemowej nabytej aklimatyzacji u roślin[4]. W 2010 kierowany przez niego zespół fizjomiki i biotechnologicznego modelowania roślin w SGGW w Warszawie przedstawił w „The Plant Cell” analogiczny do systemu nerwowego zwierząt systemowy mechanizm przekazywania bodźców świetlnych i fizjologiczną pamięć świetlną u roślin[5].
W 1999 został docentem na wydziale leśnym Szwedzkiego Uniwersytetu Rolniczego. W tym samym roku zakończył pracę na tej uczelni, po czym został zatrudniony na Uniwersytecie Sztokholmskim. W 2004 decyzją rektora tego uniwersytetu został profesorem w dyscyplinie fizjologii molekularnej roślin[1]. W 2009 powrócił do Polski, został laureatem pierwszego konkursu „Welcome” (Fundacji na rzecz Nauki Polskiej)[6], otrzymał jeden z najwyższych indywidualnych grantów badawczych. Wraz ze swoimi zespołami opublikował ponad 90 eksperymentalnych artykułów; współtwórca kilkunastu przyznanych i wdrożonych patentów[7], dotyczących np. doświetlania przechowywanych warzyw i roślin w lodówkach BEKO[7] oraz transgenicznej metody w celu ulepszenia rocznego przyrostu drzew i plonowania innych roślin uprawnych[8][9].
W 2009 otrzymał tytuł profesora nauk biologicznych[10]. Został wykładowcą w Katedrze Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie[1].
Działalność publiczna[edytuj | edytuj kod]
1 lutego 2012 został sekretarzem stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego[11], odpowiadającym m.in. za nadzór nad Narodowym Centrum Nauki oraz Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. Po trzech miesiącach, 2 maja 2012, został odwołany z tego stanowiska[12].
Od czerwca 2011 należał do Platformy Obywatelskiej, z której odszedł we wrześniu 2013 w ślad za Jarosławem Gowinem[13]. Podjął z nim współpracę jako ekspert w sprawach nauki i szkolnictwa wyższego, a następnie został pełnomocnikiem zakładanej przez byłego ministra partii Polska Razem w Poznaniu[14]. W marcu 2014 z powodów politycznych opuścił to ugrupowanie. W maju tego samego roku wstąpił do Kongresu Nowej Prawicy, z listy którego bez powodzenia ubiegał się pół roku później o mandat w sejmiku wielkopolskim. W styczniu 2015 wystąpił z tej partii.
W 2015 został członkiem Narodowej Rady Rozwoju powołanej przez prezydenta Andrzeja Dudę[15]. Zasiadał w niej do 2020, ponownie powołany w skład tego gremium w 2022[7]. Wszedł również w skład Rady Narodowego Centrum Nauki[7].
W sierpniu 2017 został powołany przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi Krzysztofa Jurgiela na stanowisko dyrektora Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowego Instytutu Badawczego w Radzikowie[16]. Pełnił tę funkcję do 2018[17].
Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Wolności i Solidarności (2015)[18]
- Złoty Krzyż Zasługi (2022)[19]
- Medal im. Prof. Władysława Szafera (2022)[17]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Prof. dr inż. Stanisław Mariusz Karpiński, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2023-06-27].[martwy link]
- ↑ a b Dane osoby z katalogu osób rozpracowywanych, katalog.bip.ipn.gov.pl [zarchiwizowane 2016-03-04].
- ↑ a b Profesor bez namaszczenia, wyborcza.pl, 15 lipca 2009 [zarchiwizowane 2009-07-22].
- ↑ Stanisław Karpiński i inni, Systemic Signaling and Acclimation in Response to Excess Excitation Energy in Arabidopsis, „Science” (5414), 23 kwietnia 1999 [dostęp 2014-05-18] (ang.).
- ↑ Magdalena Szechyńska-Hebda i inni, Evidence for Light Wavelength-Specific Photoelectrophysiological Signaling and Memory of Excess Light Episodes in Arabidopsis, „The Plant Cell” (7), lipiec 2010 [dostęp 2014-05-18] (ang.).
- ↑ Prof. dr hab. Stanisław Karpiński, sggw.pl [zarchiwizowane 2016-03-04].
- ↑ a b c d Prof. dr Stanisław Mariusz Karpiński, ncn.gov.pl [dostęp 2023-06-27] [zarchiwizowane 2023-03-12].
- ↑ Ireneusz Ślesak i inni, PHYTOALEXIN DEFICIENT 4 affects reactive oxygen species metabolism, cell wall and wood properties in hybrid aspen (Populus tremula L. × tremuloides), „Plant, Cell & Environment” (7), 2015 (ang.).
- ↑ Plant treatment methods and means therefor [online], patentscope.wipo.int, 27 czerwca 2013 [dostęp 2015-01-24] (ang.).
- ↑ Prezydent wręczył nominacje profesorskie, prezydent.pl, 3 lutego 2010 [zarchiwizowane 2015-09-05].
- ↑ Kierownictwo MNiSW w nowym składzie, nauka.gov.pl, 31 stycznia 2012 [zarchiwizowane 2012-08-05].
- ↑ Prof. Karpiński nie jest już wiceministrem nauki, pap.pl, 9 maja 2012 [zarchiwizowane 2013-05-03].
- ↑ Wiktor Ferfecki, Były wiceminister nauki idzie za Gowinem [online], rp.pl, 10 września 2013 [dostęp 2014-03-27].
- ↑ Pełnomocnicy powiatowi PRJG w województwie wielkopolskim, polskarazem.pl [zarchiwizowane 2014-02-08].
- ↑ Prezydent powołał Narodową Radę Rozwoju, prezydent.pl, 16 października 2015 [zarchiwizowane 2015-10-16].
- ↑ Zmiana na stanowisku dyrektora IHAR [online], farmer.pl, 1 sierpnia 2017 [dostęp 2017-08-02].
- ↑ a b Profesor Stanisław Karpiński wyróżniony Medalem imienia Prof. Władysława Szafera [online], sggw.edu.pl, 31 maja 2022 [dostęp 2023-03-30].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 maja 2015 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2015 r. poz. 622)
- ↑ M.P. z 2022 r. poz. 1050
- Absolwenci Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
- Członkowie Narodowej Rady Rozwoju
- Działacze Niezależnego Zrzeszenia Studentów
- Działacze opozycji w PRL
- Politycy Kongresu Nowej Prawicy
- Politycy Platformy Obywatelskiej
- Politycy Polski Razem
- Polscy biotechnolodzy
- Wiceministrowie nauki III Rzeczypospolitej
- Wykładowcy Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego
- Odznaczeni Krzyżem Wolności i Solidarności
- Ludzie urodzeni w Poznaniu
- Urodzeni w 1960
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (III Rzeczpospolita)