Stara Synagoga w Katowicach
 Stara Synagoga po rozbudowie na pocztówce z końca XIX wieku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Budulec |
murowana |
| Architekt | |
| Data budowy |
1861–1862 |
| Data zburzenia |
początek XX wieku |
| Tradycja |
konserwatywna |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′34,2″N 19°00′57,3″E/50,259500 19,015917
| |
Stara Synagoga w Katowicach (niem. Alte Synagoge in Kattowitz) – nieistniejąca synagoga, która znajdowała się w Katowicach na rogu dzisiejszych ulic 3 Maja i J. Słowackiego w Śródmieściu[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Koncepcja budowy pierwszej synagogi w Katowicach narodziła się w latach 60. XIX wieku. W 1861 roku Żydzi otrzymali od administracji dóbr dworskich Tiele-Wincklerów parcelę pod budowę synagogi. W tym samym roku żydowski architekt i budowniczy Ignatz Grünfeld dostarczył projekt planowanego budynku. Prawdopodobnie architekt wzorował się na synagodze w Wolfhagen[2].
Budowa synagogi została ukończona w 1862 roku[3]. Sala główna mogła pomieścić łącznie 320 osób, 200 w głównej sali modlitewnej i 120 w galeriach dla kobiet. Oficjalne otwarcie miało miejsce 4 września 1862 roku[4], kiedy to uroczyście wniesiono zwoje Tory przechowywane w domu Simona Goldsteina[2]. Po 10 latach okazało się, że synagoga jest za mała i nie może pomieścić ciągle rosnącej liczby wiernych. W latach 1882–1883 została znacznie rozbudowana i nabrała nowych kształtów. Do zachodniej elewacji dobudowano korpus poprzeczny zwieńczony okazałą kopułą[5]. Liczba miejsc wzrosła do 282 dla mężczyzn i 221 dla kobiet, a uroczyste ponowne otwarcie synagogi odbyło się 20 kwietnia 1883 roku[2].
Po wybudowaniu Wielkiej Synagogi w 1900 roku[1], synagoga została sprzedana Paulowi Frantziochowi, który ją wyburzył. Wkrótce na jej miejscu wzniesiono wielką secesyjną kamienicę[5].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Murowany, piętrowy budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta, w stylu neoromańskim[6], z dekoracją arkadową na elewacjach bocznych. Charakterystycznym elementem synagogi były narożne pilastry[7]. We wnętrzu, w zachodniej części znajdował się przedsionek, z którego wchodziło się do głównej sali modlitewnej, z którą z trzech stron otaczały galerie dla kobiet. Sala główna była przyozdobiona w motywy mauretańskie[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Michał Bulsa, Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, s. 40, ISBN 978-83-63780-28-9 (pol.).
- ↑ a b c Muzeum Historii Żydów Polskich: Synagoga Stara w Katowicach (ul. Słowackiego 22). sztetl.org.pl. [dostęp 2024-09-08]. (pol.).
- ↑ Waldemar Jama, Aleksandra Niesyto: Cmentarze Katowic. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1997, s. 22. ISBN 83-907154-5-7.
- ↑ Jerzy Moskal, Wilhelm Szewczyk, Stanisław Gadomski (red.), Bogucice, Załęże et nova villa Katowice: rozwój w czasie i przestrzeni, wyd. pierwsze, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1993, s. 28, ISBN 978-83-85831-35-8 (pol.).
- ↑ a b Michał Bulsa, Barbara Szmatloch, Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 132, ISBN 978-83-7729-502-1.
- ↑ Ewa Chojecka i inni, Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, Katowice: Muzeum Śląskie w Katowicach, 2004, s. 210, ISBN 83-87455-77-6 (pol.).
- ↑ Agnieszka Sikora: Śladami Żydów w Katowicach. gazeta.us.edu.pl, 2009-07. [dostęp 2024-09-08]. (pol.).
- ↑ Dariusz Walerjański, Katowickie synagogi, Katowice: Macgraf, 2015, s. 17, ISBN 978-83-911942-2-5 (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Stara Synagoga w Katowicach na portalu Wirtualny Sztetl
