Kamienica przy ulicy 3 Maja 12 w Katowicach
 Kamienica od frontu (2024) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. 3 Maja 12, |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny |
eklektyzm z elementami manieryzmu |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
5+1 |
| Powierzchnia użytkowa |
3 905 m² |
| Ukończenie budowy |
1901 |
| Pierwszy właściciel |
Gottfried Siwinna |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′33,7″N 19°01′13,0″E/50,259361 19,020278
| |
Kamienica przy ulicy 3 Maja 12 w Katowicach – kamienica mieszkalno-handlowo-biurowa, położona przy ulicy 3 Maja 12 w Katowicach, w dzielnicy Śródmieście. Wzniesiono ją w 1901 roku w stylu eklektycznym z elementami manieryzmu na podstawie projektu Antona Zimmermanna. Przed 1945 rokiem była ona siedzibą redakcji Kattowitzer Zeitung.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Kamienica została wzniesiona w 1901 roku[1][2][3], a zaprojektował ją, podobnie jak sąsiednią kamienicę pod nr. 10, Anton Zimmermann. Wybudowano ją w miejsce wcześniejszego, neorenesansowego domu[3].
Gottfried Siwinna – wydawca prasy niemieckiej[4] – był pierwszym właścicielem budynku[3]. W okresie przedwojennym w kamienicy o nr. 12 siedzibę miała redakcja Kattowitzer Zeitung wraz z drukarnią i księgarnią Kattowitzer Buchdruckerei[4]. Biuro niemieckiej gazety i jej drukarnia działały w kamienicy w pomiędzy 1922 a 1939 rokiem. Sama zaś gazeta została założona w 1869 roku i była pierwszym katowickim czasopismem. Jej wydawania zaprzestano w 1945 roku[5].
W 1935 roku kamienica była własnością spółki Aktien-Gesellschaft Berlin. W kamienicy siedzibę miały: Kattowitzer Buchdruckerei und Verlags (wydawca Kattowitzer Zeitung) i firma „Kados”[6].
Jeszcze w latach 40. XX wieku w kamienicy rozpoczęła działalność katowicka delegatura Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, która drukowała nakład Dziennika Zachodniego[7][8]. 1 stycznia 1946 roku z budynku przy ulicy J. III Sobieskiego 11[8] redakcję Dziennika Zachodniego przeniesiono do siedziby katowickiej delegatury wydawnictwa „Czytelnik” przy ulicy 3 Maja 12, a 11 listopada 1947 roku przeniesiono ją na ulicę Młyńską 9[9]. Redakcje Dziennika Zachodniego i Sportu funkcjonowały tu jeszcze w latach 50. i 60. XX wieku[10].
W lipcu 2003 roku kamienica należała do spółki New Yorker Polska, która ją zakupiła kilka lat wcześniej od spółki Pabia Modem, odkupując ją przedtem od miasta Katowice[11].
W systemie REGON w połowie lipca 2023 roku były zarejestrowane 3 aktywne podmioty gospodarcze z siedzibą przy ulicy 3 Maja 12, w tym niepubliczna szkoła zawodowa – Szkoła Ekonomii i Biznesu[12]. W kamienicy znajdował się wówczas także sklep sieci New Yorker[13].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Kamienica mieszkalno-handlowo-biurowa położona jest przy ulicy 3 Maja 12 w Katowicach, na obszarze dzielnicy Śródmieście[1], w pierzei zwartej zabudowy ulicy[2].
Jest to budynek murowany z cegły, powstały na planie w kształcie litery „L”, z oficyną tylną, zwieńczony dachem dwuspadowym stromej połaci dachowej[3], krytym dachówką, z wykuszem i facjatą[2]. Powierzchnia użytkowa budynku wraz z oficyną wynosi 3 905 m², a powierzchnia zabudowy 643 m². Liczy 5 kondygnacji nadziemnych i 1 podziemną[1].
Kamienica architektoniczne reprezentuje styl eklektyczny (bądź historyzmu[2]) z elementami manieryzmu[3]. Fasada kamienicy jest niesymetryczna[3], pięcioosiowa (z czego pierwsza jest zdwojona[3]), od drugiej kondygnacji wzwyż licowana cegłą w kolorze czerwonym, z dekoracją roślinną rzeźbioną w kamieniu i tynku. Parter i pierwsze piętro zostały zaś wtórnie przebudowane. Wykusz znajduje się na środkowej osi i sięga od drugiej do piątej kondygnacji. Przylegają do niego po lewej stronie kamienne balkony z balustradami o motywach modernistycznych[2]. Fasadę wieńczy schodkowy szczyt[3].
Okna kamienicy są przeważnie prostokątne, na trzeciej kondygnacji zostały zakończone półkoliście[2]. Są one ujęte w profilowane opaski, z czego opaski na czwartej i piątej kondygnacji zwieńczone są wyprofilowanymi w tynku łukami kotarowymi[3]. Stolarka okienna jest na trzeciej i na wyższych kondygnacjach jest czterokwaterowa i ze ślemieniem[2].
Schody na klatce schodowej są drewniane, dwubiegowe i z metalową, ozdobną balustradą. Kamienica nie ma bramy przejazdowej[2]. Lewa i tylna oficyna kamienicy jest pięciokondygnacyjna i podtynkowa, a prawa, dwu- i trzypiętrowa, jest nieotynkowana[2].
Kamienica wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki. emapa.katowice.eu. [dostęp 2023-07-24]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Laskownicka 1992 ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e f g h i Klajmon 1997 ↓, s. 106.
- ↑ a b Abramski 2000 ↓, s. 32.
- ↑ Bulsa 2018 ↓, s. 42.
- ↑ Księga… 1935 ↓, s. 80.
- ↑ Bulsa 2018 ↓, s. 39.
- ↑ a b Grażyna Kuźnik: Rocznicowe historie. Pierwsza setka, pierwszy tysiąc najbardziej cieszyły. Ale święto z okazji każdego jubileuszu DZ musiało być. dziennikzachodni.pl, 2021-02-06. [dostęp 2023-07-24]. (pol.).
- ↑ Karina Trojok; Bartłomiej Romanek; Monika Krężel: Tak zmieniał się Dom Prasy w Katowicach. Zobaczcie archiwalne zdjęcia kultowego budynku na Śląsku. Dziś pracują w nim urzędnicy. dziennikzachodni.pl, 2022-12-09. [dostęp 2023-07-24]. (pol.).
- ↑ Abramski 2000 ↓, s. 35.
- ↑ Przemysław Jedlecki: Katowice robią interesy z prywatną spółką. katowice.wyborcza.pl, 2003-07-23. [dostęp 2023-07-24]. (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2023-07-24]. (pol.).
- ↑ New Yorker: Sklepy. newyorker.de. [dostęp 2023-07-24]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jerzy Abramski, Ulice Katowic, Zawiercie: Graf-Mar, 2000, ISBN 83-913341-0-4 (pol.).
- Michał Bulsa, Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9 (pol.).
- Barbara Klajmon, Katowicka kamienica mieszczańska. 1840–1918. Śródmieście, wyd. 1., Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, 1997, ISBN 83-85871-09-8 (pol.).
- Księga adresowa miasta Wielkich Katowic 1935/36 r., Katowice: Dr. E. Kwaśnik, 1935 (pol.).
- J. Laskownicka, Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Katowice, ul. 3 Maja 12, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1992 (pol.).
