Kamienica przy ulicy 3 Maja 18 w Katowicach
 Kamienica od strony ulicy 3 Maja (2023) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. 3 Maja 18, |
| Typ budynku |
kamienica mieszkalno-handlowa |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Schwartzer |
| Kondygnacje |
3+1 |
| Ukończenie budowy |
1872 |
| Ważniejsze przebudowy |
koniec XIX w. |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′33,8″N 19°01′10,4″E/50,259389 19,019556
| |
Kamienica przy ulicy 3 Maja 18 w Katowicach – narożna kamienica mieszkalno-handlowa w Katowicach, położona przy ulicy 3 Maja 18 (róg z ulicą Wawelską), w dzielnicy Śródmieście. Jest to jeden z najstarszych budynków przy tej ulicy, powstały w 1872 roku w stylu eklektycznym jako dom własny Schwartzera.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Jest to jedna z najstarszych kamienic znajdujących się przy katowickiej ulicy 3 Maja[1]. Została ona wzniesiona w 1872 roku[2], a zaprojektował ją budowniczy Schwartzer jako jego własny dom[3]. Pierwotny projekt zakładał, że wszystkie okna parteru i podkreślonych osi centralnych miały mieć kształt łukowy, nadając budynkowi cechy stylu „okrągłych łuków”. Ostatecznie zrealizowano budynek znacznie różniący się od tego projektu. Zmieniono wykrój okien i dekoracje centralnego ryzalitu, przeobrażając jednocześnie cały styl kamienicy[3].
Jeszcze w 1872 roku właścicielem kamienicy został Czwiklitzer, a po nim jego spadkobiercy[3]. David Czwiklitzer już w 1867 roku założył on przy późniejszej ulicy Wawelskiej 1 wytwórnię mydła i wód kolońskich. Zmarł on w 1916 roku, a zakład po nim przejął jego syn Adolf[4].
Pod koniec XIX wieku kamienica została przebudowana[2].
W 1935 roku właścicielem kamienicy był Czwiklitzer, a w budynku mieścił się jego skład mydła. Ponadto działały tutaj m.in.: skład zegarków Z. Kriegera, hurtownia biżuterii „Bi-Kol” czy pracownia futer[5][1].
Pod koniec lipca 2023 roku przy ulicy 3 Maja 18 w systemie REGON zarejestrowanych było 11 aktywnych przedsiębiorstw, w tym m.in.: pracownia projektowa, kancelaria adwokacka[6], katowicka placówka Centrum Edukacji Copernicus[7], księgarnia Edycji Świętego Pawła[8] czy kantor[9].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Kamienica mieszkalno-handlowa położona jest przy ulicy 3 Maja 18 (róg z ulicą Wawelską) w Katowicach, na obszarze dzielnicy Śródmieście[2], w narożu zwartej zabudowy ulicy[10].
Jest to budynek murowany z cegły, z tynkowanymi elewacjami, wzniesiony na planie zbliżonym do litery „U”, zwieńczony jednospadowym dachem[3]. Powierzchnia zabudowy budynku wynosi 330 m². Liczy on 3 kondygnacje nadziemne i 1 podziemną[2].
Kamienica architektonicznie prezentuje styl eklektyczny[3] (bądź historyzm[10]). Elewacja frontowa (od strony ulicy 3 Maja) jest ośmioosiowa i symetryczna, a boczna (od strony ulicy Wawelskiej) czteroosiowa i niesymetryczna[10]. Elewacje z obydwu stron na parterze są wtórnie przebudowane[3]. Poziome podziały zostały zaakcentowane gzymsami podokiennymi, a pionowe lizenami biegnącymi na całej wysokości pięter oraz pilastrami[10]. W części wschodniej kamienicy, do narożnika przylega ryzalit pozbawiony okien[3]. Elewacja zamknięta jest gzymsem na konsolkach[10].
Okna kamienicy mają uszate obramienia, nad nimi umieszczono motywy rzeźbionych gryfów oraz kaduceuszy, a pod nimi płyciny. Stolarka okienna jest czterokwaterowa ze ślemieniem[10].
Brama przejazdowa znajduje się od strony ulicy Wawelskiej, a drzwi wejściowe do kamienicy od strony ulicy 3 Maja, na czwartej osi[3]. Żelazne schody na klatce schodowej są kręte, na rzucie półeliptycznym, z drewnianymi tralkowanymi balustradami[10].
Kamienica wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Jerzy Abramski, Ulice Katowic, Zawiercie: Graf-Mar, 2000, s. 29, 33, ISBN 83-913341-0-4 (pol.).
- ↑ a b c d e Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki. emapa.katowice.eu. [dostęp 2023-07-25]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Barbara Klajmon, Katowicka kamienica mieszczańska. 1840–1918. Śródmieście, wyd. 1., Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, 1997, s. 108, ISBN 83-85871-09-8 (pol.).
- ↑ Olga Krzyżyk: Krem Nivea, motocykl MOJ 130 i porcelana Giesche. Poznajmy produkty katowickich firm. www.wkatowicach.eu, 2022-02-07. [dostęp 2023-07-26]. (pol.).
- ↑ Księga adresowa miasta Wielkich Katowic 1935/36 r., Katowice: Dr. E. Kwaśnik, s. 80 (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2023-07-25]. (pol.).
- ↑ Copernicus: Kontakt. copernicus.edu.pl. [dostęp 2023-07-26]. (pol.).
- ↑ Edycja Świętego Pawła: Księgarnie. edycja.com.pl. [dostęp 2023-07-26]. (pol.).
- ↑ Kantor Katowice. tavex.pl. [dostęp 2023-07-26]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g J. Laskownicka, Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Katowice, ul. 3 Maja/Wawelska, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1992, s. 1 (pol.).
