Kamienica przy ulicy 3 Maja 23 w Katowicach
 Kamienica od strony ulicy 3 Maja (2014) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. 3 Maja 23, |
| Typ budynku |
kamienica mieszkalno-handlowa |
| Styl architektoniczny |
modernizm z elementami historyzmu |
| Kondygnacje |
4+1 |
| Powierzchnia użytkowa |
1 720 m² |
| Ukończenie budowy |
ok. 1890 |
| Ważniejsze przebudowy |
1923–1925; 2006 |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′35,4″N 19°00′59,5″E/50,259833 19,016528
| |
Kamienica przy ulicy 3 Maja 23 w Katowicach – kamienica mieszkalno-handlowa w Katowicach, położona przy ulicy 3 Maja 23, w dzielnicy Śródmieście. Wzniesiono ją około 1890 roku, a w latach 1923–1925 przebudowano. Ma ona cechy stylu modernistycznego z elementami historyzmu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kamienica została wzniesiona około 1890 roku[1]. W 1923 roku została ona nadbudowana, a prace te obejmowały przebudowę i nadbudowę trzeciego piętra oraz poddasza. W 1925 roku została wzniesiona oficyna budynku[1]. Projekt przebudowy z lat 1923–1925 opracowało Towarzystwo Inżynieryjno-Budowlane[2].
W 1935 roku właścicielem kamienicy była Włoska Spółka Akcyjna. Budynek ten był wówczas siedzibą wielu różnego typu przedsiębiorstw i instytucji. Swoją siedzibę bądź placówkę miały następujące z nich: Polska Agencja Telegraficzna, wytwórnia soków „Emko”, dom sanitarny „Eskulap”, Śląska Centrala Sportowa „Centrosport”, Singer Sewing Machine Company, spółka akcyjna przemysłu drzewnego „Silarbor”, skład konsygnacyjny E. Wedel i Syn, hurtownia szkła J. Edelista, Towarzystwo Ubezpieczeniowe Assicurazioni Generali Trieste (jej symbole w formie dwóch płaskorzeźb przedstawiających herby oraz lwa zachowały się w bramie wjazdowej do kamienicy[3]), hurtownia herbaty Anglo-Polish Comp., przedsiębiorstwo budowlane „Reform”, katowickie biuro pośrednictwa „Hipoteka” czy dostawca artykułów piśmiennych „Papier”. Kamienicę tę zamieszkiwali także m.in.: rzecznik patentowy Hermann Solal i dziennikarz Aleksander Choczner[4].
W latach międzywojennych w kamienicy swoją siedzibę miały dwa konsulaty: francuski i włoski[5]. Konsulat francuski na terenie Katowic działał w latach 1929–1939[6], a znajdował się on na pierwszym piętrze kamienicy[7]. Konsulat włoski w Katowicach funkcjonował w latach 1926–1939, z czego w kamienicy przy ulicy 3 Maja 23 od 15 grudnia 1936 roku, kiedy to konsulem został Silvio Delich[6].
Na początku II wojny światowej, 2 września 1939 roku z kamienicy wyprowadzili się pracownicy konsulatu francuskiego, którzy ewakuowali się z Katowic wraz z pracownikami brytyjskiego konsulatu i brytyjską reporterką Clare Hollingworth[7]. Z balkonu kamienicy 4 września 1939 roku zostało wykonane zdjęcie polskich obrońców Katowic na czele z Nikodemem Rencem, prowadzonych wzdłuż ulicy 3 Maja przez Niemców na rozstrzelanie. Wydarzenie to było częścią wydarzeń opisywanych jako „krwawy poniedziałek”[7].
Konsulat włoski po zajęciu Katowic przez wojska III Rzeszy nie przerwał początkowo działalności. Konsulem był wówczas Gino Busi, który w czasie II wojny światowej prowadził także potajemną działalność. Udzielił on 4 września 1939 roku w swoim konsulacie tymczasowego schronienia polskim żołnierzom i członkom samoobrony, zaopatrując ich w cywilne ubrania, które miały im pomóc w opuszczeniu kontrowanego przez Niemców miasta. Donosił on też swoim przełożonym o niemieckim terrorze i represjach[7].
W 2006 roku kamienica przeszła remont elewacji. Prace te wykonała spółka Konior, a projekt renowacji kamienicy opracowała w tym samym roku Agnieszka Kruczek[8]. W 2020 roku w oficynie kamienicy powstał mural prezentujący panoramę Górnego Śląska ze złotym sercem pośrodku symbolizującym „czarne złoto”, jakim jest węgiel kamienny. Autorem dzieła był Łukasz Zasadni[9].
W systemie REGON pod koniec lipca 2023 roku były zarejestrowane 32 aktywne podmioty gospodarcze z siedzibą przy ulicy 3 Maja 23, w tym m.in.: dom maklerski, studio tańca, kancelaria radcy prawnego, pracownia grawerska, zakład szewski, sklep sportowy, instytut szkoleniowy[10], pub[11], sklep spożywczy[12], salon fryzjerski[13] czy restauracja[14].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Kamienica mieszkalno-handlowa położona jest przy ulicy 3 Maja 23 w Katowicach, na obszarze dzielnicy Śródmieście[1], w pierzei zwartej zabudowy ulicy[2]. Jest to budynek murowany z cegły, z tynkowaną elewacją, wzniesiony na planie prostokąta, z boczną lewą oficyną, zwieńczony dachem mansardowym z facjatą na osi i lukarnami[2]. Powierzchnia użytkowa budynku wynosi 1 720 m², a powierzchnia zabudowy 533 m². Liczy 4 kondygnacje nadzieme i 1 podziemną[1].
Kamienica architektonicznie prezentuje styl modernistyczny z elementami historyzmu. Fasada na poziomie parteru jest pięcioosiowa i wtórnie przebudowana, a powyżej jedenastoosiowa i symetryczna. Kondygnacje druga i trzecia są rozczłonkowane pilastrami jońskimi w wielkim porządku, a czwarta kondygnacja pilastrami zbliżonymi do toskańskich. Facjata jest rozczłonkowana lizenami, a zwieńczona została naczółkiem o łuku odcinkowym[2].
Okna są prostokątne i objęte w tynkowanych opaskach. Pomiędzy oknami drugiej a trzeciej kondygnacji znajduje się płycinowe dekoracje, a na dwóch bocznych osiach trzeciej kondygnacji balkony z oryginalnymi balustradami. Stolarka okienna jest czterokwaterowa ze ślemieniem. Oryginalne schody na klatce schodowej są dwubiegowe z metalową ozdobną balustradą i z lastrykowymi podestami z dekoracją mozaikową[2].
Brama przejazdowa jest zakończona pięcioprzęsłowym sufitem o dekoracji stiukowej pseudokasetonowej. W przęśle środkowym, po lewej stronie umieszczono płycinę z płaskorzeźbionym przedstawieniem uskrzydlonego lwa z otwartą księgą, będącym symbolem św. Marka Ewangelisty, a po prawej płycina z herbem Katowic z datą 1865 i herbem z lilijką[2].
Kamienica wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice[1].
|
.jpg)
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki. emapa.katowice.eu. [dostęp 2023-07-27]. (pol.).
- ↑ a b c d e f J. Laskownicka, Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Katowice, ul. 3 Maja 23, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1993, s. 1 (pol.).
- ↑ Michał Bulsa, Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, s. 43, ISBN 978-83-63780-28-9 (pol.).
- ↑ Księga adresowa miasta Wielkich Katowic 1935/36 r., Katowice: Dr. E. Kwaśnik, s. 81 (pol.).
- ↑ Wojciech Janota, Katowice między wojnami: miasto i jego sprawy 1922–1939, wyd. pierwsze, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2010, s. 12, ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ a b Agnieszka Grabowska, Urzędy konsularne w Katowicach w latach 1922-1939, [w:] Konsulaty na pograniczu polsko-niemieckim i polsko-czechosłowackim w latach 1918-1939, Prace naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2004, s. 173, 177, ISBN 978-83-226-1334-4.
- ↑ a b c d Tomasz Borówka: Człowiek na balkonie. Gino Busi - zapomniany bohater historii Katowic, czyli kto zrobił tajemnicze zdjęcia z września 1939 roku. dziennikzachodni.pl, 2020-10-11. [dostęp 2023-07-27]. (pol.).
- ↑ Amaya Architekci: Remont elewacji budynku 3 Maja 23. www.amayaarchitekci.pl. [dostęp 2023-07-27]. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: KATOWICKIE MURALE. 3 MAJA 23. murale.katowice.eu. [dostęp 2023-07-27]. (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2023-07-27]. (pol.).
- ↑ City Pub. www.citypub.pl. [dostęp 2023-07-27]. (pol.).
- ↑ Best-Market: Best Market Katowice. best-market.pl. [dostęp 2023-07-27]. (pol.).
- ↑ Salony Fryzjerskie Sowex I: Kontakt. fryzjer1.pl. [dostęp 2023-07-27]. (pol.).
- ↑ Amir Kebab: Kontakt. amirkebab.upmenusite.com. [dostęp 2023-07-27]. (pol.).
