Staw Ujazdowski (staw)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Staw Ujazdowski
Staw w Parku Ujazdowskim
Ilustracja
Widok od południa
Położenie
Państwo

 Polska

Lokalizacja

Warszawa

Wysokość lustra

109,9 m n.p.m.

Wyspy

jedna

Morfometria
Powierzchnia

0,4136 ha

Głębokość
• maksymalna


1,6 m

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Staw Ujazdowski”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Staw Ujazdowski”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Staw Ujazdowski”
Ziemia52°13′16″N 21°01′34″E/52,221111 21,026111
Multimedia w Wikimedia Commons

Staw Ujazdowski[1][2] lub Staw w Parku Ujazdowskim[3] – staw znajdujący się na terenie parku Ujazdowskiego w Warszawie.

Położenie i charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Staw leży po lewej stronie Wisły, w stołecznej dzielnicy Śródmieście, na obszarze MSI Ujazdów, na terenie parku Ujazdowskiego w jego południowej części. W pobliżu przebiegają ulice: Johna Lennona, Aleje Ujazdowskie i aleja Armii Ludowej (Trasa Łazienkowska)[4]. Staw znajduje się na obszarze zlewni Kanału Głównego „A”[5].

Zgodnie z ustaleniami w ramach „Programu Ochrony Środowiska dla m. st. Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r.” staw położony jest na wysoczyźnie, a jego powierzchnia wynosi 0,4136 ha[3]. Zasilany jest stale poprzez sieć wodociągową, a odpływ odbywa się poprzez kanalizację[3]. Według numerycznego modelu terenu udostępnionego przez Geoportal lustro wody znajduje się na wysokości 109,9 m n.p.m.[4] Głębokość akwenu to 1,6 m[6].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Staw jest zbiornikiem powstałym w sposób sztuczny. Zaplanowany został w 1893 roku przez ówczesnego głównego ogrodnika miejskiego Franciszka Szaniora jako element nowego parku w stylu angielskim[7]. Układ wodny parku, w tym sam staw, zaprojektowany został przez Williama Heerleina Lindleya[8]. Na zbiorniku wodnym zlokalizowano wyspę o łagodnej linii brzegowej[9]. Dodatkowo wybudowano sztuczne wzgórze, kaskadę oraz mały kanał doprowadzający wodę do akwenu[8]. Ziemia z wykopów pod staw posłużyła do niwelacji terenu oraz usypania kilku wzniesień na terenie parku[7]. Prace wykonawcze zakończono w 1896 roku[10]. Uroczyste otwarcie miało miejsce 10 sierpnia[11].

Ostatnim zaplanowanym elementem otoczenia stawu miał być mostek nad przewężeniem zbiornika wodnego. Początkowo zakładano, że zostanie on wykonany z drewna. Ostatecznie zdecydowano się na konstrukcję betonową w systemie „Monnier”. Zaprojektowało go i wykonało Biuro Techniczne Arnold Bronikowski & S-ka Inżynierowie. Budowę mostka zakończono w 1898 roku. Była to jedna z pierwszych konstrukcji wykonanych w technologii żelbetowej na ziemiach polskich[11][8].

Podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939, po przerwaniu 24 września przez zbombardowaną Stację Filtrów dostarczania wody dla miasta, okoliczni mieszkańcy zaczęli ją czerpać wiadrami ze stawu[12].

W latach 2000–2002 miała miejsce rewaloryzacja parku, której autorami byli Tomasz Zwiech i Jakub Zemła[9]. W jej ramach m.in. odrestaurowano kaskadę wodną, urozmaicono linię brzegową akwenu dodatkowymi głazami i kamieniami oraz dokonano nasadzeń roślin przywodnych[9]. Wybudowano także altanę zlokalizowaną na punkcie widokowym, z której prowadzą szerokie schody na brzeg, i z której rozpościera się widok na staw[9].

Przyroda[edytuj | edytuj kod]

W pobliżu północno-wschodniego brzegu rośnie klon pospolity (Acer platanoides), odmiana Schwedlera, o średnicy pnia ponad 358 cm chroniony jako pomnik przyrody (nr INSPIRE: PL.ZIPOP.1393.PP.1465011.3196)[13]. Na wyspie rośnie sosna czarna[7]. Od 2002 roku zbiornik wodny jest zarybiany gatunkami: karaś, amur i karp[6]. Populacja ryb jednak nie jest stabilna, także ze względu na częściowe opróżnianie z wody na zimę, dzięki czemu w zooplanktonie występują tak duże gatunki jak Daphnia magna[14] czy larwy wodzienia[15]. Według stanu wiedzy z 1921 roku staw był siedliskiem następujących gatunków zwierząt: ciernik, pluskolec pospolity i karczownik ziemnowodny[16].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • Widok na staw od południa w 1901 roku
    Widok na staw od południa w 1901 roku
  • Wzgórze z kaskadą zasilającą staw w wodę
    Wzgórze z kaskadą zasilającą staw w wodę
  • Mostek nad przewężeniem zbiornika wodnego
    Mostek nad przewężeniem zbiornika wodnego
  • Węższa część stawu na południu
    Węższa część stawu na południu

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Biuro Naczelnego Architekta Miasta. Miejska Pracownia Planowania Przestrzennego i Strategii Rozwoju, Opracowanie ekofizjograficzne do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m. st. Warszawy, Warszawa 2006, s. 35 [dostęp 2020-08-02] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  2. ↑ Zespół Ekovert, Mapa aktualnej sieci układu hydrograficznego miasta stołecznego Warszawy (stan na rok 2015). 1:20 000 [online] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-27].
  3. ↑ a b c Rada m.st. Warszawy: Załącznik tekstowy i tabelaryczny do Programu ochrony Środowiska dla miasta stołecznego Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r.. bip.warszawa.pl, 21 października 2010. [dostęp 2020-08-02]. (pol.).
  4. ↑ a b Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2020-08-02].
  5. ↑ Łukasz Szkudlarek, Analiza powierzchniowa zlewni. Charakterystyka i ocena funkcjonowania układu hydrograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem systemów melioracyjnych na obszarze m.st. Warszawy wraz z zaleceniami do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy i planów miejscowych [online], 2015, s. 20 [dostęp 2020-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-22].
  6. ↑ a b Staw zarybiony karpiami [online], 19 maja 2005 [dostęp 2020-08-28].
  7. ↑ a b c Roman Kobendza. Parki Warszawy i jej okolic. „Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego”, s. 89–99, 1930. Lwów: Polskie Towarzystwo Dendrologiczne. ISSN 2080-4164. [dostęp 2020-08-27]. 
  8. ↑ a b c Marek Mistewicz, Pierwsze w Królestwie Polskim łukowe mosty systemu Moniera zbudowane przez inżyniera Arnolda Bronikowskiego, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” (t. 64 (1)), 2019, s. 39–51.
  9. ↑ a b c d Anna Różańska, Parki warszawskie. Przemiany układów kompozycyjnych, Warszawa: Katedra Sztuki Krajobrazu Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, 2012, s. 52–54.
  10. ↑ Zielona Warszawa, Park Ujazdowski [online] [dostęp 2020-08-27].
  11. ↑ a b Antoni Kozielski, Mostek w Parku Ujazdowskim w Warszawie - przykład wczesnej konstrukcji żelbetowej, „Ochrona Zabytków” (9/1 (152)), 1986, s. 38–42 [dostęp 2020-08-27].
  12. ↑ Marian Marek Drozdowski: Alarm dla Warszawy. Ludność cywilna w obronie stolicy we wrześniu 1939 r.. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969, s. 271.
  13. ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Pomnik przyrody [online] [dostęp 2020-08-26].
  14. ↑ Mirosław Ślusarczyk i inni, The role of the refractory period in diapause length determination in a freshwater crustacean, „Scientific Reports”, 9, 2019, s. 11905, DOI: 10.1038/s41598-019-48389-6 (ang.).
  15. ↑ Barbara Pietrzak i inni, Phenotypic plasticity ofsenescence in Daphnia under predation impact: no ageing acceleration when the perceived risk decreases with age, „Royal Society Open Science”, 7, 2019, s. 191382, DOI: 10.1098/rsos.191382 (ang.).
  16. ↑ Stanisław Michał Sumiński, Szymon Tenenbaum, Przewodnik zoologiczny po okolicach Warszawy, Wydawnictwo M. Arcta w Warszawie, 1921, s. 16.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Staw_Ujazdowski_(staw)&oldid=71267550”