Surdotyflopedagogika

Surdotyflopedagogika – dział pedagogiki specjalnej, zajmujący się dziećmi z równoczesnym uszkodzonym wzrokiem i słuchem.

Stopnie niepełnosprawności

Biorąc pod uwagę stopień uszkodzenia zmysłów wśród tych dzieci można wyróżnić:

• całkowicie głuchoniewidome;
• głuchoniewidome z całkowitą głuchotą i słabowzrocznością;
• głuchoniewidome z niedosłuchem i całkowitą ślepotą;
• głuchoniewidome z niedosłuchem i słabowzrocznością.

Dzieci głuchoniewidome od urodzenia pozbawione są możliwości zdobywania informacji i kontaktowania się ze swoim środowiskiem za pomocą dwóch podstawowych zmysłów. Całkowita głuchoślepota wrodzona uważana jest za niepełnosprawność, która może przyczynić się m.in. do ograniczenia możliwości normalnego rozwoju, poznawania rzeczywistości i komunikowania się.

Możliwości rozwojowe i edukacyjne

Stopień uszkodzenia słuchu i wzroku oraz okres wystąpienia głuchoślepoty nie zawsze są decydującymi czynnikami mającymi wpływ na możliwości rozwojowe i edukacyjne oraz poziom funkcjonowania. Ze względu na te czynniki dzieci głuchoniewidome podzielono na:

• o niskim poziomie funkcjonowania i niskim poziomie intelektualnym (edukacja w warunkach specjalnych);
• o przeciętnym lub wysokim poziomie funkcjonowania oraz poziomie inteligencji (mają możliwość niezależnego lub częściowo niezależnego życia zawodowego i społecznego).

Placówki specjalne

Większość placówek szkolnictwa specjalnego dla dzieci głuchoniewidomych powstała na gruncie szkół dla osób głuchych lub niewidomych. Stanowią one bardziej lub mniej samodzielne oddziały tych placówek. Mają one na celu zapewnienie najkorzystniejszych warunków rozwojowych, przygotowanie do życia oraz do ewentualnej pracy zawodowej. Zajmują się tym szkoły o charakterze specjalnym oraz integracyjnym. Takie placówki edukują dzieci od wieku przedszkolnego do 18 roku życia (czasami do 21).

Program edukacyjny

Program edukacyjny zakłada dwa poziomy nauczania, które są niezależne od wieku dziecka:

• program przedszkolny trwający od 1 do 3 lat w zależności od rozwoju dziecka;
• program szkolny trwający 10 lub więcej lat, w zależności od wyników.

Każdy uczeń ma indywidualny program dostosowany do jego możliwości i potrzeb. Program edukacyjny głównie obejmuje następujące zajęcia:

• usprawnianie zachowanej zdolności widzenia u dzieci z resztkami wzroku i słyszenia u dzieci z resztkami słuchu;
• nauka metod komunikowania się;
• nauka mowy dźwiękowej;
• nauka czynności dnia codziennego - odbywa się głównie w internacie, w czasie rutynowego rozkładu dnia;
• orientacja i poruszanie się w przestrzeni - ma sprzyjać samodzielności w poruszaniu się z wykorzystaniem zachowanych zmysłów, laski i przewodnika;
• usprawnienie fizyczne;
• zajęcia muzyczne;
• posługiwanie się komputerem - ma na celu stworzeniu dziecku możliwości pisania i czytania (powiększony druk);
• terapia zajęciowa;
• przygotowanie do pracy.

Komunikowanie się z otoczeniem

Dziecko musi opanować, co najmniej jedną metodę komunikowania się. Porozumiewanie się z dzieckiem uzależnione jest od jego poziomu rozwoju.

Najpierw wprowadza się komunikację przy pomocy przedmiotów i naturalnych znaków. Kolejnym etapem jest wypracowanie z dzieckiem umiejętności posługiwania się znakami symbolicznymi. Natomiast metody komunikacji zależne są od indywidualnych predyspozycji dziecka.

Metody komunikacji

Do metod komunikacji można zaliczyć:

• język migowy dotykowy czyli przekazywany do ręki;
• alfabet punktowy do dłoni;
• kreślenie liter drukowanych na dłoni;
• posługiwanie się metodami opartymi na piśmie Braille’a;
• u dzieci z resztkami wzroku usprawnia się widzenie;
• u dzieci z resztkami słuchu podejmuje się próby nauczenia ich mowy dźwiękowej;
• u dzieci głuchoniewidomych słabosłyszących uczy się używania aparatu słuchowego oraz wykorzystywania resztek słuchu.

Terapię prowadzą specjalni wychowawcy, którzy współpracują z: psychologiem, logopedą, pediatrą, okulistą, audiologiem i pielęgniarką.