Szare
49°33′25″N 19°02′25″E/49,556944 19,040278
| Artykuł |
49°33′25″N 19°2′25″E |
|---|---|
| - błąd |
39 m |
| WD |
49°34'0.1"N, 19°3'0.0"E, 49°33'39.60"N, 19°3'12.92"E |
| - błąd |
14 m |
| Odległość |
1362 m |
| wieś | |
 Zabudowa wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2018) |
776[1] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
34-383[2] |
| Tablice rejestracyjne |
SZY |
| SIMC |
0062662 |
Położenie na mapie gminy Milówka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
| 49°33′25″N 19°02′25″E/49,556944 19,040278
| |
Szare – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Milówka. Powierzchnia sołectwa wynosi 725 ha, a liczba ludności 800, co daje gęstość zaludnienia równą 109 os./km²[3]. Herbem wsi Szare są trzy podkowy.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś leży na wysokości 400-600 m n.p.m. w południowo-wschodniej części Beskidu Śląskiego. Rozciągnięta jest w dolince potoku Szarego - pomiędzy niewysokim grzbietem, zakończonym górą Suchą (zwaną też Sybirką; 637 m n.p.m.) na południowym wschodzie a grzbietem Szarego na północnym zachodzie.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1003495 | Krutaki | część wsi |
| 0062691 | Suche | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Szare, według wójta żywieckiego Andrzeja Komonieckiego nazywane również Śmierlawką, powstało ok. 1625 r. - prawdopodobnie przez podniesienie przez królową Konstancję do rangi wsi starszej osady wołoskiej. Na terenie tym osiedleni zostali również chłopi z Lipowej, których ziemie zabrał w 1608 r. Mikołaj Komorowski, tworząc lipowski folwark. Szare było wsią zarębną i należało do klucza folwarcznego Węgierskiej Górki; jego mieszkańcy byli zobowiązani m.in. do "wyrabiania" w lasach określonej ilości drewna i spławiania go Sołą do Żywca lub nawet Krakowa.
Z Szarego pochodził Tomasz Masny – jeden z "najsłynniejszych" żywieckich zbójników, herszt zbójnickiej familii, grasującej w latach 1623-1624 po całej Żywiecczyźnie.
W 1672 r. wieś liczyła 20 gospodarstw i 170 mieszkańców, oprócz prac w lesie zajmujących się głównie pasterstwem. Według inwentarza z 1817 r. należało do niej 366 polan o łącznej powierzchni ok. 820 ha. Ludomir Sawicki, prowadzący badania nad pasterstwem na Żywiecczyźnie w 1914 r. zanotował, że na letni wypas mieszkańcy wsi pędzą swe owce do odległych o cały dzień drogi szałasów na Raczy i Przysłopie w Rycerce[6]. W XIX w. działał tu prymitywny zakład produkujący tekturę.
Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 297 budynkach w Szarem (obejmujących również późniejsze Laliki) na obszarze 2168 hektarów mieszkało 1945 osób (gęstość zaludnienia 89,7 os./km²), z czego 1934 (99,4%) było katolikami, 10 (0,5%) wyznawcami judaizmu a 1 innej religii, 1937 (99,6%) polsko- a 8 (0,4%) niemieckojęzycznymi[7].
7 października 1940 r. w ramach hitlerowskiej "Saybusch-Aktion" (Akcja Żywiec) wysiedlono z Szarego 58 polskich rodzin (318 osób), osiedlając na ich miejsce 18 rodzin (70 osób) niemieckich. Wyzwolenie wsi nastąpiło 6 kwietnia 1945 r., lecz na odległej o parę km na południe górze Szklanówce okrążone oddziały niemieckie broniły się aż do 30 kwietnia.
W 1948 z miejscowości wyodrębniły się Laliki.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.
Współczesność[edytuj | edytuj kod]
W ostatnich latach uruchomiono w Szarem kilka gospodarstw agroturystycznych. W jednym z nich prowadzona jest hodowla koni – w połączeniu z prowadzeniem ścieżek turystycznych do jazdy konnej.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
We wsi, przy drodze na Pawlicznem, znajduje się kaplica pw. Wniebowzięcia Matki Boskiej. Wystawiona w 1826 r. przez Szczepana Kuśnierza. Murowana, z kamienia, na rzucie prostokąta, ma kolebkowe sklepienie i gontowy dach z wydatnym okapem od frontu. We wnętrzu ołtarzyk z obrazem Wniebowzięcia, o charakterze ludowego baroku. We wsi znajduje się także drewniana dzwonnica z 1784 roku[8].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Milówka w liczbach. beskidLIVE.pl, 11 września 2019. [dostęp 2020-12-17].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1243 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ UG Milówka: Statut Sołectwa Szare. [w:] www.milowka.com.pl [on-line]. 2009-12-28, 2009. [dostęp 2011-01-01].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Ludomir Sawicki. Szałaśnictwo w Górach Żywieckich (Wędrówki pasterskie w Karpatach IV). „Materiały antropologiczno-archeologiczne i etnograficzne”. Tom XIV, dział III, s. 184-195, 1919. Akademia Umiejętności, Kraków. (pol.).
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XII. Galizien. Wien: 1907.
- ↑ Drewniana architektura sakralna - Dzwonnica w Szarem. „Nad Sołą i Koszarawą”. 10 (161), 2005-05-15.
- Siedziba gminy: Milówka
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
