Szczi

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zupa szczi – zielone dodatki i śmietanę można dodać na talerz przed podaniem

Szczi (ros. щи) – popularny w kuchni rosyjskiej rodzaj zupy z warzyw liściastych, z dodatkiem mięsa, grzybów lub ryb. W zależności od zastosowanego wywaru, szczi może być swoistym kapuśniakiem, zupą grzybową lub rybną, przy czym kapusta pozostaje składnikiem niezmiennym. Współcześnie w kuchni rosyjskiej występuje kilkadziesiąt modyfikacji podstawowego przepisu[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Potrawa jest znana na terenach dzisiejszej Rosji od IX wieku[2], w XI wieku[3] stała się bardzo popularna z uwagi na łatwy przepis i powszechnie dostępne składniki. Jej nazwa najprawdopodobniej pochodzi od słowa съто, które w języku staroruskim oznaczało jedzenie[3]. Pierwotnie przygotowywano ją bez mięsa, na bulionie warzywnym[4]. Danie spożywano na carskich dworach. Zupę szczi jadał Piotr I, Aleksander III i Mikołaj II[4]. Zarazem była jednym z podstawowych dań kuchni chłopskiej, w której często przygotowywano tańszy wariant, bez mięsa[4].

Kapusta, podstawowy składnik zupy szczi, nie była znana, ani uprawiana na terenach dawnej Rusi, ale warzywo było powszechne w Starożytnym Rzymie i Bizancjum. Około VIII wieku z powyższych regionów trafiło na Ruś i szybko uzyskało popularność[5][6].

Przygotowanie[edytuj | edytuj kod]

Wariant zupy szczi, przygotowany na bazie kiszonej kapusty i bulionie grzybowym, podawany na zimno.

Zupę przygotowuje się z kapusty świeżej lub kwaszonej, ale surowcem do jej przygotowania może być także szczaw, szpinak lub pokrzywa. Szczi gotuje się na wywarze mięsnym, grzybowym lub rybnym, dodając pomidory i warzywa korzeniowe, a następnie zaprawia śmietaną, bez zagotowania. Do zupy przygotowanej z kapusty świeżej podaje się kulebiaki lub pierożki z kaszą. Do zupy przygotowanej z kapusty kwaszonej dodatkiem jest ugotowana na sypko kasza gryczana lub pierożki. Zupa przygotowana ze szczawiu nosi nazwę zielonego szczi (ros. зелёные щи).

Podstawowy przepis posiada wiele wariantów zależnych od[7]:

  • Temperatury podania - zupa zazwyczaj spożywana jest na gorąco, ale może również zostać podana w temperaturze pokojowej.
  • Rodzaju kapusty - występuje wersja bazująca na białej, surowej kapuście, kapuście kiszonej lub smażonej.
  • Rodzaju bulionu – dopuszcza się: warzywny, mięsny, grzybowy lub rybny.
  • Zastosowanych dodatków, takich jak: grzanki, pierożki, kasza, kawałki mięsa, jajka gotowane na twardo.

Przysłowia i nawiązania w literaturze[edytuj | edytuj kod]

Zupa szczi, przygotowana na wywarze mięsnym.

Popularne danie zostało przywołane w kilkunastu rosyjskich przysłowiach[8], np.:

  • Rodzony ojciec może się znudzić, ale zupa szczi się nie znudzi (ros. Отец родной надоест, а щи не надоедят);
  • Szukaj nas tam, gdzie jest zupa szczi (Где щи - тут и нас ищи);
  • Jeśli masz dobrą zupę szczi, nie szukaj innego jedzenia. (Если хорошие щи, так другой пищи не ищи);
  • Ugotujcie zupę szczi, żeby przyszli do was goście (Кипите, щи, чтобы гости шли)[9].

Potrawa występuje również w literaturze rosyjskiej, np. w utworze Wieczory na chutorze w pobliżu Dikańki[10] autorstwa Nikołaja Gogola. W opowiadaniu Iwana Turgieniewa Mumu talerz zupy szczi stoi na stole, kiedy główny bohater Gierasim płacze. Jedna z jego łez spada do dania[11].

Szczi zostaje wspomniana w utworze Wańka[12], autorstwa Antona Czechowa i jego opowiadaniu Zbrodniarz[13]. Zupa z kapusty pojawia się w wierszu Hate[14], autorstwa Włodzimierza Majakowskiego.

Poeta Jurij Odarczenko poświęcił potrawie jeden ze swoich wierszy[15]. Zupę szczi określił jako drugie (obok kaszy) podstawowe danie Rosjanina: "Щи да каша – пища наша", co można przetłumaczyć jako "Szczi i kasza – strawa nasza". Powyższy fragment wiersza stał się jednym z rosyjskich przysłów.

Zupa szczi pojawia się w ukraińskiej piosence patriotycznej Bayraktar.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Щи, рецепты с фото на RussianFood.com: 678 рецептов как приготовить щи, www.russianfood.com [dostęp 2021-09-11].
  2. ↑ История русских щей, ostov-nf.ru [dostęp 2021-09-02].
  3. ↑ a b Щи русское блюдо: история возникновения — Щи.ру, schci.ru [dostęp 2021-09-02].
  4. ↑ a b c Русские щи: какова их история?, www.shkolazhizni.ru [dostęp 2021-09-02].
  5. ↑ ЩИ - это 📕 что такое ЩИ, slovaronline.com [dostęp 2021-09-11].
  6. ↑ щи - это... Что такое щи?, Словари и энциклопедии на Академике [dostęp 2021-09-11] (ros.).
  7. ↑ Заправочные супы: борщи, щи, рассольники, супы с овощами, крупами, солянки, kulinaria1955.ru [dostęp 2021-09-11].
  8. ↑ Пословицы и поговорки про щи, Сборник пословиц и поговорок [dostęp 2021-09-02] (ros.).
  9. ↑ Кипите, щи, чтоб гости шли. - это... Что такое Кипите, щи, чтоб гости шли.?, Словари и энциклопедии на Академике [dostęp 2021-09-02] (ros.).
  10. ↑ Н. В. Гоголь. Вечера на хуторе близ Диканьки, ilibrary.ru [dostęp 2021-09-02].
  11. ↑ И. С. Тургенев. Муму. Текст произведения, ilibrary.ru [dostęp 2021-09-02].
  12. ↑ А. П. Чехов. Ванька. Текст произведения, ilibrary.ru [dostęp 2021-09-02].
  13. ↑ А.П. Чехов. Злоумышленники. Рассказ очевидцев, dugward.ru [dostęp 2021-09-02].
  14. ↑ Нате! — Маяковский. Полный текст стихотворения — Нате!, „Культура.РФ” [dostęp 2021-09-02] (ros.).
  15. ↑ Стихотворения Юрия Одарченко (1903-1960), morett.ru [dostęp 2021-09-02].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szczi&oldid=69615497”