Szymiszów
50°31′05″N 18°14′52″E/50,518056 18,247778| wieś | |
_-_Kirche.JPG) Kościół pw. śś. Szymona i Judy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
2100 |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
47-161[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OST |
| SIMC |
0503385 |
Położenie na mapie gminy Strzelce Opolskie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu strzeleckiego  | |
| 50°31′05″N 18°14′52″E/50,518056 18,247778[1]
| |
Szymiszów (niem. Schimischow[3], 1936-1945: Heuerstein O.S.[4])– wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim, w gminie Strzelce Opolskie.
W latach 1945–54 Szymiszów był siedzibą gminy Szymiszów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie używaną polską nazwą Szymiszow oraz niemiecką Schimischow[5]. Ze względu na polskie pochodzenie nazwy we wrześniu 1936 roku naziści zmienili nazwę miejscowości na nową, całkowicie niemiecką Heuerstein O.S.[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
W 1910 r. w Szymiszowie mieszkało 1537 osób, 1280 mówiących językiem polskim, 28 językiem polskim i niemieckim, 227 niemieckim[6].
W wyborach komunalnych z listopada 1919 r. nie wystawiono w Szymiszowie listy polskiej[6].
Podczas plebiscytu na Górnym Śląsku z 20 marca 1921 r. na 861 uprawnionych do głosowania za Polską opowiedziało się 445 osób, a za Niemcami – 398[6].
W III powstaniu śląskim 7 maja 1921 r. Szymiszów został zdobyty przez baon tarnogórski Romana Koźlika z Podgrupy „Bogdan”. Przejściowo w tej miejscowości mieściło się dowództwo tego baonu. 31 maja na ten teren wkroczył 3 baon Siebringhausa z bawarskiego Freikorps Oberland, który kierował się na Strzelce Opolskie. W odwecie za wymordowanie przez Selbstschutz Oberschlesien jeńców polskich pod Kalinowem, wycofujący się z Szymiszowa Polacy wysadzili w powietrze tamtejsze wapienniki. W zaciętych walkach o dworzec kolejowy brały udział 4 baony powstańcze (Jana Faski, Romana Koźlika, Seweryna Jędrysika i Wincentego Mięsoka), przy wsparciu pociągów pancernych „Mściciel II” i „Nowak”. Niemcy po dużych stratach wycofali się z Szymiszowa. 4 czerwca wieś została ostrzelana przez niemiecką artylerię. W czasie III powstania śląskiego zamordowany został przez SSOS Franciszek Waloszek. Po podziale Górnego Śląska z powodu niemieckiego terroru popowstaniowego wyemigrowało z Szymiszowa 29 mieszkańców[6].
Wg Ewalda Stefana Polloka, powstańcy śląscy ograbili miejscowy pałac, a następnie, w celu zatarcia śladów, podpalili go i wysadzili w powietrze[7].
W Szymiszowie występują tuż pod powierzchnią gleby złoża wapieni środkowego triasu, które były bazą rozwoju przemysłu wapienniczego i cementowni już w XIX w. Zachował się do dziś jeden z kamieniołomów wapieni triasu[8].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[9]:
- kościół par. pw. śś. Szymona i Judy, pierwotnie luterański, z 1607 r., l. 1909-11
- mogiła powstańca śląskiego Franciszka Waloszka na cmentarzu rzym.-kat.
- zespół pałacowy, XVII-XX:
- Pałac w Szymiszowie
- spichlerz
- park
- Familok (nie ma w rejestrze)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 136556
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1278 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Landkreis Gross Strehlitz. [dostęp 2007-11-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-17)].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 675.
- ↑ a b c d Encyklopedia powstań śląskich, Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1982, s. 547.
- ↑ Ewald Stefan Pollok: Góra Św. Anny. Śląska świętość. Kraków: Wydawnictwo Żyrowa, 2000, s. 166. ISBN 83-907364-0-3.
- ↑ Robert Niedźwiedzki, Joachim Szulc, Marek Zarankiewicz, 2012: Przewodnik geologiczny. Kamienne skarby Ziemi Annogórskiej. Wyd.: Stowarzyszenie Kraina św. Anny, strony 39-40. ISBN 978-83-63036-04-1
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 119.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady | |
| Integralne części wsi | |
| Części miasta |
