Przejdź do zawartości

Teatr Zagłębia

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Teatr Zagłębia
Ilustracja
Pełna nazwa

Teatr Zagłębia w Sosnowcu

Data powstania

1897

Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Lokalizacja

ul. Teatralna 4
41-200 Sosnowiec

Położenie na mapie Sosnowca
Mapa konturowa Sosnowca, po lewej znajduje się punkt z opisem „Teatr Zagłębia”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Teatr Zagłębia”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Teatr Zagłębia”
50,273739°N 19,126237°E/50,273739 19,126237
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Teatr Zagłębia w Sosnowcu - budynek teatru przy ulicy Teatralnej w Sosnowcu.

Historia teatru

[edytuj | edytuj kod]

Budynek Teatru Zagłębia w Sosnowcu powstał w 1897 r. z prywatnych środków przedsiębiorcy hrabiego Mortimera Renarda, jako szósty teatr w Królestwie Polskim. Przyczyną wzniesienia była ożywiona w latach siedemdziesiątych XIX w.[1] działalność sosnowieckich teatrów amatorskich[2]. Działały one zwłaszcza w środowisku robotniczym, szczególnie widoczny w branży włókienniczej, wśród pracowników której działał teatr prawdopodobnie od 1872 roku[3]. Drugie znaczące pod tym aspektem środowisko to kolejarze, pośród których z początkiem lat osiemdziesiątych XIX w. zaczęły działać nawet dwa takie amatorskie teatry kolejowe[4]. Działały one na terenie obecnego Śródmieścia oraz dzielnicy znanej obecnie jako Maczki, która podówczas nosiła nazwę „Granica” (w związku z umiejscowioną tam stacją kolejową granicy państwowej między zaborami rosyjskim i austriackim, jakie łączyły się w wyznaczany granicami Sosnowca tzw. Trójkąt Trzech Cesarzy.

Działalność „pierwszego elementu”, Teatru Zimowego – zainaugurowano 6 lutego 1897 roku, inscenizacją „Zemsty” Aleksandra Fredry w wykonaniu miejscowego zespołu amatorskiego, wraz z deklamacją okolicznościowego utworu „Prolog” Andrzeja Niemojewskiego - po czym następnego dnia budynek przejął już teatr zawodowy, jaki został na pierwsze lata istnienia teatru sprowadzony[5]. Całość kompleksu ukończono w lipcu tego samego roku, czego głównym momentem było w tym też czasie (lato 1897) oddanie nieopodal do użytku drewnianego Teatru Letniego. Inauguracja sceny miała miejsce 15 VII tego roku; przedstawiono operę Bogusławskiego i Stefaniego "Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale". Teatr Letni pełnił do I wojny światowej rolę drugiej sceny (w czasie wojny w skrajnej sytuacji ekonomicznej tego czasu został rozebrany[6] i/lub jak podają inne źródła spłonął w latach dwudziestych).

Nazewnictwo tego teatru nie było ustabilizowane. Łączyło się to tak z miejscowymi nazwami zwyczajowymi, sięgającymi czasów teatrów amatorskich, z różnymi właścicielami poszczególnych elementów pierwotnego kompleksu, jak i w końcu z czasami kryzysu ekonomicznego i związanym z nimi przekazywaniem własności, jak i prawa użytkowania różnym podmiotom. Od początku do 1924 teatr "Stały" (Zimowy) był we władaniu "Towarzystwa Hrabia Renard" i z tą nazwą oficjalnie był kojarzony, jakkolwiek w popularnym obiegu była wspomniana nazwa "Teatr Zimowy". Funkcjonowała też nazwa Teatr Polski 1920, W 1924 r. zostaje wykupiony przez miasto i zaczyna funkcjonować jako Teatr Miejski (niektóre źródła nazwę tę łączą dopiero z r. 1927), co być może bardziej łączyło się z akcentowaniem tego teatru w odróżnieniu od teatru amatorskiego[7], któremu miasto w 1928 przydzieliło także możliwość korzystania z budynku "Teatru Zimowego". Od chwili wykupienia w 1924 r. teatru przez Miasto - funkcjonowała też półoficjalnie nazwa Teatr Zagłębia, która powróci już nie tylko w nieformalnym języku, ale i oficjalnie, gdy Sosnowiczanie czy wręcz wszyscy Zagłębiacy wywalczą w czasach tzw. odwilży 1955 zniesienie przymusowego włączenia "do centrali w Katowicach" (jako filia Teatru Śląskiego w latach 1947–1955). Wszakże pamiętać należy, że w biegu historii całego kompleksu teatralnego w Sosnowcu funkcjonowały jeszcze - w niektórych wypadkach znacząc przez parę lat Teatr Zimowy a przez parę Teatr Letni - nazwy następujące: Teatr Ogródkowy (Letni), Teatr Popularny (w 1911 nazywano tak Letni a w początku lat dwudziestych Miejski) i Teatr Tani (jak wyżej)[8]. Po roku 1955, gdy teatr ustalił się organizacyjnie i nazewniczo jako spadkobierca wszystkich sosnowieckich tradycji teatralnych, nazwa Teatr Zagłębia już nie podlegała zakusom ni zmianom.

Niektóre osobistości polskiego teatru i literatury z Teatrem Zagłębia lub gościnnie występujące: Wanda Siemaszkowa, Bronisław Dąbrowski, Józef Kotarbiński, Tadeusz Fijewski (to w Sosnowcu w sezonie 37/38 został odkryty jako nieporównywalny talent komediowy)[9], Jan Świderski (aktor), Leon Kruczkowski, Gabriela Zapolska „nadzorująca” wystawienia swoich sztuk, Jan Pierzchała, Lech Piwowar, Lidia Bienias.

Budynek teatru

[edytuj | edytuj kod]
Budynek Teatru

Budynek obecnie będący samoistną siedzibą Teatru został wzniesiony według planów architekta Karola Steczkowskiego i stanowił wówczas element całego zaplanowanego kompleksu, w skład którego wchodziły:

  • tzw. Teatr Zimowy (ówczesna nazwa nieoficjalna, budynek przetrwał do dzisiaj i jest siedzibą Teatru)
  • Pokoje gościnne - Hotel Saski
  • Drewniany Teatr Letni.

Budynek Teatru Zimowego - obecnego teatru - był wielokrotnie przebudowywany. Obecną formę zyskał podczas modernizacji przeprowadzonej w latach 1976-1978 i po rozbudowie dokonanej w 1992 roku. Nie zachowały się elementy pierwotnego wystroju i wyposażenia wnętrz.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC.. Sosnowiec: Muzeum, 2003, s. 47, t.II. ISBN 83-89199-03-3.
  2. ↑ Jan Przemsza-Zieliński: Sosnowiecka encyklopedia historyczna. Sosnowiec: Muzeum w Sosnowcu, 2000, s. 456 i 457, zeszyt 5, hasła: "Teatr Kolejowy", "Teatr w Sielcu", "Teatr Robotniczy". ISBN 83-911896-4-3.
  3. ↑ Stanisław Czekalski: Sosnowiec - przewodnik po mieście.. Sosnowiec: 2000, s. 49. ISBN 83-87543-67-5.
  4. ↑ Jan Przemsza-Zieliński: Sosnowiecka encyklopedia historyczna. Sosnowiec: Muzeum w Sosnowcu, 1996, s. 233, zeszyt 3, hasło: "Kolejowy Teatr Amatorski". ISBN 83-8576-33-2.
  5. ↑ Prawdopodobnie ta ciekawa historia ze "sztafetą" między teatrem amatorskim pod kierunkiem Kazimierza Lesiewicza a teatrem zawodowym Czesława Teofila Janowskiego jest przyczyną, że niektóre źródła podają jako dzień inauguracji teatru 7 lutego 1897. por:Małgorzata Śmiałek: Sosnowieckie ABC.. Sosnowiec: Muzeum, 2003, s. 47, t.II. ISBN 83-89199-03-3.
  6. ↑ Informacje o mieście Sosnowcu - sosnowiec.info.pl - Sosnowiec Online - sosnowieckie wiadomości, historia, ciekawostki. [dostęp 2009-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-17)].
  7. ↑ chodzi o Teatr Robotniczy, Jan Przemsza-Zieliński: Sosnowiecka encyklopedia historyczna. Sosnowiec: Muzeum w Sosnowcu, 2000, s. 457, zeszyt 5, hasło: "Teatr Robotniczy". ISBN 83-911896-4-3.
  8. ↑ Jan Przemsza-Zieliński: Sosnowiecka encyklopedia historyczna. Sosnowiec: Muzeum w Sosnowcu, 2000, s. 456 i 457, zeszyt 5, hasła: "Teatr Letni w Sosnowcu", "Teatr Miejski", "Teatr Ogródkowy", "Teatr Popularny", "Teatr Tani", "Teatr Zagłębia", "Teatr Zimowy". ISBN 83-911896-4-3.
  9. ↑ Tadeusz Fijewski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2017-11-27].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Teatr_Zagłębia&oldid=74978461”