Thomas Harriot

Thomas Harriot (ur. ok. 1560 w Oksfordzie, zm. 2 lipca 1621 w Londynie^[1]) – angielski uczony: astronom, matematyk, etnograf i tłumacz.

Życie i twórczość[edytuj | edytuj kod]

Geografia[edytuj | edytuj kod]

W 1584 roku wziął udział w wyprawie sir Waltera Raleigha do Wirginii, a po powrocie do Anglii opublikował pracę pt. Krótki i prawdziwy raport o nowo odkrytej krainie Wirginii (ang. A Briefe and True Report of the New Found Land of Virginia)^{[potrzebny przypis]}.

Astronomia[edytuj | edytuj kod]

Harriot wykonał wiele obserwacji, które przeprowadzili też inni uczeni jego czasów – niezależnie od ich, a czasem przed nimi, jako pierwszy odkrywca:

W roku 1607 obserwował kometę nazwaną później kometą Halleya^{[potrzebny przypis]}.
Jeszcze przed Galileuszem przeprowadził obserwacje plam słonecznych^[1], korzystając z teleskopu.
W lipcu 1609 roku – cztery miesiące przed Galileuszem – jako pierwszy obserwował Księżyc za pomocą sześciokrotnie powiększającej lunety. Ze szczegółami narysował Księżyc, zaznaczając na jego powierzchni nieregularne plamy oświetlone przez Słońce^[2]. Obserwacje te posłużyły potem do wykonania pierwszej mapy Księżyca^[1]. Mapę taką wcześniej wykonał na podstawie obserwacji okiem nieuzbrojonym Leonardo da Vinci, lecz nie zachowała się ona do naszych czasów.
Niezależnie od Galileusza odkrył również księżyce Jowisza^[1], jednak uczynił to 10 dni później i nigdy nie rościł sobie prawa do pierwszeństwa. Ponowne obserwacje satelitów planety prowadził w połowie października 1610 roku, posiadając już wtedy pracę Sidereus Nuncius Galileusza. Dzięki swoim obserwacjom mógł najdokładniej jak na owe czasy wyznaczyć okres obiegu Kallisto wokół Jowisza^{[potrzebny przypis]}.

Utrzymywał kontakt z wiodącymi wówczas astronomami jak Galileusz i Kepler^[1].

Fizyka[edytuj | edytuj kod]

Jako fizyk prowadził badania w mechanice i optyce geometrycznej:

wyznaczał ciężary właściwe ciał,
ustalił, że torem ciała rzuconego ukośnie jest parabola,
zmierzył współczynniki załamania kilkunastu substancji^{[potrzebny przypis]},
w 1601 roku – dwadzieścia lat przed Snellem – odkrył prawo załamania światła^[1].

Matematyka[edytuj | edytuj kod]

Jako matematyk specjalizował się w algebrze, rozwijając m.in. jej notację^[1]. Ustalił, jak rozwiązywać wielomiany aż do piątego stopnia, napisał też pracę Artis Analyticae Praxis, ad Aequatione Algebraicas nova, epedita, Generali Methoda resolvendas, która została opublikowana 10 lat po jego śmierci^{[potrzebny przypis]}.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Harriot (planeta)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Harriot Thomas, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-10-03] .
↑ Tajemnice Wszechświata. Jak odkrywaliśmy kosmos. Paul Murdin. Warszawa: Albatros, 2010, s. 56. ISBN 978-83-7659-067-7.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Andrzej Kajetan Wróblewski. Wystarczy mi badać dla siebie. „Wiedza i Życie”, s. 65, sierpień 2010. Warszawa: Prószyński Media. ISSN 0137-8929.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Tadeusz Zbigniew Dworak. Thomas Harriot (1560-1621). „Urania – Postępy Astronomii”. 5, 2009.
John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Thomas Harriot w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)

[epwn-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Harriot Thomas, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-10-03] .

[2] Tajemnice Wszechświata. Jak odkrywaliśmy kosmos. Paul Murdin. Warszawa: Albatros, 2010, s. 56. ISBN 978-83-7659-067-7.

[1]

[2]