Tożsamość europejska

Tożsamość europejska, tożsamość paneuropejska – zespół postaw, które odnoszą się do osobistej lub zbiorowej identyfikacji z Europą i odczuwanie związku z kulturą i historią europejską. Obejmuje większy obszar niż patriotyzm – identyfikowanie się z własnym narodem, ale mniejszy niż kosmopolityzm – utożsamianie się z całym rodzajem ludzkim.

Europa jest pojęciem szerszym względem Unii Europejskiej, obejmuje obszar państw, które do UE nie należą oraz jest dziedzictwem historyczno-kulturowym, które powstało przed 1993 rokiem.

Czynniki wpływające na definiowanie tożsamości europejskiej:

• Wspólna historia
• Wspólne dziedzictwo kulturowe i religijne
• Symbole europejskie oraz symbole Unii Europejskiej
  • Dzień Europy
  • Flaga europejska
  • Hymn Europy
• Organizacje międzynarodowe (np. Rada Europy, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Europejska Agencja Kosmiczna)
  • Organy i instytucje działające przy tych organizacjach: Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy, Europejski Trybunał Praw Człowieka itd.
• Organizacje ponadnarodowe (np. Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Unia Europejska, Unia Zachodnioeuropejska)
  • ponadnarodowe instytucje: Parlament Europejski, Komisja Europejska, Rada Europejska, Rada Unii Europejskiej, Europejski Bank Centralny, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej itd.
  • działania podejmowane w ramach organizacji ponadnarodowych: wspólna waluta, brak kontroli granicznych, unia celna, wspólne misje wojskowe, wspólna dyplomatyczna reprezentacja w krajach trzecich, obywatelstwo Unii Europejskiej, jeden wzór paszportu, wybory bezpośrednie do Parlamentu Europejskiego, euroband, internetowa domena .eu itp.
• Inne organizacje paneuropejskie (np. Europejska Unia Nadawców, UEFA)
• Ogólnoeuropejskie wydarzenia muzyczne (np. Konkurs Piosenki Eurowizji, MTV Europe Music Awards)
• Ogólnoeuropejskie wydarzenia sportowe (np. Mistrzostwa Europy w piłce nożnej, Mistrzostwa Europy w lekkoatletyce, Liga Mistrzów UEFA, Liga Europy UEFA, koszykarska Euroliga)
• Zawody sportowe, w których Europę reprezentuje jedna drużyna (np. Ryder Cup)

Bibliografia

• Patrycja Rotuska: Polak czy Europejczyk? Polska tożsamość narodowa a tożsamość europejska w dobie jednoczącej się Europy. Próba analizy zależności. UniaEuropejska.org, 2011-08-11. [dostęp 2011-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-17)]. (pol.).
• Karolina Maria Gawron: O tożsamość europejską – spór Habermasa i Ratzingera. Portal Spraw Zagranicznych, 2007-02-24. [dostęp 2011-11-12]. (pol.).
• Zdzisław Mach: Tożsamość europejska – dzieło ewolucji czy konstrukt polityczny?. ec.europa.eu/polska, 2007-02-24. [dostęp 2011-11-12]. (pol.).
• Aleksandra Szydłowska: Budowa tożsamości europejskiej poprzez symbole. Przykład flagi europejskiej. UniaEuropejska.org, 2011-05-14. [dostęp 2012-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-27)]. (pol.).
• Paweł Lewicki: Co to znaczy być Europejczykiem? Poszukiwanie tożsamości europejskiej wśród studentów Berlina. Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego / Studia Europejskie, 4/2004. [dostęp 2011-11-12]. (pol.).
• Patrycja Rotuska: Symbole Unii Europejskiej a wartości i tożsamość europejska. UniaEuropejska.org, 2011-07-18. [dostęp 2011-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-23)]. (pol.).
• Praca zbiorowa pod redakcją Franciszka Gołembskiego: Tożsamość europejska, Uniwersytet Warszawski, Instytut Nauk Politycznych, Zakład Instytucji Europejskich, 2005
• Praca zbiorowa pod redakcją Franciszka Gołembskiego: Jedność europejska, Elipsa, 2006
• Tożsamość europejska a tożsamość polska. Zapis debaty, która odbyła się na posiedzeniu plenarnym Komitetu przy Prezydium PAN "Polska w Zjednoczonej Europie" w dniu 21 kwietnia 2005 r.
• Jan Bekasiński, Eugeniusz Ponczek, Andrzej Sepkowski: Tożsamość europejska – wielokulturowość – globalizacja, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, 2007
• Tadeusz Paleczny: Socjologia tożsamości, Oficyna Wydawnicza AFM, 2008