Przejdź do zawartości

Tomasz Łubieński (literat)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tomasz Łubieński
Ilustracja
Tomasz Łubieński
w redakcji „Nowych Książek”
Warszawa, 29 października 2009
Data i miejsce urodzenia

18 kwietnia 1938
Warszawa

Data śmierci

15 marca 2024

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła
  • Bić się czy nie bić
  • Bohaterowie naszych czasów
  • Norwid wraca do Paryża
  • M jak Mickiewicz
  • Ani triumf ani zgon. Szkice o Powstaniu Warszawskim
  • 1939. Zaczęło się we wrześniu
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Grób Tomasza Łubieńskiego na cmentarzu Powązkowskim

Tomasz Konstanty Łubieński, ps. Borygo Jańczak, KT, Stanisław Jańczak, T.F., TK (ur. 18 kwietnia 1938 w Warszawie, zm. 15 marca 2024[1]) – polski prozaik, dramaturg, eseista i tłumacz literatury pięknej, redaktor naczelny miesięcznika „Nowe Książki”, taternik i alpinista.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był synem Konstantego Łubieńskiego (1910–1977) i Marii z domu Bogatyńskiej (1910–2001). Podczas okupacji niemieckiej przebywał wraz z rodziną pod Dębicą. Ukończył Liceum Ogólnokształcące Towarzystwa Przyjaciół Dzieci nr 1 im. Bolesława Limanowskiego w Warszawie.

Debiutował w 1955 poezją w „Dziś i Jutro”. Studiował następnie historię i filologię polską (dyplom w 1960) na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie studiów publikował w „Twórczości” (1958–1961) i „Współczesności” (1959 i w latach 1962–1965). W 1961 mieszkał przez rok we Francji. Po powrocie do Polski publikował na łamach miesięcznika „Polska” (do 1971). Od 1971 do 1981 pracował w tygodniku „Kultura”. Od 1979 publikował w czasopiśmie „Res Publica” (którego był współzałożycielem), wychodzącym najpierw poza cenzurą w II obiegu wydawniczym (1979–1981), a po przerwie od 1987 oficjalnie. W latach 80. XX w. publikował także w czasopismach emigracyjnych „Aneks” i „Zeszyty Literackie”. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[2]. Od 1989 do 1992 był członkiem redakcji „Tygodnika Solidarność” oraz działaczem „Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. W sezonie 1995/1996 był konsultantem literackim warszawskiego „Teatru na Woli”. Od 1996 pracował w zespole redakcyjnym miesięcznika „Teatr”. W latach 1998–2019 był redaktorem naczelnym „Nowych Książek[3].

Od 2001 wraz z Kazimierą Szczuką i Witoldem Beresiem, a następnie z Kingą Dunin i Pawłem Duninem-Wąsowiczem prowadził w Programie Pierwszym Telewizji Polskiej magazyn kulturalny „Dobre książki”.

Został członkiem jury Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego[4].

Członek Związku Literatów Polskich (1972–1983), Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (od 1989, współzałożyciel Stowarzyszenia i Prezes Oddziału Warszawskiego w latach 1989–1996), Polskiego PEN Clubu (od 1979).

Odznaczenia i nagrody

[edytuj | edytuj kod]

W 2005 otrzymał nagrodę literacką im. Władysława Reymonta[5].

W 2006 prezydent Lech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[6].

W 2016 nie przyjął nadanego mu przez ministra Piotra Glińskiego Srebrnego Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis[7] (zob. Osoby, które odmówiły przyjęcia lub zwróciły ordery i odznaczenia w III Rzeczypospolitej.

Taternictwo i alpinizm

[edytuj | edytuj kod]

Taternictwo uprawiał najbardziej aktywnie w latach 1955–1961, zarówno w lecie jak i w zimie, członkiem Klubu Wysokogórskiego został w 1957. W lecie 1958 wspinał się w Kaukazie, w 1961 w Alpach Delfinatu[8]. Jego niektóre drobniejsze utwory nawiązują do taternictwa i wspinaczki (np. Ćwiczenia, 1962, zob. listę twórczości). Pisywał też recenzje i wspomnienia o taternikach, np. o zmarłym w 1962 r. Janie Długoszu[9].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Miał dwóch synów: Macieja (dziennikarza) i Stanisława (publicystę)[10]. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[11].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Proza, opowiadania, eseistyka, poezja

  • Ćwiczenia (1962)
  • Bić się czy nie bić? (1976, 1978, 1980, 1989, 1997)
  • Pod skórą (1980)
  • Czerwonobiały (o Ludwiku Mierosławskim; 1983)
  • Pisane przedwczoraj (1983)
  • Bohaterowie naszych czasów (1986)
  • Norwid wraca do Paryża (1989, 1993)
  • Porachunki sumienia (1994)
  • Nieobecni mają rację (1996)
  • M jak Mickiewicz (1999, 2003, 2005)
  • Ani tryumf, ani zgon (2004, 2009)
  • Wszystko w rodzinie (2004)
  • 1939. Zaczęło się we wrześniu (2009)
  • Turnus (2012)
  • Molier nasz współczesny (2014)

Sztuki teatralne

  • Gra (1959)
  • Zegary (1968)
  • Koczowisko (1974)
  • Ćwiczenia z aniołem (1976)
  • Przez śnieg? (1981)
  • Śmierć Komandora (1983)
  • Trzeci oddech (1991)
  • Strefa nadgraniczna (1992)
  • Śniadanie do łóżka (1994)
  • Wzgórze (1996)

Inne

  • Leningrad (przewodnik; wespół z Dolores Łubieńską; 1968)
  • Skarbuś (słuchowisko teatralne; 1985)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Tomasz Łubieński nie żyje. Był eseistą i dramaturgiem. wydarzenia.interia.pl. [dostęp 2024-03-15].
  2. Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s])
  3. Pożegnanie Tomasza Łubieńskiego z redakcją „Nowych Książek” [online], instytutksiazki.pl, 2 stycznia 2019 [dostęp 2020-11-20].
  4. Nagroda Historyczna Moczarskiego 2017. Dziesięć nominowanych książek. wyborcza.pl, 13 października 2017. [dostęp 2017-10-15].
  5. Związek Rzemiosła Polskiego: Laureaci Nagrody Literackiej im. Władysława Reymonta w latach 1994 – 2009. [dostęp 2014-09-12].
  6. M.P. z 2006 r. nr 62, poz. 647
  7. Pisarze uhonorowani „Glorią Artis” – siedmioro nie odebrało medali [online], rp.pl [dostęp 2016-02-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-24].
  8. Wielka encyklopedia tatrzańska Zofii i Witolda Paryskich, wersja internetowa – www.z-ne.pl, hasło „Tomasz Łubieński”. [dostęp 2017-10-23].
  9. Taki był Długosz. Taternik nr 3/1967, s. 123-124, w 20-stronicowym bloku poświęconym Janowi Długoszowi; wersja internetowa (pdf), [dostęp 2017-10-23]
  10. Genealogia Grocholski. [dostęp 2017-10-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-02)].
  11. Pogrzeb Tomasza Łubieńskiego. Minister kultury: jego prace, eseje, dramaty i wiersze stanowią kamienie milowe w polskiej kulturze. [dostęp 2024-03-25].