Trimezia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Trimezia
Ilustracja
Trimezia martinicensis
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

kosaćcowate

Rodzaj

Trimezia

Nazwa systematyczna
Trimezia Salisbury ex Herbert
Edwards's Bot. Reg. 30 Misc. 88. (1844)[3]
Typ nomenklatoryczny

T. meridensis Herbert
≡ Trimezia martinicensis (Jacq.) Herb.[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Trimezia Salisb. ex Herb. – rodzaj roślin należący do rodziny kosaćcowatych (Iridaceae), obejmujący 75 gatunków występujących w Meksyku i na Florydzie w Ameryce Północnej, w Ameryce Środkowej oraz w północnej i zachodniej Ameryce Południowej sięgając do Argentyny, Urugwaju i Paragwaju[4]. Kilka gatunków (Trimezia martinicensis, T. northiana i T. steyermarkii) zostało introdukowanych poza obszarem naturalnego występowania, m.in. na Hawaje, Jamajkę, Mauritius, Portoryko i Reunion oraz na Półwysep Malajski[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

T. juncifolia
Pokrój
Małe i duże wieloletnie rośliny zielne, wiecznie zielone lub przechodzące okres spoczynku[5].
Pędy
Podziemne, wyprostowane kłącze czasem pokryte brązowawymi, mięsistymi lub czasami kleistymi pozostałościami starych nasad liści[5]. Pęd kwiatostanowy wyprostowany, prosty lub rozgałęziony, czasami spłaszczony[5].
Liście
Liście odziomkowe, o długości do 30 cm, zebrane po 4–6 w dwurzędowy wachlarz[6]. Blaszki liściowe lancetowate do równowąskich lub okrągłych na przekroju[5].
Kwiaty
Rośliny tworzą od 4 do 5 kwiatów, ale zwykle tylko jeden jest otwarty. Kwiaty wyrastają z kilku pochwiastych liści przykwiatowych[6]. Listki okwiatu położone w zewnętrznym okółku są zwykle jasnożółte z kilkoma brązowymi plamkami i innymi wzorami u nasady, zaokrąglone, wolne, o długości do 2,5 cm i o połowę mniejszej szerokości[6]. Listki położone w wewnętrznym okółku są znacznie węższe i krótsze, o różnych odcieniach żółtego i brązowego, pasiaste, wygięte w dół[6], z elajoforami w dolnej połowie, częściowo zakrytymi fałdami[5]. Trzy pręciki wzniesione, otaczające słupek[6]. Nitki pręcików wolne, zgrubiałe w dolnej części, powyżej smukłe. Pylniki przyrośnięte do łatek szyjki słupka. Szyjka słupka rozwidlająca się na trzy łatki, każda zakończona parą zaostrzonych grzebieni oraz odosiowo i poprzecznie położonym znamieniem lub dwuklapowa to ściętej.
Owoce
Torebki kuliste do cylindrycznych, ścięte, zawierające kanciaste nasiona[5].

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Rozwój
Geofity ryzomowe. Kwitną przez długi okres rozpoczynający się w kwietniu, przy czym większość kwiatów pojawia się na wiosnę, następne zaś sporadycznie w ciągu roku[6]. Niektóre gatunki są żyworodne. Rozmnóżki powstają na starych kwiatostanach[7].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 10[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

T. fosteriana
T. chimantensis
T. spathata

Rodzaj z plemienia Trimezieae, z podrodziny Iridoideae z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae)[8].

Wykaz gatunków[4]

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Trimezia steyermarkii
Etymologia nazwy naukowej
Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów τριες (tries – trzy) i μείζων (meizon – większy) i odnosi się do trzech listków okwiatu, położonych w zewnętrznym okółku, które są dużo większe od listków położonych w okółku wewnętrznym[6].
Synonimy taksonomiczne[9]
  • Marica Ker Gawl., Bot. Mag. 18: t. 654 (1803), nom. illeg.
  • Lansbergia de Vriese, Ned. Kruidk. Arch. 1: 140 (1846).
  • Poarchon Allemão, Pl. Novas Brasil 1846: s.p. (1846).
  • Xanthocromyon H.Karst., Bot. Zeitung (Berlin) 5: 694 (1847).
  • Remaclea C.Morren, Belgique Hort. 3: 1 (1853).
  • Galathea Liebm., Index Seminum (C, Hauniensi) 1855: 26 (1855), non. Galatea Cass. ex Less. (1832)
  • Cypella Klatt, Linnaea 31: 538 (1862), nom. illeg.
  • Neomarica Sprague, Bull. Misc. Inform. Kew 1928: 280 (1928).
  • Pseudotrimezia R.C.Foster, Contr. Gray Herb. 155: 8 (1945).
  • Anomalostylus R.C.Foster, Contr. Gray Herb. 165: 110 (1947).
  • Pseudiris Chukr & A.Gil, Proc. Calif. Acad. Sci., ser. 4, 59: 725 (2008), nom. cons.

Rośliny lecznicze[edytuj | edytuj kod]

T. martinicensis stosowana jest jako środek o działaniu ściągającym. Napar z kłącza stosowany jest na grypę, skąpomocz, brak miesiączki[10].

Rośliny ozdobne[edytuj | edytuj kod]

Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne. Nadają się do uprawy w tropikalnych szklarniach. Są ciepłolubne, wymagają temperatur nie spadających w zimę poniżej 12 stopni w nocy i wysokiej wilgotności. Rosną na glebach lekkich, utrzymujących wilgoć, bogatych w składniki odżywcze[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-09-05] (ang.).
  3. ↑ a b Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2020-09-05]. (ang.).
  4. ↑ a b c Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2020-09-05]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g Peter Goldblatt: Iridaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 320-321. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).
  6. ↑ a b c d e f g h John Bryan: Bulbs. Timber Press, 2002, s. 447. ISBN 0-88192-529-2. OCLC 47756058. (ang.).
  7. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 939, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. ↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2020-08-21]. (ang.).
  9. ↑ Govaerts R.: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2006. [dostęp 2020-09-05]. (ang.).
  10. ↑ Umberto Quattrocchi: CRC World Dictionary of Medicinal and Poisonous Plants: common names, scientific names, eponyms, synonyms, and etymology. CRC, Taylor & Francis Group, 2012, s. 3802. ISBN 978-1-4200-8044-5. OCLC 774639599. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Trimezia&oldid=72208086”