Trzeboń
49°00′14″N 14°46′14″E/49,003889 14,770556
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Burmistrz |
Jan Váňa | ||||
| Powierzchnia |
98,31 km² | ||||
| Wysokość |
434 m n.p.m. | ||||
| Populacja (1.1.2017) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Kod pocztowy |
377 01 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
C | ||||
Położenie na mapie kraju południowoczeskiego  | |||||
Położenie na mapie Czech  | |||||
| 49°00′14″N 14°46′14″E/49,003889 14,770556
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Trzeboń (cz. ⓘ, niem. Wittingau) – miasto w południowo-zachodnich Czechach, w kraju południowoczeskim, w powiecie Jindřichův Hradec. Jest ośrodkiem starego i największego w kraju regionu gospodarki stawowej, siedzibą dyrekcji Obszaru Chronionego Krajobrazu Třeboňsko i browaru "Regent" oraz uzdrowiskiem. Według danych z 31 grudnia 2003 powierzchnia miasta wynosiła 9831 ha, a liczba jego mieszkańców 8862 osób.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Trzeboń leży na równinnym, lokalnie podmokłym terenie w południowo-zachodniej części Wyżyny Czeskomorawskiej, w centrum Kotliny Trzebońskiej, ok. 20 km na wschód od Czeskich Budziejowic i ok. 25 km na południowy zachód od powiatowego Jindřichův Hradca. Centrum zabudowy miejskiej położone jest ok. 4,5 km na zachód od rzeki Lužnice. Stare miasto w granicach dawnych murów obronnych oblewa od wschodu najważniejszy kanał tej części Kotliny Trzebońskiej, Zlatá stoka, zaś od południa sięga pod nie wielki staw Svět[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Trzeboń był wzmiankowany po raz pierwszy w 1262 r. jako osada handlowa, usytuowana wśród rozległych mokradeł. Leżał w dobrach panów z Landštejnu – jednej z gałęzi możnego rodu Vitkovców. Już pod koniec XIII w. otaczał go ciąg miejskich umocnień, a w 1341 r. występował już jako miasto. Od połowy XIV w. w miejscu dzisiejszego zamku istniał już pierwszy zameczek Landštejnów otoczony fosami (czes. Vodní hrad). W 1366 roku odziedziczyli go Rožmberkowie. Dzięki nim Trzeboń uzyskał przywileje takie, jakie przysługiwały miastom królewskim: możliwość budowy kamiennych murów z fosami, prawo organizowania targów i corocznych jarmarków oraz wolny import soli. Powstał klasztor, przytułek miejski („szpital”) i browar[2].
W 1479 roku władzę nad majątkiem Rožmberków objął Vok z Rožmberka, który wybrał Trzeboń na swoją siedzibę. W następnych dziesięcioleciach znaczenie miasta wzrosło, gdy w jego okolicy rozpoczęto budowę systemu stawów rybnych i zasilających je kanałów, w tym opływającego miasto od wschodu kanału Zlatá stoka (1508-1518) oraz podchodzącego od południa ku murom miejskim wielkiego stawu Svět (1571-1574). W tym czasie zaczęto intensywnie rozwijać też gospodarkę rybacką. W 1562 r. nawiedził Trzeboń wielki pożar. Spłonęło podczas niego czterdzieści osiem domów i część zespołu zamkowego. Po nim odbudowa miasta i zamku odbywała się już zgodnie z wzorcami architektury renesansowej[2].
Kiedy w 1592 roku Wilhelm z Rožmberku zmarł bezdzietnie, majątek przeszedł na jego młodszego brata, Petra Voka z Rožmberku. Zasłużył się on w rozbudowie miasta i zamku. Po jego śmierci w 1611 r. majątek przeszedł w ręce umownych spadkobierców, ewangelickich Švamberków, zaś po bitwie na Białej Górze (1620) w ręce katolickich Habsburgów. Samo miasto broniło się do 1622 r., kapitulując ostatecznie na skutek wyczerpania się zapasów żywności. W 1660 roku w jego posiadanie weszła zasłużona, starodawna niemiecka rodzina Schwarzenbergów, dla której Trzeboń stał się zaczątkiem budowy rozległego systemu majątków w Czechach. Władała ona okolicznymi majątkami i zamkiem aż do przeprowadzenia na początku lat 20. XX w. w nowo powstałej Czechosłowacji reform rolnych[2].
W mieście znajduje się m.in. wspomniany wyżej zamek Trzeboń i duży park zamkowy. Miasto Trzeboń i park zamkowy odwiedził w 1919 i 1925 roku pierwszy czechosłowacki prezydent Tomáš Garrigue Masaryk[3][4].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]| Rok | 1970 | 1980 | 1991 | 2001 | 2003 |
|---|---|---|---|---|---|
| Liczba ludności | 7828 | 8850 | 9052 | 9016 | 8862 |
Źródło: Czeski Urząd Statystyczny
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mapa turystyczna. [dostęp 2025-06-23].
- ↑ a b c Mirosław J. Barański. Trzeboń – czeskie królestwo karpia (1). „Na Szlaku. Magazyn turystyczno-krajoznawczy”. R. XXXIX (e-223 (419)), s. 32-35, maj 2025. Oddział Wrocławski PTTK. ISSN 1230-9931. (pol.).
- ↑ PRECLÍK, Vratislav: Prezident Masaryk v novém samostatném státě právě před sto lety (Vánoce 1919), in Čas: časopis Masarykova demokratického hnutí (Journal of the Masaryk Democratic Movement), říjen – prosinec 2019, roč. XXVII., čís. 128. ISSN 1210-1648, s. 7–13.
- ↑ PRECLÍK, Vratislav. Masaryk a legie (Masaryk and legions), váz. Kniha book, 219 pages, first issue vydalo nakladatelství libri Paris Karviná, Žižkova 2379 (734 01 Karviná-Mizerov, Czech Republic) ve spolupráci s Masarykovým demokratickým hnutím (In Association with the Masaryk Democratic Movement, Prague), 2019, ISBN 978-80-87173-47-3, s. 8–52, 57 – 120, 124 – 128, 140 – 148, 184 – 210.
