Ulica Kręta w Bydgoszczy
| Stare Miasto w Bydgoszczy | |||||||||||||
 Widok z ul. Podwale | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Długość |
85 m | ||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Bydgoszczy  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |||||||||||||
| 53,122157°N 18,001430°E/53,122157 18,001430 | |||||||||||||
Ulica Kręta w Bydgoszczy – ulica na terenie miasta lokacyjnego Bydgoszczy.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Ulica znajduje się we północno-wschodniej części Starego Miasta. Rozciąga się w przybliżeniu na kierunku wschód-zachód, od ul. Starego Rynku do ul. Podwale. Jej długość wynosi ok. 85 m.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ulica Kręta została wytyczona w połowie XIV wieku podczas kształtowania bydgoskiego miasta lokacyjnego. Przebiegała ona we wschodniej części ówczesnego miasta Bydgoszczy, łącząc północno-wschodni narożnik Starego Rynku z ulicą Podwale.
Podczas nadzorów archeologicznych nad pracami ziemnymi prowadzonymi w rejonie narożnika ul. Podwale oraz Krętej zarejestrowano na głębokości 1,2 - 2,0 m relikty średniowiecznej zabudowy drewnianej z ceramiką datowaną na koniec XIV – XV wiek[1].
Uliczka w okresie staropolskim miała charakter krętego przesmyku między kamienicami, co widoczne jest m.in. na planie rekonstrukcyjnym bydgoskiego miasta lokacyjnego wykonanego przez Gustawa Reicherta w 1890 r. U wschodniego wylotu ulicy znajdowało się starorzecze Brdy, które w XIV wieku zaadaptowano na fosę zamkową[2].
Na szczegółowym planie zabudowy miasta sporządzonym przez geometrę Gretha w 1774 r., uliczka prowadzi ze Starego Rynku w kierunku północno-wschodnim do narożnika ulic: Podwale i Grodzkiej. Po południowej stronie ulicy posesje zajęte są przez istniejącą w tym czasie zabudowę, częściowo zniszczoną. Są to zaplecza kamienic ustawionych frontami do Starego Rynku i ul. Podwale. Po północnej stronie ulicy znajdował się natomiast niezabudowany kwartał (z wyjątkiem jednej kamienicy).
Na planie miasta z 1834 r. widnieją narożnikowe kamienice z ul. Podwale i Starym Rynkiem, natomiast środkowe parcele nadal są niezabudowane. Dopiero na planie katastralnym z 1876 r. widoczne są w pełni pierzeje uliczne. Uliczka ma nadal formę wąskiego, krętego traktu, opadającego w kierunku wschodnim, umożliwiającego dojazd do zapleczy posesji usytuowanych przy Starym Rynku i ulicach: Jatki i Podwale.
W 1940 r. na skutek zarządzenia władz hitlerowskich z kreisleiterem NSDAP, nadburmistrzem Wernerem Kampe na czele, wyburzono północno-wschodnią pierzeję Starego Rynku oraz wschodnią pierzeję ulicy Mostowej. W ten sposób usunięto część zabudowy, do których zapleczy umożliwiała dojazd ulica Kręta. Dodatkowo podczas walk w styczniu 1945 r. spaleniu uległy również cztery kamienice wschodniej pierzei Starego Rynku. Zostały one odbudowane w latach 1953-1956, zaś w 1967 r. na rogu ze zlikwidowaną wówczas ul. Jatki wybudowano nie pasujący architektonicznie do okolicznej zabudowy bar szybkiej obsługi „Kaskada”.
W 2008 r. zapadła decyzja o zburzeniu kaskady i odtworzeniu pierzei kamienic przy ulicy Krętej, Jatki i Starym Rynku. Ulica została ujęta w Planie Rewitalizacji Bydgoszczy (modernizacja nawierzchni)[3]. W 2012 w czasie prac archeologicznych odsłonięto część fundamentów stojących tu dawniej kamienic, pochodzących nawet z I połowy XVII wieku. Zachowały się łukowate sklepienia piwnic, wnęki na okna piwniczne oraz dachówki i inne pozostałości po znajdującym się w tym miejscu spalonym domu[4].
Nazwy[edytuj | edytuj kod]
Ulica w przekroju historycznym posiadała następujące nazwy[5]:
- 1800 - Kleine Speicher Gasse
- 1816-1840 - Speicher Gasse
- 1861-1920 - Krummegasse
- 1932-1939 - Kręta
- 1939-1945 - Krummegasse
- od 1945 - Kręta
Nazwa ulicy nawiązuje do krętego przebiegu ulicy do 1940 r. - czasu wyburzeń okolicznej zabudowy przez władze hitlerowskie.
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Ulica Kręta nie posiada ciągłych pierzei kamienic. W jej północnym narożniku z ul. Podwale stoi dawny budynek magazynowo-przemysłowy (II poł. XIX w.), w którym mieści się klub Eljazz. Po stronie południowej znajdują się zaplecza kamienic stojących we wschodniej pierzei Starego Rynku. W 2007 r. wzdłuż ulicy ustawiono pawilony-kwiaciarnie, poprzednio stojące na płycie Starego Rynku, jednak jesienią 2021 zostały one zdemontowane[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dygaszewicz Elżbieta: Bydgoszcz przedlokacyjna i lokacyjna w świetle nadzorów i archeologicznych badań ratowniczych. [w.] Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i Regionu. zeszyt 1. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. 1996
- ↑ Siwiak Wojciech, Siwiak Anna: Wschodnie „umocnienia" obronne Bydgoszczy w świetle badań archeologicznych ulicy Podwale. [w.] Kronika Bydgoska XXXIX 2007. Bydgoszcz 2008
- ↑ http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20100616/BYDGOSZCZ01/429392914 dostęp 30-09-2010
- ↑ Krzysztof Błażejewski "Kręta była naprawdę kręta", Express Bydgoski 18.08.2012
- ↑ Czachorowski Antoni red.: Atlas historyczny miast polskich. Tom II Kujawy. Zeszyt I Bydgoszcz. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń 1997
- ↑ Budki z kwiatami znikają z ul. Krętej."I tak od miesięcy były zamknięte" - mówią drogowcy
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Derenda red.: Piękna stara Bydgoszcz. Tom I z serii: Bydgoszcz miasto na Kujawach. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006. ISBN 83-916178-0-7, 978-83-916178-0-9, 83-916178-5-8, 978-83-916178-5-4, 83-916178-1-5, 978-83-916178-1-6
- Janusz Umiński: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996
