Ulica Mieszka I we Wrocławiu
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Długość |
142 m | ||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||||||||
| 51°06′59,747″N 17°02′37,259″E/51,116596 17,043683 | |||||||||||||||||||
Ulica Mieszka I (Friedensburgstrasse[1][2]) – ulica położona we Wrocławiu na Ostrowie Tumskim, na osiedlu Stare Miasto[3] (obręb ewidencyjny Plac Grunwaldzki), w dawnej dzielnicy Śródmieście. Biegnie od ulicy Henryka Sienkiewicza do ulicy Świętokrzyskiej[4][5][6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W miejscu ulicy przebiegał niegdyś rów, zwany ówcześnie jelenim. Odcinek tego cieku od ulicy Świętokrzyskiej do Odry został zasypany w latach 60. XIX wieku. Na nowo ukształtowanym terenie początkowo urządzono plac targowy. Na jego miejscu wytyczono i zbudowano ulicę w 1889 roku. W zamysłach władz miasta miała ona za zadanie odciążyć stary most drewniany łączący Ostrów Tumski z miastem[1].
Przy tej ulicy w prywatnym mieszkaniu położonym w kamienicy pod numerem 4 w latach 1913–1914 działała polska biblioteka udostępniając swoje zbiory polskim studentom. Później zostały one przekazane powstałej w mieście bibliotece polskiej, z której korzystali już wszyscy Polacy[1].
Podczas działań wojennych w czasie oblężenia Wrocławia w 1945 roku zniszczeniu uległa ulica i jej zabudowa. Ocalała jednak kamienica pod numerem 1. Po wojnie zniszczona jezdnia długo nie była odbudowywana z racji małego znaczenia ulicy i braku przy niej zabudowy[1]. W 1966 roku przebudowano i znaczenie poszerzono ulicę Henryka Sienkiewicza, co zmieniło układ obu ulic w tym obszarze. Nowo ukształtowana ulica stała się bowiem dwujezdniową, czteropasmową drogą z wydzielonym torowiskiem tramwajowym pomiędzy jezdniami[7][8].
W 2014 roku wybudowano na jej końcu, przy ulicy Henryka Sienkiewicza, parking. Jego otwarcie miało miejsce 22.12.2014 roku[9][10].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy własne:
Wcześniejsza nazwa upamiętniała Ferdinand Friedensburga, urodzonego 27.10.1824 r. w Beeskow, zmarłego 5.03.1891 r. w San Remo, nadburmistrza w latach 1879–1891[2]. Współczesna nazwa została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku z 15.11.1945 r.[4]
Układ drogowy[edytuj | edytuj kod]
Do ulicy przypisana jest droga gminna o długości 142 m[4] klasy dojazdowej[13] o 16 m szerokości w liniach rozgraniczających, w tym dwustronne chodniki[14]. Łączy ulicę Henryka Sienkiewicza z ulicą Świętokrzyską[4], przy czym obecnie jest to ulica ślepa, współcześnie bez połączenia drogowego z ulicą Henryka Sienkiewicza. Tu na jej końcu znajduje się parking na 25-30 samochodów. Parking w planie ma kształt zbliżony do trójkąta, o powierzchni około 700 m²[9][10].
Ulice i place łączące się z ulicą Mieszka I
Ponieważ początek ulicy znajduje się niedaleko skrzyżowania ulicy Henryka Sienkiewicza z placem Józefa Bema, część autorów publikacji podaje, że ulica łączy plac Józefa Bema z ulicą Świętokrzyską[1][17].
Zabudowa i zagospodarowanie[edytuj | edytuj kod]
Połudowo-zachodnia strona ulicy to w jej początku Kamienica pod numerem 1[5][18]. Dalej dla tego odcinka ulicy od istniejącej kamienicy pod numerem 1 dopuszcza się zabudową pierzei południowo-zachodniej w formie kamienic w zabudowie ciągłej, odtwarzającej pierwotną zabudowę tego obszaru[19], przy czym funkcja mieszkaniowa jest dopuszczalna od pierwszego piętra wzwyż[20]. Natomiast pozostały obszar do ulicy Świętokrzyskiej to ogrodzony teren Dom Pomocy Społecznej i dalej klasztoru, wraz z ogrodami[5][18][21]. Po stronie północno-wschodniej ulicy znajduje ogrodzony teren Herbarium Herbarium należącego do Muzeum Przyrodniczego Uniwersytetu Wrocławskiego[5][22].
Ochrona i zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obszar, na którym położona jest ulica Mieszka I podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Ostrowia Tumskiego i wysp: Piaskowej, Bielarskiej, Słodowej i Tumskiej, wpisanego do rejestru zabytków pod nr rej.: 195 z 15.02.1962 r. oraz A/678/213 z 12.05.1967 r.[23][24] Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[25][26]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego „Stare Miasto”, który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego i historycznego charakteru najstarszej części miasta[27]. Szczególnej ochronie podlegają tereny pod względem wymogów dotyczących badań archeologicznych[28], w tym szczególnie obszar dawnego Zamku Piastowskiego[29]. Podobnie jak na innych ulicach Ostrowa Tumskiego obowiązuje zachowanie kamiennej nawierzchni ulicy[30][31].
Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:
| nr[a] | obiekt | powstanie | nr rej.[b] | foto |
|---|---|---|---|---|
| ul. Świętego Marcina | ||||
| 10 | Sierociniec Fundacji „ad Matrem Dolorosam”, ob. Dom Pomocy Społecznej im. Świętej Rodziny Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu, w tym:
pierzeja południowo-zachodnia, za murem ogrodu |
2 poł. XIII w. (fundamenty – mur obronny)[5], 1834 r.[5][32] | A/1401/541/Wm z dn. 01.12.1994[5][32][33] | .jpg)
|
| 10 | Ogród p/ Sierocińcu Fundacji „ad Matrem Dolorosam”, ob. p/Domu Pomocy Społecznej im. Świętej Rodziny Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu pierzeja południowo-zachodnia, za murem ogrodu |
XIX/XX w.[5] | mpzp, GEZ[5][34] | 
|
| 12 | Relikty części północnej Zamku Piastowskiego z domem zakonny Zgromadzenia Sióstr Szkolnych De Notre Dame oraz z budynkiem szkolnym (Liceum św. Anny 1891), ob. klasztor Zgromadzenia Sióstr Szkolnych De Notre Dame i Dom Gościnny, w tym
1) budynek i ruiny z pozostałościami zamku piastowskiego |
XIII, XIV, XVIII, dobudowa skrzydła w 1891 r. (proj. J. Ebers), XX w.[5] (1. XIV-XV, 2. XV w.[35] |
1) 143 (?) z 4.11.1968[35] oraz |
|
| ul. Mieszka I | ||||
| 1 | kamienica pierzeja południowo-zachodnia |
ok. 1890 r.[5] | mpzp, GEZ[5] | 
|
| pl. Józefa Bema | ||||
| 6 | kamienica pierzeja południowo-zachodnia |
1887 r., 1933 r. (przebudowa)[5] | mpzp, GEZ[5] | |
| ul. Henryka Sienkiewicza | ||||
| 2 | Kamienica „Pod Niebieska Podkową” z usługowym parterem zamyka oś widokową w kierunku północno-zachodnim |
ok. 1880 r.[5] | brak[5] | .jpg)
|
| 4 | Kamienica, ob. budynek mieszkalny z usługowym parterem zamyka oś widokową w kierunku północno-zachodnim |
ok. 1880 r.[5] | brak[5] | .jpg)
|
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ "Nr" w tabeli zabytków oznacza numer budynku w rejestrze budynków, odpowiadający także pocztowemu numerowi adresowemu.
- ↑ „Nr rej.” w tabeli zabytków oznacza numer i datę wpisu w rejestrze zabytków. Skróty: mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, GEZ – Gminna Ewidencja Zabytków.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Antkowiak 1970 ↓, s. 149-150 (Mieszka I).
- ↑ a b c Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 4 (Friedensburgstr.).
- ↑ Rada Miejska Wrocławia 2016 ↓.
- ↑ a b c d e f ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 2719 (Mieszka I).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u SIP 2018 ↓, GEZ.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 636–637 (Ostrów Tumski).
- ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 232-233 (Sienkiewicza).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 804 (Sienkiewicza).
- ↑ a b Wronecki 2014 ↓.
- ↑ a b MAL 2014 ↓.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 892 (Świętokrzyska).
- ↑ Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 86 (Kreuzstr.).
- ↑ Uchwała RMWr 2013 ↓, §40 ust. 2 pkt 1.
- ↑ Uchwała RMWr 2013 ↓, §8 ust. 4 pkt 2, 3.
- ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 4925 (Świętokrzyska).
- ↑ ZDiUM ulice 2018 ↓, poz. 4188 (Sienkiewicza).
- ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 16-17 (Bema, plac).
- ↑ a b Uchwała RMWr 2013 ↓, §24.
- ↑ Uchwała RMWr 2013 ↓, §8 ust. 4 pkt 6.
- ↑ Uchwała RMWr 2013 ↓, §24 ust. 3 pkt 2.
- ↑ Uchwała RMWr 2013 ↓, §8 ust. 1 pkt 1.
- ↑ Uchwała RMWr 2013 ↓, §23.
- ↑ NID 2017 ↓, s. 206.
- ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §11 ust. 5.
- ↑ NID 2013 ↓.
- ↑ MP 1994 ↓.
- ↑ wroclaw.pl 2018 ↓.
- ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, § 5-6, 9, 11.
- ↑ Uchwała RMWr 1999 ↓, §11 ust. 7 pkt 3 lit. a.
- ↑ Uchwała RMWr 2013 ↓, §8 ust. 3.
- ↑ Uchwała RMWr 2013 ↓, §8 ust. 4 pkt 4.
- ↑ a b NID 2017 ↓, s. 209.
- ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 4485 (Św. Marcina 10).
- ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 4486 (Św. Marcina 10, ogród).
- ↑ a b c NID 2017 ↓, s. 209).
- ↑ GEZ 2018 ↓, poz. 4487 (Św. Marcina 12.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zygmunt Antkowiak, Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9) (pol.).
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, kwiecień 2018 [dostęp 2018-05-07] (pol.).
- Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław: Rada Miejska Wrocławia, 2016 [dostęp 2018-07-09] (pol.).
- Gminna Ewidencja Zabytków - System Informacji Przestrzennej, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2018 [dostęp 2018-03-23] (pol.).
- Jan Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9 (pol.).
- MAL, W poniedziałek otworzą parking przy Ogrodzie Botanicznym, Wrocław: Gazeta Wrocławska, 20 grudnia 2014 [dostęp 2018-06-20] (pol.).
- Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2018-05-04] (pol.).
- M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425 Zarządzenie Prezydenta RP z 8 września 1994 roku, 1994 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
- Park kulturowy we Wrocławiu, Oficjalny serwis Wrocławia, 2018 [dostęp 2018-04-18] (pol.).
- Uchwała XIII/442/99 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 21 października 1999 roku w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru - OSTRÓW TUMSKI - WYSPY - OGRÓD BOTANICZNY we Wrocławiu., „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 26 stycznia 2000 r. Nr 3, poz.24.; Biuletyn Urzędowy RMW z 30 października 1999 r. Nr 9, poz.401., Wrocław, 21 października 1999 [dostęp 2018-04-16] (pol.).
- Uchwała XXXVII/855/13 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 17 stycznia 2013 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic Bolesława Drobnera i Henryka Sienkiewicza we Wrocławiu., „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2013 r. poz.3042. [Data ogłoszenia: 9 maja 2013 r.]; TEKST JEDNOLITY z 2014 r. – Obwieszczenie Rady Miejskiej Wrocławia z 20 marca 2014 r. (Dz.Urz.Woj.Doln. z 2014 r. poz.2105), Wrocław, 17 stycznia 2013 [dostęp 2018-06-15] (pol.).
- Wrocław – zespół historycznego centrum, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 kwietnia 2013 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
- Przemysław Wronecki, Rusza budowa nowego parkingu przy Mieszka I, Wrocław: Oficjalny Serwis Wrocławia, 13 października 2014 [dostęp 2018-06-20] (pol.).
- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 grudnia 2017 [dostęp 2018-05-04] (pol.).
- Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice”, Ewa Iwanska, sporządziła Jolanta Gac /NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 9 kwietnia 2018 [dostęp 2018-05-14] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ulica Mieszka I, [w:] Wrocław, Ostrów Tumski [online], fotopolska.eu [dostęp 2018-05-16] (pol.).
- ul. Mieszka I, [w:] Wrocław, Ostrów Tumski [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici) [dostęp 2018-05-16] (pol.).
- ul. Mieszka I, wikimapia.org [dostęp 2018-05-16] (pol.).