Urospatha

*Urospatha*
	; Urospatha sagittifolia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	obrazkowate
Podrodzina	Lasioideae
Rodzaj	Urospatha
	Nazwa systematyczna
	Urospatha Schott; Aroideae 1: 3 (1853)
	Typ nomenklatoryczny
	Urospatha sagittifolia (Rudge) Schott
Synonimy
	Urophyllum K.Koch; Urospathella G.S.Bunting;
	Urophyllum K.Koch; Urospathella G.S.Bunting;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Urospatha Schott – rodzaj roślin zielnych z rodziny obrazkowatych, obejmujący 11 gatunków, występujących w tropikalnych regionach Ameryki Środkowej i Południowej, od Kostaryki do Paragwaju^[4]. Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów ουρά (oura – ogon) i σπάθα (spatha – szabla, w bot. pochwa kwiatostanu) i odnosi się do wydłużonego i wąskiego kwiatostanu tych roślin^[5].

Do 1968 roku rodzaj posiadał homonim w taksonomii zwierząt: monotypowy rodzaj ptaków Urospatha w rodzinie piłodziobów, obejmujący gatunek Urospatha martii, obecnie uznany za Baryphthengus martii (piłodziób rdzawy)^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Rośliny zielne smukłe do masywnych, zwykle występujące pojedynczo, niekiedy tworzące kępy^[7].

Łodyga: Skrócone kłącze^[7].

Liście: Rośliny tworzą kilka liści właściwych na gładkich lub szorstkich ogonkach, niekiedy kanciastych w przekroju, pozbawionych kolców. Blaszki liściowe oszczepowate, strzałkowate, rzadziej lancetowate^[7], o wymiarach od 12–13×9–10 cm (U. riedeliana) do 50×60 cm (U. caudata)^[5].

Kwiaty: Rośliny jednopienne, tworzące pojedynczy kwiatostan typu kolbiastego pseudancjum. Szypułki podobne do ogonków liściowych. Pochwa kwiatostanu wzniesiona, w dolnej części zwinięta, w górnej spiczasta i skręcona, rzadziej płaska^[7], o długości od 13 cm (U. angustiloba) do 45 cm (U. caudata)^[5]. Kolba siedząca lub osadzona na trzonku. Kwiaty obupłciowe z 4–6 listkami okwiatu, taką samą liczbą pręcików o wolnych nitkach i pojedynczą zalążnią: dwukomorową z osiowym łożyskiem lub jednokomorową z łożyskiem bazalnym lub ściennym (parietalnym)^[7].

Owoce: Jagody. Nasiona zgrubiałe na biegunie chalazalnym, o gładkiej lub brodawkowatej łupinie^[7].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rozwój: Wieloletnie geofity ryzomowe, hygrofity.

Siedlisko: Tereny podmokłe na sawannach^[7].

Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 52^[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016): Należy do podrodziny Lasioideae, rodziny obrazkowatych (Araceae), rzędu żabieńcowców (Alismatales) w kladzie jednoliściennych (ang. monocots)^[2].

Gatunki^[4]

Urospatha angustiloba Engl.
Urospatha antisylleptica R.E.Schult.
Urospatha caudata (Poepp.) Schott
Urospatha edwallii Engl.
Urospatha friedrichsthalii Schott
Urospatha loefgreniana Engl.
Urospatha meyeri Schott
Urospatha riedeliana Schott
Urospatha sagittifolia (Rudge) Schott
Urospatha somnolenta R.E.Schult.
Urospatha wurdackii (G.S.Bunting) A.Hay

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Rośliny lecznicze: Sproszkowana kolba Urospatha antisylleptica jest stosowana doustnie jako środek antykoncepcyjny^[9].

Rośliny jadalne: Gąbczaste kłącze Urospatha caudata jest jadalne^[9].

Inne zastosowania: Rośliny z gatunku Urospatha loefgreniana służą do przygotowania trucizny do dmuchawek^[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-31] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-08-26]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Rafael Govaerts, David G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. s. 1-560. [dostęp 2010-08-31]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Adolf Engler. Araceae-Lasioideae. „Das Pflanzenreich”. 48, s. 30-36, 1911. A. Engler. (łac.).
↑ Alexander F. Skutch: Life History of the Broad-Billed Motmot, with Notes on the Rufous Motmot. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Alistair Hay. Delimitation and Circumscription of the Genera of Araceae Tribe Lasieae. „Annals of the Missouri Botanical Garden”. 79 (1), s. 199-200, 1992. (ang.).
↑ C. J. Marchant. Chromosome Variation in Araceae: V. Acoreae to Lasieae. „Kew Bulletin”. 28 (2), s. 199-210, 1973. Springer.
↑ ^a ^b David J. Mabberley: The plant-book: a portable dictionary of the vascular plants. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press, 1997, s. 887. ISBN 0-521-41421-0. (ang.).
↑ Walter H. Lewis: Medical botany: plants affecting human health. Hoboken: John Wiley & Sons, 2003, s. 240. ISBN 0-471-62882-4.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcie Urospatha sagittifolia

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-31] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-08-26]. (ang.).

[kew-4] Rafael Govaerts, David G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. s. 1-560. [dostęp 2010-08-31]. (ang.).

[dpr-5] Adolf Engler. Araceae-Lasioideae. „Das Pflanzenreich”. 48, s. 30-36, 1911. A. Engler. (łac.).

[6] Alexander F. Skutch: Life History of the Broad-Billed Motmot, with Notes on the Rufous Motmot. (ang.).

[hay-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Alistair Hay. Delimitation and Circumscription of the Genera of Araceae Tribe Lasieae. „Annals of the Missouri Botanical Garden”. 79 (1), s. 199-200, 1992. (ang.).

[8] C. J. Marchant. Chromosome Variation in Araceae: V. Acoreae to Lasieae. „Kew Bulletin”. 28 (2), s. 199-210, 1973. Springer.

[mab-9] David J. Mabberley: The plant-book: a portable dictionary of the vascular plants. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press, 1997, s. 887. ISBN 0-521-41421-0. (ang.).

[10] Walter H. Lewis: Medical botany: plants affecting human health. Hoboken: John Wiley & Sons, 2003, s. 240. ISBN 0-471-62882-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]